REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wywłaszczenie na rzecz samorządu

Dr Maciej J. Nowak

REKLAMA

Realizacja celu publicznego często nie jest możliwa z uwagi na lokalizację nieruchomości prywatnych na terenie planowanych inwestycji. W takiej sytuacji racjonalnym rozwiązaniem jest wywłaszczenie właścicieli nieruchomości prywatnych na rzecz podmiotu publicznego.

Wywłaszczenia nieruchomości prywatnych na cele publiczne można dokonać, jeżeli cele te nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw właścicieli, a prawa do nieruchomości nie mogą być nabyte w drodze umowy.

REKLAMA

Oczywiście, teoretycznie, każdy cel publiczny można zrealizować w jakiś „inny sposób” niż wywłaszczenie. Chodzi jednak o to, by nie realizować go z nieproporcjonalnymi nakładami społecznymi czy też finansowymi.

Cele publiczne są zawarte w art. 6 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.og.n.). Wymienia on 16 grup celów publicznych, wśród których można wyodrębnić m.in. te związane z:

● budową i utrzymaniem infrastruktury,

● opieką nad zabytkami, pomnikami zagłady, miejscami pamięci narodowej, cmentarzami,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

● budową i utrzymaniem obiektów administracji, sądów, szkół, placówek ochrony zdrowia,

● budową i utrzymaniem obiektów służących realizacji usług pocztowych, poszukiwaniem, wydobywaniem i rozpoznawaniem kopalin,

● budową i utrzymaniem obiektów ważnych z punktu widzenia obronności oraz ochrony środowiska.

Czytaj także: Będzie więcej czasu na uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości powojennych>>

Procedura wywłaszczenia

REKLAMA

Wywłaszczenie może zostać dokonane tylko na rzecz podmiotu publicznego, czyli Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (dalej: JST). Co do zasady, wywłaszczenia dokonuje starosta. Jeżeli podmiotem publicznym domagającym się wywłaszczenia jest miasto na prawach powiatu, to prezydent miasta pełniący obowiązki starosty ulega (w kontekście orzekania o wywłaszczeniu) wyłączeniu.

Wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego musi zostać poprzedzone dwumiesięcznymi rokowaniami z właścicielem lub użytkownikiem wieczystym wywłaszczanej nieruchomości. Rokowania mogą ponadto odnosić się do osób, którym przysługują względem nieruchomości ograniczone prawa rzeczowe. Organ dokonujący wywłaszczenia nie może jednak przekazać rokowań innemu podmiotowi, zwłaszcza spółce akcyjnej. Podmiot, na rzecz którego ma nastąpić wywłaszczenie, powinien wystąpić z inicjatywą i zaproponować właścicielowi nieruchomości warunki, na których jest gotów nabyć daną nieruchomość przeznaczoną na realizację celu publicznego w drodze umowy (wyrok WSA w Krakowie z 22 kwietnia 2009 r., sygn. akt II SA/Kr 1307/08).

Jeżeli rokowania nie przyniosą rezultatu, podmiot publiczny powinien skierować do starosty wniosek o wywłaszczenie, w którym wskazuje się m.in. cel, dla którego realizacji nieruchomość ta jest niezbędna.

REKLAMA

Po wszczęciu postępowania starosta przeprowadza rozprawę administracyjną, którą finalizuje wydanie decyzji o nabyciu prawa względem danej nieruchomości przez wnioskodawcę. Brak rozprawy jest podstawą stwierdzenia, że decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Starosta może także odmówić wszczęcia postępowania. Następuje to w drodze decyzji.

Nabycie nieruchomości następuje z chwilą, kiedy decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna (tzn. nie przysługują na nią środki odwoławcze). Jeżeli jednak zwłoka uniemożliwiałaby realizację celu publicznego, starosta w drodze decyzji o niezwłocznym zajęciu nieruchomości może udzielić podmiotowi publicznemu zezwolenia na niezwłoczne zajęcie nieruchomości. Jeżeli niezwłoczne zajęcie nieruchomości nie jest konieczne, wywłaszczoną nieruchomość, do czasu jej wykorzystania na cel publiczny, można oddać w dzierżawę dotychczasowemu właścicielowi, jeżeli ten złoży stosowny wniosek.

