Zasada trwałości decyzji administracyjnej

Obowiązywanie w czasie decyzji administracyjnej to problem o dużej doniosłości teoretycznej, który należy do „żywotnych pytań w nauce prawa administracyjnego”. Kwestie mocy wiążącej aktu administracyjnego w czasie należy ograniczyć do zasady trwałości decyzji administracyjnej. W literaturze można spotkać także inne jej nazwy:

- zasada trwałości ostatecznych decyzji administracyjnych,

- zasada stabilności (stabilizacji) decyzji administracyjnej,

- zasada mocy wiążącej w czasie decyzji administracyjnej.

- zasada trwałości decyzji ostatecznych na forum administracyjnym.

Określenia te odnoszą się do umieszczonej w art. 16 k.p.a. przedostatniej zasady ogólnej postępowania administracyjnego. Przepis ten stanowi, że „decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych”.

Problem trwałości decyzji administracyjnej jest doniosły praktycznie. Jeżeli decyzja administracyjna jest ostateczna, wówczas staje się stałym elementem porządku prawnego, zaczyna obowiązywać. Innymi słowy – nabiera mocy obowiązującej. Możliwość jej zmiany lub uchylenia jest wówczas ograniczona i dopuszczalna tylko w przypadkach wskazanych w ustawie i z przyczyn określonych w przepisach prawa.

Praktyczność tego problemu wynika również z innej przyczyny. W prawie administracyjnym brak jest regulacji, które zobowiązywałyby właściwy organ do stwierdzenia ostateczności rozstrzygnięcia.

W literaturze zgłaszane są postulaty, by organ, który wydał decyzję, stwierdzał, czy uzyskała ona cechę ostateczności; byłoby to w istocie zaświadczenie, a mogłoby nawet być odnotowane na tekście decyzji (por. T. Barnat, Ostateczność i prawomocność decyzji administracyjnych a ich wykonalność, PiP 1984, z. 9, s. 78 – 79).

Podkreślenia jednak wymaga, że przepisy prawa nie przewidują expressis verbis takiej możliwości. Ponadto elementem każdej decyzji nieostatecznej jest, zgodnie z art. 107 § 1 k.p.a., oznaczenie środków odwoławczych.

Natomiast decyzje wydane w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – art. 127 § 3 k.p.a., a także decyzje ostateczne z mocy samego prawa zawierają wskazanie, że są ostateczne i że nie przysługuje od nich żaden środek odwoławczy. Dodatkowe umieszczenie w decyzji administracyjnej klauzuli określającej ostateczność takiej decyzji jest więc zbędne.