Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Bezpieczeństwo cyfrowe w szkole

Bezpieczeństwo cyfrowe w szkole
Bezpieczeństwo cyfrowe w szkole
www.shutterstock.com
W dobie dynamicznego rozwoju technologii cyfrowych polskie szkoły coraz aktywniej działają w środowisku cyfrowym. Powszechną praktyką jest korzystanie - zarówno przez nauczycieli, jak i uczniów - z bogatych zasobów edukacyjnych dostępnych online. Środowisko cyfrowe, z jednej strony, stwarza nieograniczone szanse, z drugiej - powoduje zagrożenia. W tym kontekście istotne jest zachowanie równowagi pomiędzy swobodnym a bezpiecznym dostępem do cyfrowych treści i usług.

Wykorzystywanie technologii cyfrowej w edukacji stało się już właściwie powszechną praktyką w polskich szkołach. Placówki dysponują nowoczesnym sprzętem, a nauczyciele w pracy z uczniem chętnie korzystają z nowatorskich, interaktywnych metod nauczania. Dostęp do multimedialnych treści poprzez dedykowane aplikacje czy platformy edukacyjne podnosi atrakcyjność zajęć szkolnych. Biorąc pod uwagę panującą tendencję, w najbliższej perspektywie trudno będzie sobie wyobrazić szkołę, która nie działa w środowisku cyfrowym.

Bezpieczeństwo cyfrowe

Przez bezpieczeństwo w środowisku cyfrowym rozumie się zarówno zapewnienie bezpiecznej aktywności uczniów w środowisku cyfrowym, jak i przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z bezpieczeństwem sieci, serwerów oraz danych przetwarzanych na urządzeniach.

Istotą bezpieczeństwa jest bieżąca identyfikacja potencjalnych zagrożeń w środowisku cyfrowym oraz świadome działanie ukierunkowane na zapobieganie ich wystąpieniu bądź minimalizowanie negatywnych skutków ich wystąpienia.

Profilaktyka cyberzagrożeń

Ustalenie katalogu działań profilaktycznych w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego stanowić będzie odpowiedź na obowiązek upowszechniania wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowania właściwych postaw wobec zagrożeń, w tym związanych z korzystaniem z technologii informacyjno-komunikacyjnych - nałożony na szkoły w ustawie z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe.

Działania prewencyjne są niezbędne dla zapewnienia podstaw bezpieczeństwa cyfrowego w szkole. Aktywna profilaktyka powinna być prowadzona wobec i z udziałem wszystkich członków społeczności szkolnej - uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli i innych pracowników placówki.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Działania profilaktyczne powinny mieć charakter systemowy, ciągły i skoordynowany - zakres tych działań należy wpisać w realizowany w szkole program wychowaczo-profilaktyczny i inwestycyjny.

Polityka bezpieczeństwa cyfrowego

Zadaniem dyrektora szkoły jest opracowanie szkolnego planu zapewnienia bezpieczeństwa cyfrowego, który - przy akceptacji nauczycieli, rodziców i uczniów - powinien stanowić oficjalny dokument przyjęty do realizacji. Plan powinien kompleksowo określać kierunki działania o charakterze kadrowym, edukacyjnym, wychowawczym i techniczno-inwestycyjnym. Najważniejszy element planu działania będzie tzw. polityka bezpieczeństwa cyfrowego w szkole - uwzględniająca wprowadzenie standardów i procedur zgłaszania incydentów (zdarzeń niepożądanych) oraz interwencji w sytuacji zagrożenia. Innymi słowy - wprost wskazuje oczekiwane działanie uczestnika systemu bezpieczeństwa - co i jak zgłaszać, do kogo, gdzie szukać pomocy.

Polityka bezpieczeństwa cyfrowego w szkole stanowi zbiór zasad obejmujący opracowane procedury reagowania i działania w sytuacjach zidentyfikowanych i sklasyfikowanych jako występujące w środowisku cyfrowym szkoły oraz pojawiające się w związku z użytkowaniem sieci i urządzeń przez nauczycieli, uczniów i osób trzecich.

