Budżet zadaniowy – aspekty wdrożeniowe i księgowe

Prace nad opracowaniem koncepcji budżetu zadaniowego dla podsektora rządowego trwają od 2006 r. Obecnie na podstawie art. 142 pkt 11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, do projektu ustawy budżetowej dołącza się uzasadnienie zawierające w m.in. skonsolidowany plan wydatków na rok budżetowy i dwa kolejne lata państwowych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej oraz państwowych osób prawnych, sporządzany w układzie zadaniowym.

Czytaj także: Wykaz kont dla państwowych i samorządowych jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych>>

Układ zadaniowy to zestawienie odpowiednio wydatków budżetu państwa lub kosztów jednostki sektora finansów publicznych sporządzone według funkcji państwa, oznaczających poszczególne obszary działań państwa, oraz:

● zadań budżetowych grupujących wydatki według celów,

● podzadań budżetowych grupujących działania umożliwiające realizację celów zadania, w ramach którego podzadania te zostały wyodrębnione

– wraz z opisem celów tych zadań i podzadań, a także z bazowymi i docelowymi miernikami stopnia realizacji celów działalności państwa, oznaczającymi wartościowe, ilościowe lub opisowe określenie bazowego i docelowego poziomu efektów z poniesionych nakładów.

Ponadto od 1 stycznia 2012 r. zakładowy plan kont powinien zapewnić ewidencję wykonania budżetu w układzie zadaniowym. Operacje dotyczące wykonania budżetu w układzie zadaniowym mogą być ewidencjonowane na kontach, na których są ujmowane operacje według podziałek klasyfikacji budżetowej (§ 15 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej).

Czytaj także: MF: samorządy przewidują deficyt w 2012 r. nieco wyższy niż 1 mld zł>>

Główną rolą rachunkowości zadaniowej jest przypisanie wszelkich kosztów, bezpośrednich i pośrednich – do realizowanych zadań, dzięki czemu możliwe jest wygenerowanie informacji o dokładnych kosztach realizacji poszczególnych zadań jednostki budżetowej. Konsekwencją wdrożenia systemu rachunkowości zadaniowej będzie zmiana zasad ewidencji wydatków (kosztów) w ten sposób, aby były one dostosowane na potrzeby zadaniowego układu wydatków. A zatem należy przypisać rachunkowości sektora publicznego, w tym rachunkowości zadaniowej, większą niż dotychczas rolę. Rachunkowość ta powinna:

● być dostosowana do przygotowywania informacji na potrzeby wieloletniego oraz rocznego planowania budżetowego,

● dostarczać bieżącą informację zarządczą.

Informacje mogą dotyczyć planów strategicznych, wieloletniego planu finansowego państwa oraz rocznego zestawienia wydatków w układzie zadaniowym i mogą być wykorzystane przykładowo w określaniu hierarchii poszczególnych zadań, w określaniu wysokości wydatków na poszczególne zadania. W trakcie okresu budżetowego rachunkowość zadaniowa może wspomóc rozliczanie stopnia realizacji zadań oraz ich zaawansowanie.

Budżetowanie zadaniowe wpływa na zmianę zakresu rachunkowości, rozszerzając go o zagadnienia rachunku kosztów oraz rachunkowości zarządczej. Rola tych obszarów rachunkowości w budżetowaniu zadaniowym wydaje się na dziś dzień niedoceniona. Informację o poniesionych wydatkach (kosztach) uzyskuje się z rachunkowości finansowej (budżetowej). Dokładne rozliczenie wydatków na zadania będzie możliwe dzięki rachunkowi kosztów.

Czytaj także: Zmiany w klasyfikacji budżetowej>>

Rachunkowość zarządcza może być wsparciem w bieżącej analizie powiązań między poniesionymi wydatkami a osiągniętymi dokonaniami oraz w analizach wieloletnich, przykładowo strategicznej karcie wyników w obszarze zarządzania strategicznego. Taki zakres rachunkowości pozwoli lepiej realizować główną funkcję rachunkowości, która polega na dostarczaniu kierownictwu jednostki informacji zarządczych. Specyfika tych informacji polega na tym, że są to informacje finansowe przedstawiające wydatki (koszty) ponoszone na poszczególne zadania, ale także informacje sprawnościowe odzwierciedlające pomiar dokonań za pomocą mierników. Tak skonfigurowana rachunkowość pozwala na faktyczną realizację założeń kontroli zarządczej, którą zobligowane są stosować jednostki sektora finansów publicznych.

Jeżeli rachunkowość ma efektywnie wspomóc budżetowanie zadaniowe, to wymaga zaadaptowania wielu nowych metod i narzędzi z obszaru rachunku kosztów i rachunkowości zarządczej, takich jak analiza kosztów, efektywności, pomiar dokonań. Wykorzystanie metod i narzędzi rachunkowości zadaniowej będzie uzależnione od wielu czynników. Można do nich zaliczyć między innymi:

● rodzaj jednostki budżetowej,

● specyfikę powierzonych zadań,

● złożoność realizowanych zadań,

● wielkość i poziom dysponowania środkami finansowymi,

● potrzeby informacyjne odbiorców.

Czytaj także: Granice zadłużania się samorządów>>

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. Nr 257, poz. 1726)

• Rozporządzenie Ministra Finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 128, poz. 861)