REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Janosikowe - czy adekwatnie uszczupla i zasila dochody samorządów

Subskrybuj nas na Youtube
Janosikowe - czy adekwatnie uszczupla i zasila dochody samorządów./ fot. Shutterstock
Janosikowe - czy adekwatnie uszczupla i zasila dochody samorządów./ fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Dyskusja nad kształtem obecnie funkcjonującego mechanizmu wyrównania poziomego dochodów jednostek samorządu terytorialnego w Polsce prowadzona jest od kilkunastu lat. Wydany 6 marca br. wyrok Trybunału Konstytucyjnego (sygn. K 18/17) ponownie potwierdza tezę o konieczności wprowadzenia do omawianego systemu gruntownych zmian.

Obecnie część JST, które przekraczają ustawowe wskaźniki pozwalające je zakwalifikować jako "bogatsze", ma obowiązek transferowania wpłat na rzecz innych, "biedniejszych" samorządów (wpłaty wyrównawcze stanowiące część równoważącą subwencji ogólnej).

REKLAMA

Zaskarżony przepis art. 36 ust. 10 ustawy o dochodach JST, zdaniem TK, pozbawiał gminy prawa dochodzenia zwrotu uiszczonej przez nie części równoważącej subwencji ogólnej i w ostateczności nieprzekazanej beneficjentom. Z drugiej strony, beneficjenci nie mogli domagać się otrzymania należnej im finalnie wypłaty w pełnej wysokości. Powyższe spowodowane jest przyjętą metodą wyliczania kwot janosikowego. Obliczenia bowiem dokonywane są corocznie na podstawie danych uzyskiwanych w ramach sprawozdawczości budżetowej samorządów zgodnie z przepisami o finansach publicznych. Następnie swe odzwierciedlenie znajdują w ustawie budżetowej. Modyfikacje kwot janosikowego w stosunku do pierwotnie ustalonych - zarówno w zakresie korekt planowanych wpłat nadmiernych, jak i niższych niż należne transferów do beneficjentów - mogą zostać dokonane wyłącznie w okresie od przedstawienia projektu ustawy budżetowej przez Radę Ministrów do uchwalenia budżetu przez parlament. Ustawa o dochodach JST przewiduje mechanizm korekty wpłat wyrównawczych jedynie na niekorzyść beneficjentów i płatników w sytuacji, gdy odpowiednio otrzymali część równoważącą wyższą niż należną lub też wpłacili kwotę niższą niż faktycznie są zobowiązani.

Sąd konstytucyjny poparł stanowisko wnioskodawcy - gminy Międzyzdroje - i stwierdził, że art. 36 ust. 10 ustawy o dochodach JST narusza art. 167 ust. 1 i 2 oraz art. 165 ust. 1 Konstytucji. Niewątpliwie należy się zgodzić z taką interpretacją TK. Trzeba bowiem wskazać, że podstawowymi gwarancjami dla samodzielności każdej JST jest jej adekwatny udział w dochodach publicznych w stosunku do nałożonych na nią obowiązków, w tym zadań własnych. Trybunał jednak odroczył utratę mocy obowiązującej omawianego przepisu do 31 grudnia 2019 r., wskazując dodatkowo na konieczność kompleksowej nowelizacji systemu na każdym szczeblu samorządu terytorialnego. Powyższe wpisuje się w dotychczasową linię TK (postanowienie o sygn. S 1/13 i wyrok o sygn. K 13/11), wskazującą na systemowe "niedoskonałości" mechanizmu wyrównania poziomego. Do czasu uchylenia zaskarżonego przepisu gminy "biedniejsze" i "bogatsze" pozbawione są możliwości uzyskania należnej im kwoty w zakresie odpowiednio wypłaty, którą miały finalnie otrzymać, bądź w zakresie wpłaty, którą ostatecznie powinny przekazać. ©℗

Podstawa prawna

art. 36 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1530; ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2245)

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Tomasz Darowski
radca prawy, partner w Praktyce Infrastruktury i Energetyki w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

Bartłomiej Ślemp
Praktyka Infrastruktury i Energetyki w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sytuacja na granicy polsko-niemieckiej. Ekspert: obustronna spirala działań pozornych. Kiedy Niemcy nie powinny odsyłać migranta do Polski?

To Niemcy rozpoczęli ten teatr polityczny na granicy z Polską, a teraz szefowie rządów Friedrich Merz i Donald Tusk wchodzą w spiralę działań pozornych - powiedział PAP Piotr Buras, dyrektor warszawskiego biura Europejskiej Rady Spraw Zagranicznych (ECFR) .

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

REKLAMA

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

REKLAMA

Nowelizacja specustawy powodziowej. Nowe zadania i obowiązki samorządów

Możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne, obowiązek raportowania decyzji WZ, świadczenie lokalowe, premia powodziowa czy ułatwienia proceduralne w odbudowie zniszczonych domów i obiektów – to najważniejsze zmiany w specustawie powodziowej. Nowelizacja ustawy wzmacnia kompetencje JST, daje im nowe narzędzia, ale też nakłada dodatkowe obowiązki administracyjne i sprawozdawcze.

Czym różni się „odbiór” odpadów komunalnych z nieruchomości od „przyjmowania odpadów”

NSA przypomniał gminom, że ustawodawca rozróżnia pojęcia odbierania odpadów komunalnych od ich przyjmowania i wprowadza odrębnie różne sposoby oddawania odpadów. Co za tym idzie – mechanizmy nie mogą być traktowane jako formy zamienne, kształtowane według własnego uznania gminy.

REKLAMA