Polityka bezpieczeństwa cyfrowego w szkole nie może być dokumentem abstrakcyjnym - oderwanym od rzeczywistych potrzeb i możliwości placówki. W aspekcie praktycznym, działania wskazane w dokumencie powinny wynikać wprost z indywidualnej diagnozy szkoły obejmującej - ocenę aktualnych potrzeb edukacyjnych jej uczniów i nauczycieli, weryfikację posiadanej infrastruktury cyfrowej, analizę występujących i potencjalnych zagrożeń w przestrzeni cyfrowej. Co istotne - właściwe prowadzenie polityka bezpieczeństwa cyfrowego nie jest jednorazową aktywnością - wymagać będzie aktualizacji w zakresie utrzymania pożądanego poziomu bezpieczeństwa adekwatnie do ewaluacji zagrożeń w środowisku cyfrowym danej szkoły.

Zobacz: Bezpieczeństwo

Bezpieczeństwo cyfrowe w praktyce

Dzieci i młodzież oraz nauczyciele i inni pracownicy szkoły - z usług i treści dostępnych w sieci - korzystają zarówno w szkole jak i poza nią. Pozaszkolna aktywność w sieci wciąż jednak powinna pozostawać w kręgu zainteresowania szkoły - analogicznie jak aktywność w szkolnym środowisku cyfrowym. W kontekście aktywności cyfrowej mówimy przecież o zachowaniu pożądanej postawy - trudno się zatem spodziewać, że właściwe zachowanie w zakresie bezpieczeństwa powinno występować tylko w warunkach szkolnych a nie poza nią.

Powołanie lidera cyberbezpieczeństwa

Rekomendowanym działaniem dla dyrektora szkoły jest powołanie - najlepiej spośród grona pedagogicznego - osoby będącej liderem i koordynatorem działań prowadzonych w szkole na rzecz cyberbezpieczeństwa. Funkcji tej nie należy utożsamiać z funkcja techniczną związaną z utrzymaniem infrastruktury technicznej - szczególnie jeśli funkcja ta wykonywana jest przez podmioty zewnętrzne.

Lider bezpieczeństwa cyfrowego powinien - z uwzględnieniem bieżących potrzeb szkoły - działać w obszarze organizacji procesu nabywania dziedzinowych kompetencji nauczycieli i pozostałych pracowników szkoły, zarządzanie szkolnymi zasobami narzędzi zapewniających bezpieczeństwo cyfrowe oraz przede wszystkim koordynować działań w przypadku wystąpienia zagrożenia. Lider powinien angażować się również w koordynację działań służących rozwijaniu kompetencji cyfrowych uczniów oraz ich rodziców.

Dyrektor szkoły - o ile będzie miał możliwość powołania lidera - powinien mu stworzyć odpowiednie warunki działania. Z praktycznego punktu widzenia preferowane byłoby powierzenie funkcji lidera działań na rzecz cyberbezpieczeństwa np. wicedyrektorowi szkoły, którego zakres obowiązków obejmuje kwestie cyfrowego rozwoju szkoły.

Polecamy: Rejestr Należności Publicznoprawnych. Zasady funkcjonowania, praktyczne przykłady, wzory dokumentów. PREMIUM

Szkolny kontrakt cyfrowy

Powszechnie stosowaną praktyką - niekoniecznie trafną - jest prewencyjne działanie szkoły skoncentrowane na zakazach. Zamykanie dostępu lub ograniczanie dostępu do Internetu w przestrzeni szkolnej oraz wprowadzanie zakazu korzystania z telefonów komórkowych czy innych urządzeń elektronicznych (np. tabletów) na terenie szkoły. Zakazy te wpisywane są zazwyczaj do statutu i/lub regulaminu szkoły. Stosowany wzorzec tylko pozornie przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa cyfrowego w środowisku szkolnym. Preferowany przez większość szkół model oparty na zakazach pozostaje w sprzeczności z preferowanym przez uczniów modelem niemal nieograniczonej aktywności w sieci oraz swobody korzystania z jej zasobów i komunikowania się. Powstający dysonans powoduje, że uczniowie traktują szkołę jako nieprzyjazne środowisko restrykcji i wykluczenia.

W powszechnej opinii ekspertów dominujące w polskich szkołach blokowanie dostępu do Internetu i ograniczanie możliwości korzystania z urządzeń elektronicznych - nie jest rozwiązaniem zapewniającym bezpieczeństwo cyfrowe.

