Na podstawie ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: Pzp) Prezes Urzędu Zamówień Publicznych (dalej: UZP) przeprowadza dwa rodzaje kontroli:
1) obligatoryjną kontrolę uprzednią ex ante (gdy wartość zamówienia jest równa bądź przekracza 10 mln euro dla dostaw i usług oraz 20 mln euro dla robót budowlanych) oraz
reklama
reklama
2) doraźną: uprzednią lub następczą, jeżeli wniosek o przeprowadzenie kontroli złoży instytucja zarządzająca.
Przeprowadzone w 2009 roku kontrole dotyczyły zamówień współfinansowanych w szczególności ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR), z Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw” (SPO WKP), a ich wnioskodawcami były np. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, urząd marszałkowski, a nawet radni.
Z informacji o wynikach kontroli zamieszczonej na stronie internetowej UZP wynika, że nieco ponad połowa kontroli w 2009 roku zamówień współfinansowanych ze środków UE miała charakter obligatoryjny i dotyczyła przede wszystkim inwestycji drogowych lub wodociągowo-kanalizacyjnych współfinansowanych głównie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Pozostała część miała charakter doraźny i objęła m.in. zamówienia o mniejszej wartości na przebudowę ulic i budynków w gminach, dostawę specjalistycznych urządzeń oraz usługi szkoleniowe.
W wynikach kontroli wymieniono m.in. naruszenia Pzp mające wpływ na wynik postępowania. Jednym z naruszeń o takim charakterze było niezgodne z przepisami Pzp zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę.
Stosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki musi być uzasadnione okolicznościami o charakterze obiektywnym. Staranny zamawiający powinien już na etapie zamówienia podstawowego przewidzieć odpowiednie klauzule w kontrakcie, które pozwoliłyby na rozszerzenie czasowe usługi w przypadku zmiany terminu wykonania robót budowlanych, np. przewidując zamówienia uzupełniające. Przedmiotem postępowania prowadzonego przez miasto K. w trybie zapytania o cenę było sporządzenie dokumentacji projektowych na budowę obwodnicy. Kontrolujący wskazali, że usługa ta nie może być uznana za powszechnie dostępną, o ustalonych standardach jakościowych, a w związku z tym nie może być zamówiona w tym trybie. Nie może być ona spełniona przez dowolnego wykonawcę, lecz tylko przez osoby lub podmioty zatrudniające osoby mające wymagane uprawnienia budowlane do projektowania w danej specjalności.