Przeniesienie nauczyciela

Przepisy ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (dalej: KN) przewidują dwa sposoby przeniesienia nauczyciela do pracy w innej szkole: za zgodą nauczyciela lub bez takiej zgody. Pedagog może być także – na swój wniosek – przeniesiony w stan nieczynny w przypadku częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub w razie zmian planu nauczania, uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

Przeniesienie na własną prośbę lub z urzędu

Przeniesienie nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko, do innej szkoły lub do innej miejscowości przewiduje art. 18 KN. Z trybu tego mogą skorzystać jedynie nauczyciele mianowani i dyplomowani, zatrudnieni na podstawie mianowania.

Po przeniesieniu nauczyciela mianowanego, jego stosunek pracy na nowym stanowisku jest kontynuacją poprzedniego – a tym samym jest stosunkiem pracy z mianowania (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 195/06). Nie jest więc konieczne rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy i nawiązanie kolejnego na nowym stanowisku.

Jeśli zmiana miejsca pracy nastąpiła z urzędu, a nowe miejsce pracy znajduje się w innej miejscowości – nauczycielowi należy zapewnić mieszkanie oraz pracę dla współmałżonka (jeżeli jest on również nauczycielem). Powierzchnia przyznanego lokalu zależy od stanu rodzinnego przenoszonego nauczyciela. Nauczycielowi należy również pokryć koszty przeniesienia według zasad określonych w przepisach dotyczących pracowników urzędów państwowych (chodzi o przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 30 kwietnia 2002 r. w sprawie wysokości i warunków wypłacania świadczeń urzędnikom państwowym przeniesionym do pracy w innej miejscowości). Oprócz powyższych uprawnień nauczycielowi przysługuje również zwolnienie od pełnienia obowiązków służbowych na okres nie dłuższy niż 7 dni.

Przeniesienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do innej szkoły dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel ma być przeniesiony – po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego tę szkołę (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty lub marszałka województwa) i za zgodą dyrektora szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony.

Czytaj także: Wynagrodzenia nauczycieli od września 2011>>

ZAPAMIĘTAJ!

W przypadku negatywnej decyzji dyrektora, nauczyciel może rozwiązać stosunek pracy z końcem roku szkolnego (z trzymiesięcznym wypowiedzeniem), a od następnego roku będzie mógł nawiązać stosunek pracy w nowej szkole.

Należy podkreślić, że możliwe jest przeniesienie do szkoły prowadzonej przez inny organ niż ten, który prowadzi dotychczasową placówkę. Wówczas niezbędne jest zaopiniowanie przeniesienia przez obydwa organy (organ właściwy dla dotychczasowej i dla nowej szkoły). W akcie przeniesienia należy wskazać nowego pracodawcę, miejsce wykonywania pracy (jeżeli ulegają zmianie), stanowisko, na jakie nauczyciel jest przenoszony, oraz datę przeniesienia.

Przeniesienia nauczyciela religii, który otrzymał (na podstawie odrębnych przepisów) skierowanie do innej szkoły, dokonuje dyrektor szkoły, do której nauczyciel otrzymał skierowanie – w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel był dotąd zatrudniony i po zawiadomieniu organów prowadzących te szkoły.

W piśmiennictwie podkreśla się, że na podstawie art. 18 KN nie następuje rozwiązanie dotychczasowego stosunku pracy. Zmienia się jedynie pracodawca. Dlatego też nauczyciel nie otrzymuje świadectwa pracy. Do nowej placówki przekazuje się natomiast teczkę akt osobowych nauczyciela. Podstawę takiego działania stanowi § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika.

ZAPAMIĘTAJ!

W razie przeniesienia z urzędu lub na prośbę nauczyciela nie jest konieczne rozwiązanie stosunku pracy i ponowne jego nawiązanie w nowej szkole.

Czytaj także: Zasady przebywania nauczyciela w stanie nieczynnym>>

Zmiana stanowiska pracy bez zgody nauczyciela

W przypadku konieczności zapewnienia szkole obsady na stanowisku nauczyciela z wymaganymi kwalifikacjami, odpowiadającymi potrzebom programowym tej szkoły – organ prowadzący może przenieść nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do tej szkoły bez jego zgody. Nie może to jednak nastąpić na okres dłuższy niż 3 lata. Po tym terminie nauczycielowi przysługuje prawo powrotu na uprzednio zajmowane stanowisko.