Rekomendowaną praktyką jest wypracowanie - na bazie przeprowadzonego dialogu - szkolnego kontraktu cyfrowego uzgodnionego i zawartego między wszystkimi współtwórcami środowiska edukacji, tj. uczniami (poprzez aktywność samorządu uczniowskiego i zainteresowanych uczniów), ich rodzicami (poprzez udział rad rodziców i zainteresowanych rodziców) oraz nauczycielami i innymi pracownikami szkoły.

Szkolny kontrakt cyfrowy - w formie umowy - powinien zapewniać respektowanie uprawnień szkoły do tworzenia warunków bezpieczeństwa cyfrowego i wykluczenia przypadków nielegalnego i wychowawczo niepożądanego korzystania z treści i usług cyfrowych, w oparciu o otwarty dostęp do infrastruktury internetowej, budowaniu atmosfery zaufania między nauczycielami a uczniami w świecie edukacji cyfrowej.

Celem takiego kontraktu jest uzgodnienie oraz późniejsze respektowanie katalogu uprawnień i zobowiązań wobec wszystkich członków społeczności szkolnej w zakresie ich uczestnictwa w rzeczywistości cyfrowej.

Promocja bezpieczeństwa cyfrowego

Pomimo biegłości dzieci i młodzieży w korzystaniu z nowych technologii, wciąż aktualny pozostaje problem deficytu kompetencji uczniów w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego. Wyzwaniem dla szkoły - w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa cyfrowego - jest zatem prowadzenie działań podnoszących świadomość uczniów o zagrożeniach związanych z korzystaniem z treści i usług elektronicznych.

Promocja bezpieczeństwa w sieci - w tym działania motywacyjne i edukacyjne - powinna być prowadzona w odniesieniu do każdej grupy wiekowej uczniów, w sposób dla nich atrakcyjny i zrozumiały, z poszanowaniem systemu wartości przez nich akceptowanego. Działania edukacyjne powinny akcentować pozytywne cechy Internetu - działanie przez bodźce pozytywne.

Z badań przeprowadzonych w tym roku przez Państwowy Instytut Badawczy NASK - Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów - wynika, że niemal wszyscy nastolatkowie (96%) zadeklarowali codzienne korzystanie z sieci, zarówno w domu jak i w szkole. Ważne zatem jest, aby uczniowie korzystali z sieci z pełną świadomością czyhających w tym środowisku zagrożeń. W tym kontekście szkoła odgrywa istotną rolę świadomego przewodnika w eksploracji Internetu i nabywaniu przez uczniów właściwych zachowań w Internecie.

Działania uświadamiające problematykę bezpieczeństwa cyfrowego można prowadzić w różnej formie, warto jednak określić coroczny minimalny zakres programowy uwzględniający, np.:

  • cykl spotkań społeczności szkolnej z ekspertem tematyki cyberbezpieczeństwa w różnych aspektach (nauczyciel, pedagog, psycholog, informatyk, policjant, itp.)
  • lekcje wychowawcze na temat wybranych zagadnień bezpieczeństwa cyfrowego
  • konkursy o tematyce bezpieczeństwa w Internecie
  • projekty edukacyjne uwzględniające nowe technologie informacyjno-komunikacyjne oraz bezpieczeństwa cyfrowego (finansowanych np. ze środków unijnych, fundacji)

Inwestycje w infrastrukturę cyfrową

Inwestując w infrastrukturę cyfrową szkoły - przy uwzględnieniu oczywiście możliwości finansowych placówki - należy dążyć do zakupów urządzeń dostosowanych do potrzeb i warunków wykorzystania przez uczniów (trwałość i funkcjonalność) oraz profesjonalnych rozwiązań sieci (routery, firewall).

Bezpieczeństwo cyfrowe jest silnie powiązane z jakością infrastruktury informatycznej. Obok zwalczania zagrożeń związanych ze złośliwym oprogramowaniem, na poziomie technicznym instalowane i aktualizowane powinny być systemy blokowania ruchu pod kontem filtrowania treści nieodpowiednich, niepożądanych i nielegalnych dla dzieci i młodzieży. W tym miejscu należy zaznaczyć, że zapewnienie bezpieczeństwa sieci oraz filtrowania treści - w myśl art. 27 ustawy prawo oświatowe - należy do obowiązków nauczyciela.

