Umorzenie odsetek od zaległości gminy w podatku od nieruchomości i podatku leśnym
Z punktu widzenia podstawowych zasad obowiązujących w państwie prawa w ramach prowadzonej procedury podatkowej, w szczególności przez pryzmat zasady prawdy obiektywnej oraz obowiązku prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie (odpowiednio art. 122 i 121 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz.U. z 2012 poz. 749 z późn. zm.) trudno uzasadnić obowiązek składania przez gminę deklaracji podatkowej w podatku od nieruchomości oraz w podatku leśnym. Zwłaszcza mając na uwadze łacińską paremię, która głosi, że nikt nie może być sędzią we własnej sprawie (łac. Nemo iudex in causa sua).
Niestety, ustawodawca, mając na uwadze powyższe zastrzeżenia i wprowadzając do ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2013 poz. 1381 z późn. zm.) art. 3a, którym wskazał, iż obowiązek podatkowy nie dotyczy m.in. gmin, nie wprowadził analogicznej zmiany w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 nr 95 poz. 613 z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz.U. z 2013 poz. 465 z późn. zm.).
Obowiązek składania deklaracji przez gminę
Mając powyższe na uwadze należy uznać, iż gmina nie tylko jest zobowiązana do składania deklaracji w zakresie podatku od nieruchomości i podatku leśnego, ale także musi dokonać jego zapłaty. Z istniejącego stanu prawnego nie wynikają jednak same obowiązki ciążące na jednostkach samorządu terytorialnego, ale także uprawnienia nadane innym kategoriom podmiotów, takie jak np. możliwość korzystania z ulg podatkowych. Skoro bowiem, uznajemy, iż gmina jest podatnikiem podatku od nieruchomości i podatku leśnego to konsekwencją tego jest także przyznanie jej pełni praw wynikających z posiadania statusu podatnika na gruncie właściwej ustawy.
Zobacz również: Użytkowanie wieczyste a VAT w 2014 r.
Interes publiczny i ważny interes podatnika
Art. 67a § 1 ustawy Ordynacja podatkowa wskazuje, iż organ podatkowy na wniosek podatnika może zastosować jedną z ulg wymienionych w pkt 1 – 3 omawianego przepisu. Oznacza to, iż wójt, w imieniu podatnika, którym jest gmina, może wystąpić z wnioskiem, w którym wykaże ważny interes podatnika lub interes publiczny uzasadniający zastosowanie określonej ulgi. Wydaje się, iż w przypadku jednostki samorządu terytorialnego częściej będzie można posiłkować się „interesem publicznym” niż „ważnym interesem podatnika”, zwłaszcza mając na uwadze definiowanie tego pojęcia, które co do zasady rozumiane jest jako „niemożność uregulowania zaległości podatkowych spowodowana przypadkami losowymi”, takimi jak np. klęski żywiołowe (zob. wyrok WSA w Krakowie z dnia 17 lutego 2010 r., sygn. I SA/Kr 1725/09, wyrok WSA w Łodzi z dnia 13 stycznia 2010 r., sygn. I SA/Łd 787/09). „Interes publiczny” natomiast, należy rozumieć jako „dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy, sprawność działania aparatu państwowego, korektę błędnych decyzji itp.” (zob. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 05 grudnia 2013 r., sygn. I SA/Po 534/13, wyrok WSA w Łodzi z dnia 03 września 2013 r., sygn. I SA/Łd 1330/12, wyrok WSA w Białymstoku z dnia 6 lipca 2010 roku, sygn. I SA/Bk 156/10, wyrok NSA z 21 marca 2001 r., sygn. I SA/Ka 577/00, wyrok NSA z 12 lutego 2003 r., sygn. III SA 1838/01, wyrok NSA z 26 września 2001 r., sygn. III SA 659/01).
Zasadność wnioskowania o umorzenie odsetek od zaległości podatkowej
Mając na uwadze wskazane powyżej przesłanki, zwłaszcza w kontekście „interesu publicznego” należy wskazać, iż chociażby z punktu widzenia obowiązku zaufania obywateli do organów władzy uzasadnionym byłoby przyznanie prawa do wnioskowania o umorzenie odsetek od zaległości podatkowych, ale także do wyrażenia zgody przez organ podatkowy, jakim jest wójt gminy, na umorzenie odsetek. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż jednym z nadrzędnych celów funkcjonowania państwa, jego instytucji i jednostek jest czuwanie nad przestrzeganiem prawa. Organy podatkowe w tym zakresie czuwają m.in. nad terminowością uiszczania należności na rzecz Skarbu Państwa lub budżetu gminnego.