Wyboru nauczyciela do przeniesienia dokonuje organ prowadzący szkołę, biorąc pod uwagę potrzeby prowadzonych placówek. Organ prowadzący określa ponadto zasady rozliczania tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli, dla których ustalony plan zajęć jest różny w poszczególnych okresach roku szkolnego (art. 42 ust. 7 pkt 2 KN).

W przypadku przeniesienia nauczyciela do pracy w innej szkole w innej miejscowości, nauczycielowi przysługuje czterodniowy tydzień pracy, dodatek za uciążliwość pracy w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego oraz zakwaterowanie w miejscu czasowego zatrudnienia.

ZAPAMIĘTAJ!

Przepisy KN nie nakładają tu na organ prowadzący szkołę żadnych dodatkowych obowiązków, jak np. zasięgania opinii dyrektora czy konsultacji w kwestii wyboru nauczyciela i jego przeniesienia do pracy w innej miejscowości.

Nauczyciel ma obowiązek świadczyć pracę w szkole, do której został przeniesiony. Niespełnienie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością dyscyplinarną. Świadczenie pracy przez nauczyciela w innej szkole jest możliwe tylko na stanowisku nauczyciela, do którego ma on wymagane kwalifikacje. O wymogu wykonywania przez nauczyciela pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami stanowi wprost art. 9 ust. 1 pkt 1 KN, według którego stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która m.in. ma wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje.

W orzecznictwie istnieją rozbieżności interpretacyjne dotyczące skutków przeniesienia nauczyciela mianowanego do innej szkoły. Sąd Najwyższy przyjmował, że przeniesienie do pracy w innej szkole nie powoduje rozwiązania stosunku pracy ze szkołą, w której nauczyciel był zatrudniony przed przeniesieniem, a jedynie prowadzi do przekształcenia treści nauczycielskiego stosunku pracy w zakresie miejsca wykonywania pracy (uchwała SN z 24 marca 1983 r., sygn. akt III PZP 8/83). Również w uchwale z 14 stycznia 1983 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt III PZP 64/82) uznał tę instytucję za swego rodzaju delegację zbliżoną do czasowego powierzenia pracownikowi innej pracy niż określona w umowie o pracę. W uchwale z 18 stycznia 1996 r. (sygn. akt I PZP 37/95) Sąd stwierdził natomiast, że skierowanie mianowanego nauczyciela w trybie art. 19 ust. 1 KN powoduje ustanie dotychczasowego i nawiązanie nowego stosunku pracy na czas nieokreślony w placówce, do której został skierowany. Radykalna zmiana tego kierunku orzecznictwa nastąpiła jednak w uchwale Sądu Najwyższego z 11 lutego 2004 r. (sygn. akt III PZP 14/2003). W orzeczeniu tym stwierdzono, że przeniesienie mianowanego nauczyciela bez jego zgody do innej szkoły przez organ prowadzący szkołę w trybie art. 19 ust. 1 karty nie powoduje nawiązania nowego stosunku pracy. Przeniesienie nauczyciela mianowanego do pracy w innej placówce stanowi modyfikację treści stosunku pracy. Polega ona na czasowej zmianie miejsca świadczenia pracy. Do zmiany warunków pracy dochodzi z urzędu, bez zgody nauczyciela.

PRZYKŁAD

Nauczyciel języka angielskiego, zatrudniony na podstawie mianowania w gimnazjum, został przez burmistrza przeniesiony na okres trzech lat do placówki w innej miejscowości. Po upływie dwóch lat wójt z powrotem przeniósł nauczyciela do zatrudniającej go wcześniej placówki. Uzasadnieniem tej decyzji było zwolnienie etatu w tej szkole i konieczność zapewnienia obsady kadrowej na stanowisku nauczyciela języka angielskiego. Pedagog wystąpił do sądu o uznanie skrócenia przeniesienia za bezskuteczne. Jego żądanie zostało oddalone. Sąd stwierdził, że czynność burmistrza jest zgodna z art. 19 KN. Przepis ten umożliwia bowiem organowi nadzorującemu szkołę prowadzenie racjonalnej polityki obsady etatów nauczycieli w szkołach funkcjonujących na obszarze gminy.