Jeżeli na wywłaszczanej nieruchomości funkcjonowały prawa najmu, dzierżawy lub też trwałego zarządu, to wygasają one z upływem trzech miesięcy od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna.

Gmina, uzyskując daną nieruchomość w drodze wywłaszczenia, musi ją wykorzystać na zadeklarowany cel publiczny. W przypadku zmiany celu należy poinformować o tym właściciela, umożliwiając mu odebranie nieruchomości. Jeżeli pomimo upływu siedmiu lat od dnia, gdy decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, nie rozpoczęto prac związanych z realizacją celu publicznego, albo też w ciągu 10 lat od dnia, kiedy decyzja o wywłaszczeniu stała się ostateczna, celu tego nie ukończono, poprzedni właściciel nieruchomości ma prawo żądania jej zwrotu. Właściciel powinien zwrócić w takim wypadku zwaloryzowane odszkodowanie.

Czytaj także: Nowa procedura realizacji inwestycji przeciwpowodziowych>>

Ograniczenie prawa własności

Wywłaszczenie nie jest jedynym sposobem na pozyskanie potrzebnej nieruchomości. Starosta może również w drodze decyzji ograniczyć prawo właściciela względem nieruchomości, np. zobowiązać właściciela lub najemcę do udostępnienia nieruchomości w celu wykonywania czynności związanych z konserwacją, remontami oraz usuwaniem awarii ciągów drenażowych, przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji.

Odszkodowanie za wywłaszczoną nieruchomość

Za wywłaszczenie przysługuje odszkodowanie. Możliwe jest również przyznanie nieruchomości zamiennej, propozycja w tym kierunku może zostać złożona podmiotowi wywłaszczanemu na każdym etapie rokowań (wyrok WSA w Gliwicach z 21 kwietnia 2004 r., sygn. akt I SA/Gl 1002/07). Wysokość odszkodowania ustala starosta, wydając w tym celu odrębną decyzję administracyjną.

Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Co do zasady, wypłata odszkodowania następuje jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wywłaszczeniu podlega wykonaniu.

Odszkodowanie za wywłaszczenie, z uwagi na brak udziału w nim wprost organu orzekającego, nie jest instytucją prawa administracyjnego. W orzecznictwie zaznacza się, że uszczerbek majątkowy (szkoda), jakiego doznaje wywłaszczony, jest wynikiem legalnego działania administracji i to właśnie różni odszkodowanie za wywłaszczenie od odszkodowania funkcjonującego w prawie cywilnym. Przy jego ustalaniu nie można wykraczać poza ramy określone w przepisach o gospodarce nieruchomościami i posiłkować się unormowaniami zawartymi w ustawie z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny.

Właściciele wywłaszczonej nieruchomości mają prawo odwołania się od decyzji w sprawie wysokości odszkodowania, a następnie wniesienia skargi do sądu (wyrok NSA z 3 września 2008 r., sygn. akt I OSK 1302/07).

Odszkodowanie nie należy się za wygaśnięcie najmu, dzierżawy, użyczenia oraz trwałego zarządu: prawa te nie podlegają wywłaszczeniu, ale wygaśnięciu.

Czytaj także: Nowe zasady wyceny nieruchomości wywłaszczonych>>

Podstawy prawne

•  Ustawa z 24 września 2010 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. nr 200, poz. 1323)

•  Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (j.t. Dz.U. z 2010 r. nr 102, poz. 651; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 135, poz. 789)

•  Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 85, poz. 458)

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Młodzieżowe Słowo Roku 2024. Znamy finałową dwudziestkę plebiscytu

Na liście 20 słów w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2024 znalazły się m.in. "aura", "skibidi", "yapping", "czemó" i "womp womp". Organizatorem plebiscytu jest Wydawnictwo Naukowe PWN.

Młodzieżowe Słowo Roku 2024: finałowa 20-ka. Można już głosować. Co znaczą te słowa?