Zobacz również: Zmiany w budżecie jednostki samorządu terytorialnego
W związku z tym, przekazanie społeczeństwu informacji o nieterminowości opłacania podatku przez samą gminę mogłoby negatywnie wpływać na autorytet jednostki, państwa ale także stanowić zagrożenie dla osiągania dochodów podatkowych, w szczególności w zakresie ich terminowego płacenia. Przekłada się to także, pośrednio na sprawność funkcjonowania aparatu państwowego, czy jak w tym przypadku, administracji samorządowej. Podkreślenia wymaga także fakt, iż problem możliwości umorzenia odsetek od zaległości wynika często z braku składania przez gminy deklaracji w podatku od nieruchomości i podatku rolnym. Brak deklaracji z kolei, oznaczał brak wpłaty podatku i powstanie zaległości. Stosowana w tym względzie praktyka była podyktowana w głównej mierze niejasnością i brakiem spójnej wykładni dot. traktowania gmin jako podatników omawianych podatków. Zauważyć należy, iż gmina nie ma żadnego interesu w unikaniu obowiązków wynikających z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawy o podatku rolnym. Zapłata podatku, a w tym przypadku także odsetek od zaległości zasiliłaby ten sam budżet, który wcześniej zostałby taką kwotą obciążony.
Warto także zauważyć na treść sentencji wyroku WSA w Poznaniu z dnia 05 grudnia 2013 r., sygn. I SA/Po 534/13, w którym sąd w odniesieniu do badania zasadności przyznania ulg stwierdza, iż „przy jej ocenie należy również uwzględnić zasadność obciążenia państwa, a w rezultacie całego społeczeństwa kosztami udzielonej w ten sposób pomocy. W przypadku zaś ulgi w podatkach stanowiących dochód jednostek samorządu terytorialnego (jak to ma miejsce w rozpatrywanej sprawie), na co też zwrócił uwagę organ podatkowy, uwzględnić należy wpływ, jaki udzielenie określonej ulgi będzie miało na budżet jednostki samorządu terytorialnego, w oparciu o który jednostka ta realizuje swoją politykę finansową i który uwzględnia dochody umożliwiające wykonanie przypisanych jej zadań”. Analizując przytoczony fragment sentencji należy przede wszystkim stwierdzić, iż zarówno zapłata samego podatku, zaległości podatkowej, jak również odsetek od zaległości może mieć jedynie negatywne korzyści, w tym przypadku dla budżetu samorządowego. Przede wszystkim, powoduje sztuczne zawyżanie dochodów i wydatków w budżecie gminy. Konsekwencją tego, jest wzrost wskaźnika G, jak również możliwe obniżenie punktacji przy ubieganiu się o środki pomocowe, w tym środki w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Z punktu widzenia przytoczonego wyroku, wydaje się, iż zastosowanie ulg w przypadku powstania zaległości i naliczenia odsetek jest w pełni uzasadnione.
Uznanie administracyjne
Na koniec warto jeszcze odnieść się do samego charakteru przyznania ulg w podatkach lokalnych, która ma charakter uznania administracyjnego. WSA w Poznaniu w przywołanym wcześniej wyroku tak zdefiniował to pojęcie: „Uznanie administracyjne oznacza, że rozstrzygnięcie nie jest ściśle zdeterminowane obowiązującą normą prawną, ale ustawodawca do decyzji organu administracyjnego (podatkowego) pozostawił wybór jednego z możliwych sposobów rozstrzygnięcia. Uznanie administracyjne nie oznacza jednak dowolności rozstrzygnięcia, ponieważ organ zobowiązany jest wziąć pod uwagę ważny interes podatnika oraz interes publiczny”.
Definicja ta odsyła nas do omówionych już wyżej pojęć „ważnego interesu podatnika” oraz „interesu publicznego”, a w związku z kwalifikowaniem się sytuacji gminy do zastosowania jednej z nich należy uznać, iż wójt gminy posiada uzasadnione prawo, zarówno do złożenia wniosku o umorzenie, jak i wydania pozytywnej decyzji w tej materii.
Polecamy serwis: Ustrój i jednostki
Polecamy poradnik: Podatki 2014 Część I - Teksty ustaw z komentarzem do zmian
Komentarze(0)
Pokaż:
NajnowszePopularneNajstarsze