ZAPAMIĘTAJ!

Według najnowszej linii orzecznictwa przeniesienie nauczyciela bez jego zgody do innej szkoły powoduje wyłącznie zmianę treści stosunku pracy w zakresie miejsca wykonywania jego obowiązków

Skutki częściowej likwidacji szkoły

W sytuacji całkowitej likwidacji szkoły dyrektor szkoły rozwiązuje z nauczycielem stosunek pracy. W razie częściowej likwidacji szkoły albo w razie zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć, dyrektor szkoły rozwiązuje z nim stosunek pracy lub na wniosek nauczyciela przenosi go w stan nieczynny.

Przeniesienie w stan nieczynny dotyczy nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania i umowy o pracę na czas nieokreślony. Możliwe jest ono wyłącznie w przypadku zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć (por. wyrok SN z 16 maja 2006 r., sygn. akt I PK 213/2005). Umowa na czas określony, w sytuacji wskazanej w art. 20 KN, ulega rozwiązaniu za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 41 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy).

O zamiarze wypowiedzenia nauczycielowi stosunku pracy z powyższych przyczyn dyrektor szkoły musi powiadomić zakładową organizację związkową reprezentującą nauczyciela. Może ona w terminie 7 dni zgłosić na piśmie dyrektorowi swoje zastrzeżenia co do zamiaru wypowiedzenia stosunku pracy. Ostateczna decyzja o wypowiedzeniu stosunku pracy następuje po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej. Z zastosowaniem art. 20 ust. 1 pkt 2 KN często wiąże się konieczność wyboru nauczycieli do zwolnienia. Konsultacja związkowa jest więc procedurą przydatną przy ocenie zastosowania kryteriów zwolnienia z pracy nauczycielskiej. Może ona bowiem prowadzić do innego ukształtowania kryteriów i wyboru (wskazania) konkretnych nauczycieli do zwolnienia z pracy (wyrok Sądu Najwyższego z z 12 listopada 2008 r., sygn. akt I PK 79/08).

Czytaj także: Czas pracy nauczycieli>>

ZAPAMIĘTAJ!

Przeniesienie nauczyciela będącego członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej w stan nieczynny może nastąpić tylko po uprzednim uzyskaniu na to zgody tego zarządu.

Wypowiedzenie jest bezskuteczne, jeżeli nauczyciel w ciągu 30 dni od doręczenia wypowiedzenia stosunku pracy złoży pisemny wniosek o przeniesienie w stan nieczynny. Wniosek nauczyciela jest wiążący dla dyrektora szkoły. O możliwości przejścia w stan nieczynny dyrektor szkoły musi poinformować nauczyciela. Informacja taka może być przekazana w piśmie zawierającym oświadczenie woli o wypowiedzeniu stosunku pracy. Nauczyciel nie ma natomiast obowiązku złożenia wniosku o przeniesienie w stan nieczynny przed wypowiedzeniem mu zatrudnienia oraz nie jest związany wyznaczonym mu przez dyrektora szkoły terminem złożenia tego wniosku (wyrok SN z 18 grudnia 2002 r., sygn. akt I PK 15/2002).

Do przeniesienia nauczyciela w stan nieczynny nie odnosi się warunek polegający na obowiązku zachowania przez szkołę trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, powodującego rozwiązanie stosunku pracy z końcem roku szkolnego. Oświadczenie dyrektora szkoły o przeniesieniu w stan nieczynny wywołuje skutek z chwilą dotarcia do nauczyciela. Najwcześniej od tego momentu rozpoczyna bieg sześciomiesięczny termin przewidziany na wygaśnięcie stosunku pracy. Dyrektor szkoły może jednak w oświadczeniu ustalić późniejszą datę rozpoczęcia tego okresu (wyrok SN z 21 września 2001 r., sygn. akt I PKN 631/00).

Sąd Najwyższy w wyroku z 14 grudnia 2009 r. (sygn. akt I PK 118/09) wyjaśnił, że istota przywrócenia do pracy służy zakończeniu stanu nieczynnego (przywróceniu do czynnego wykonywania pracy nauczyciela) w czasie istnienia stosunku pracy. Nie jest to więc przywrócenie do pracy po ustaniu zatrudnienia.