Pierwszy etap dziewiątego plebiscytu PWN – Młodzieżowe Słowo Roku – jest już za nami! Dzięki zaangażowaniu głosujących do plebiscytowej bazy trafiło tysiące ciekawych słów i wyrażeń, spośród których Jury wyłoniło finałową dwudziestkę. Teraz czas na kolejną rundę – można już głosować na swoje ulubione słowo! Organizator plebiscytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, czeka na głosy tylko do 30 listopada. Już niebawem przekonamy się, które słowo zostanie tym SZCZEGÓLNYM dla współczesnej, młodzieżowej polszczyzny.

Rolnicy protestują przeciwko umowie UE-Mercosur: obawy o zalew taniej żywności z Ameryki Południowej

Europejscy rolnicy głośno sprzeciwiają się umowie handlowej UE-Mercosur, która ma być podpisana podczas nadchodzącego szczytu G20. Obawiają się, że tani import z Ameryki Południowej zagrozi ich konkurencyjności. Rolnicy podkreślają, że tamtejsze produkty nie spełniają unijnych standardów zrównoważonego rozwoju, co obniża koszty produkcji.

ZNP: Pominięci nauczyciela otrzymają bon 2500 zł. Nauczyciele szkół średnich także z bonem

Plan rządu: W okresie styczeń - marzec 2025 r. rozpocznie się dystrybucja bonów dla nauczycieli klas I-III i szkół ponadpodstawowych. Bon umożliwi zakup np. laptopa. Jego wartość 2500 zł.  

REKLAMA

Od 1 stycznia 2026 r. zasiłek pogrzebowy w wysokości 7000 zł. Komentarz Polskiej Izby Branży Pogrzebowej

Od 1 stycznia 2026 r. zasiłek pogrzebowy w wysokości 7000 zł. Komentarz Polskiej Izby Branży Pogrzebowej. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano nowy projekt nowelizacji zakładający zwiększenie zasiłku pogrzebowego.

Rząd: W szkołach oświadczenia rodziców zastąpią zaświadczenia. Drobna różnica dużym ułatwieniem dla wszystkich

Oświadczenia rodzice złożą z własnoręcznym podpisem przed wycieczką (jako opiekunowie uczniów). Dokument opatrzony będzie rygorem odpowiedzialności karnej. Dokument ten zastąpi zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego potwierdzające, że rodzice nie są przestępcami seksualnymi (taka okoliczność wyklucza możliwość sprawowania opieki nad dziećmi).

Nauczyciele alarmują: Dodatki procentowe do pensji samorządy zamieniają nam na dodatki stałe. Stracimy na inflacji

Taka sytuacja miała miejsce w Bochni - samorządowcy zamienili dodatki do pensji nauczycieli, które rosły procentowo wraz z podwyżkami na sztywno określone kwoty. W efekcie inflacja i podwyżki nie będą zwiększały wartości dodatków.

Dostęp do bezpłatnych leków dla dzieci i seniorów. Kto będzie mógł wystawić receptę? [nowelizacja]

Dostęp do bezpłatnych leków dla dzieci i seniorów. Kto będzie mógł wystawić receptę? Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy zwiększającej dostępność do bezpłatnych leków dla osób do 18 roku życia i powyżej 65 roku życia.

REKLAMA

Bon senioralny. Usługi dla seniorów od 75 roku życia. Do 12 grudnia 2024 r. trwają konsultacje ws. projektu ustawy

Bon senioralny. Usługi dla seniorów od 75 roku życia. Do 12 grudnia 2024 r. trwają konsultacje ws. projektu ustawy o bonie senioralnym. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2026 r. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów ustalono na II kwartał 2025 r.

Od 28 czerwca 2025 r. proste, jasne, dostępne i zrozumiałe informacje o usługach płatniczych? Komentarz ekspercki

Od 28 czerwca 2025 r. proste, jasne, dostępne i zrozumiałe informacje o usługach płatniczych? Komentarz ekspercki. Co zmieni ustawa zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze?

REKLAMA