Witold Trzebnicki

doświadczony pracownik administracji publicznej, specjalista z zakresu prawa samorządowego, ekspert w sprawach społeczno-gospodarczych, działacz na rzecz rozwoju lokalnego

Podstawa prawna

art. 10 ust. 1 pkt 1, art. 27 ustawy z 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1681)

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    HPV: Od 1 czerwca 2023 r. dzieci 12 i 13-letnie można zaszczepić bezpłatnie

    Od 1 czerwca 2023 r. dzieci 12 i 13-letnie (urodzone od 1 stycznia 2010 r. do ukończenia 14. roku życia) będzie można zaszczepić bezpłatnie. 

    Dbamy o zdrowie poprzez aktywność: nordic walking

    Nordic walking w dziś znanej nam formie, został zaprezentowany w roku 1997 w Finlandii. Pierwotnie był to letni trening biegaczy narciarskich. Wkrótce stał się ciekawym i skutecznym treningiem dla wszystkich.

    Iga Świątek pojechała do Paryża bronić tytułu

    "Cieszę się, że jestem zdrowa" - zapewniła Iga Świątek na konferencji prasowej przed rozpoczęciem wielkoszlemowego French Open. Do Paryża, gdzie polska tenisistka będzie broniła tytułu, przyjechała po kreczu w ćwierćfinale turnieju w Rzymie.

    Przechodzisz na emeryturę? Prosty trik zwiększy ją nawet o 500 zł miesięcznie

    Trik jest prosty. I …. legalny. Po prostu przejdź na emeryturę w lipcu albo sierpniu 2023 r. 

    Whistleblowing – najnowszy projekt ustawy o sygnalistach

    25 maja 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiła się kolejna wersja projektu ustawy datowana na dzień 27 marca 2023 r. Obecnie projekt ustawy jest na Komitecie Stałym Rady Ministrów.

    Stażysta plus: Jak otrzymać 3000 zł miesięcznie stypendium jako stażysta [PFRON]

    Maksymalna wysokość stypendium na jednego beneficjenta ostatecznego nie może przekroczyć kwoty 3.000 zł brutto na jeden miesiąc.

    KE daje Polsce na uchodźcę z Ukrainy 200 euro. Polska ma płacić 22 000 euro na uchodźcę w Paryżu

    Andrzej Sadoś wskazał, że w Polsce 1 mln uchodźców z Ukrainy jest objętych ochroną międzynarodową, a UE na pomoc im przekazała 200 mln euro. 

    Czy konsument będzie przymusowo korzystał z rachunku bankowego w 2024 r.?

    Uchylenie przepisów obniżających limit płatności gotówkowych z 15 do 8 tys. zł, a także wprowadzających obowiązek płatności za pośrednictwem rachunku bankowego przez konsumenta, kiedy wartość transakcji z przedsiębiorcą przekracza 20 tys. zł od 2024 r. - przewiduje projekt, nad którym pracować będzie dalej Sejm.

    Pięć lat obowiązywania RODO – czy mamy RODO-erę?

    RODO obowiązuje już 5 lat, a prawo ochrony danych osobowych obowiązuje w Polsce od 30 kwietnia 1998 r. czyli już ćwierć wieku.

    Egzamin ósmoklasisty 2023: Język angielski E8 [ODPOWIEDZI i ARKUSZE CKE]

    Zakończył się dzisiejszy egzamin ósmoklasisty 2023 z języków obcych. 98% uczniów wybrało język angielski. Publikujemy arkusz egzaminacyjny CKE z języka angielskiego. Wkrótce opublikujemy odpowiedzi przygotowane przez naszych ekspertów. Zapraszamy.

    Program bezpłatnych leków dla dzieci, młodzieży i seniorów dostępny już od września?

    Program bezpłatnych leków dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia oraz dla osób powyżej 65. roku życia być może będzie dostępny od września, zapowiedział minister zdrowia Adam Niedzielski. 