Przywrócenie do pracy według art. 20 ust. 7 KN nie musi oznaczać przywrócenia na poprzednich warunkach, ponieważ może ono dotyczyć innego stanowiska, jeśli nauczyciel ma do tego wymagane kwalifikacje. W takim przypadku przywrócenie do pracy będzie oznaczało ponowne (czynne) zatrudnienie w szkole – ale na innym stanowisku. Ponadto Sąd Najwyższy podkreślił, że dyrektor szkoły – w razie zaistnienia określonych w nim przesłanek – ma obowiązek przywrócić nauczyciela do pracy (do jej czynnego wykonywania) z urzędu, a nie na żądanie pracownika. Realizacja tego obowiązku nie zależy od wniosku nauczyciela. Jest to zrozumiałe, skoro to właśnie dyrektor – dysponujący znajomością sytuacji kadrowej i potrzeb szkoły – może najpełniej i we właściwym momencie ocenić, czy powstały możliwości ponownego podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć, podczas gdy nauczyciel pozostający z reguły poza szkołą nie ma takiej wiedzy. Za taką interpretacją treści art. 20 ust. 7 KN przemawia m.in. to, że odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy. Unormowanie to byłoby pozbawione sensu, gdyby warunkiem rozważanego przywrócenia był wniosek nauczyciela.

Z upływem sześciomiesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym stosunek pracy wygasa. Wygaśnięcie – podobnie jak wypowiedzenie stosunku pracy – powoduje dla nauczyciela skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w zakresie świadczeń przedemerytalnych.

Prawa do stanu nieczynnego nie będzie miał nauczyciel całkowicie likwidowanej szkoły. Uzasadnione jest to tym, że stan nieczynny nie jest rozwiązaniem stosunku pracy. Nauczyciel nadal bowiem korzysta z praw pracowniczych. Jest to niemożliwe w sytuacji, gdy placówka, która te prawa miałaby zapewnić, zostałaby zlikwidowana.

Nauczyciel przeniesiony w stan nieczynny zachowuje, do czasu wygaśnięcia stosunku pracy, prawo do comiesięcznego wynagrodzenia zasadniczego bez innych składników wynagrodzenia (np. dodatku za wysługę lat). Nauczyciel zachowuje prawo do dodatku wiejskiego, a także do nauczycielskiego dodatku mieszkaniowego. Przysługują mu także inne świadczenia pracownicze – np. prawo do urlopu wypoczynkowego. Stan nieczynny nie wyklucza udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia. Możliwe jest udzielenie tego urlopu na okres nie dłuższy jednak niż do czasu wygaśnięcia stosunku pracy. Urlop ten nie ma znaczenia dla skuteczności aktu przeniesienia (wyrok Sądu Najwyższego z 14 lipca 1999 r., sygn. akt I PKN 156/99).

W razie powstania możliwości ponownego podjęcia pracy przez nauczyciela pozostającego w stanie nieczynnym w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, dyrektor szkoły ma obowiązek przywrócić go do pracy w pierwszej kolejności. Odmowa podjęcia pracy przez nauczyciela powoduje wygaśnięcie stosunku pracy z dniem odmowy.

W szczególnych przypadkach – podyktowanych koniecznością realizacji zadań dydaktycznych czy wychowawczo-opiekuńczych – nauczyciel pozostający w stanie nieczynnym może (na swój wniosek lub wniosek dyrektora szkoły) podjąć pracę – zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami – w niepełnym lub pełnym wymiarze zajęć, jednak na okres nie dłuższy niż okres stanu nieczynnego. Z tytułu wykonywanej pracy nauczycielowi przysługuje wynagrodzenie niezależnie od wynagrodzenia z tytułu pozostawania w stanie nieczynnym. W celu wykonywania takiej pracy nauczyciel zawiera umowę o pracę na czas określony.

Czytaj także: Formy zatrudniania nauczycieli>>

PODSTAWY PRAWNE

• Ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. 2006 r. Nr 97, poz. 674; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 216, poz. 1706)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 kwietnia 2002 r. w sprawie wysokości i warunków wypłacania świadczeń urzędnikom państwowym przeniesionym do pracy w innej miejscowości (Dz.U. Nr 66, poz. 597)

• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. Nr 144, poz. 855)