    Rozpoczął się egzamin ósmoklasistów z języka angielskiego. Po 13ej na Infor.pl arkusze egzaminacyjne i odpowiedzi

    O 9.00 rozpoczął się egzamin ósmoklasisty z języków obcych. 98% uczniów wybrało język angielski. Po 13ej arkusze z tego języka wraz z odpowiedziami ekspertów opublikujemy na Infor.pl. 

    Program "Opieka 75 plus” z 58 mln zł. Pomoc dla 11 000 osób
    Ostatni dzień egzaminów E8. Dziś języki obce. Króluje angielski

    500 000 ósmoklasistów zmierzyło się już z egzaminami z języka polskiego i matematyki. Przed nimi ostatni egzamin - język obcy. W praktyce jest to egzamin z języka angielskiego. 

    Karta Nauczyciela - tekst jednolity. Najnowszy tekst już w Dzienniku Ustaw!

    Ukazał się tekst jednolity ustawy - Karta Nauczyciela. Opublikowany został właśnie w Dzienniku Ustaw - rok 2023 poz. 984. Zobacz najnowszy tekst ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela!

    Jakie były pytania z matematyki? Gdzie znaleźć odpowiedzi? [ARKUSZ CKE i ODPOWIEDZI]

    CKE opublikowała arkusz zadań z matematyki rozwiązywany przez ósmoklasistów. Infor.pl opublikował odpowiedzi do zadań. Sprawdź odpowiedzi.

    Egzamin ósmoklasisty 2023: Matematyka [ODPOWIEDZI I ARKUSZE CKE]

    Zakończył się dzisiejszy egzamin ósmoklasisty 2023 z matematyki. Publikujemy arkusz egzaminacyjny CKE. Publikujemy także odpowiedzi z matematyki przygotowane przez naszych ekspertów. Zapraszamy do lektury.

    500 000 uczniów 8 klas rozpoczęło egzamin z matematyki. O 13ej na Infor.pl arkusze egzaminacyjne z CKE

    Punktualnie o 9.00 rozpoczął się egzamin ósmoklasistów z matematyki. Zmierzy się z nim 500 000 uczniów.

    Jak uzyskać 58 000 zł z programu „Mój prąd” 5.0.? W programie kolejne 400 mln zł?

    Przy kompleksowej inwestycji maksymalna dotacja, jaką będzie można otrzymać, to nawet 58 tys. zł.

    Pandemia: Kondycja psychiczna młodzieży obniżyła się

    W czasie pandemii doszło do obniżenia kondycji psychicznej młodzieży. Zamiast siły witalnej charakterystycznej dla okresu rozwoju, wielu młodych doświadcza braku energii i obawy o przyszłość. To wnioski z badań Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej.

    Egzamin ósmoklasisty 2023 r. Dziś matematyka. Arkusze egzaminacyjne po 13ej na Infor.pl

    Dziś egzamin ósmoklasistów z matematyki. Arkusze egzaminacyjne CKE z egzaminu ósmoklasisty 2023 r. na Infor.pl tuż po 13-ej. Nasi eksperci przygotują komentarz i odpowiedzi wkrótce po upublicznieniu arkuszy.

    Protest pielęgniarek i położnych. O co walczą?

    Pielęgniarki i położne z całej Polski manifestowały we wtorek w Warszawie przeciw degradacji, dyskryminacji zawodowej oraz dysproporcji w zarobkach. W Sejmie złożyły obywatelski projekt ustawy, która ma wzmocnić ich pozycję w systemie ochrony zdrowia.

    Język polski: arkusze egzaminacyjne CKE z odpowiedziami na Infor.pl [Egzamin ósmoklasisty 2023 r.]

    Zakończył się dzisiejszy egzamin ósmoklasisty z języka polskiego. Publikujemy arkusz egzaminacyjny CKE i odpowiedzi ekspertów. 

    Komunikat ZUS: 360 000 wniosków o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej na 665 mln zł

    ZUS: do 1 czerwca można składać wnioski o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.

    Jak przebiega egzamin ósmoklasisty 2023 r. z języka polskiego?

    Egzaminem z języka polskiego rozpoczął się trzydniowy egzamin ósmoklasisty. Na infor.pl po 13ej arkusze egzaminacyjne CKE.