Uprawnienia i obowiązki pracowników samorządowych

Do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli. Tak więc pracownik samorządowy powinien:

- przestrzegać prawa,

- wykonywać zadania urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,

- informować organy, instytucje i osoby fizyczne oraz udostępniać dokumenty znajdujące się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania,

- zachować tajemnicę państwową i służbową w zakresie przez prawo przewidzianym,

- zachowywać się uprzejmie i życzliwie w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi, współpracownikami oraz w kontaktach z obywatelami,

- zachowywać się z godnością w miejscu pracy i poza nim.

Do obowiązków pracownika samorządowego należy sumienne i staranne wypełnianie poleceń przełożonego. Jeżeli w przekonaniu pracownika samorządowego polecenie przełożonego jest niezgodne z prawem, pracownik ten powinien przedstawić mu swoje zastrzeżenia. W razie pisemnego potwierdzenia polecenia, powinien je wykonać, zawiadamiając jednocześnie odpowiednio wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa albo kierownika samorządowej jednostki organizacyjnej o swoich zastrzeżeniach. Pracownikowi samorządowemu nie wolno wykonywać poleceń, których wykonanie według jego przekonania stanowiłoby przestępstwo lub groziłoby niepowetowanymi stratami.

Czytaj także: Dodatki funkcyjne pracowników samorządowych>>

Ocena kwalifikacji

Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym podlega okresowym ocenom kwalifikacyjnym, dokonywanym przez bezpośredniego przełożonego. Okresowej ocenie kwalifikacyjnej dokonywanej przez bezpośredniego przełożonego podlega również pracownik samorządowy mianowany zatrudniony na stanowisku innym niż urzędnicze. Ocena jest sporządzana co najmniej raz na dwa lata.

Okresowa ocena kwalifikacyjna obejmuje m.in. wywiązywanie się przez pracownika samorządowego z obowiązków wynikających z zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy. Ocenę niezwłocznie doręcza się pracownikowi. Od okresowej oceny kwalifikacyjnej służy odwołanie w ciągu siedmiu dni od jej doręczenia do kierownika jednostki, zatrudniającej pracownika.

Po doręczeniu pracownikowi ujemnej okresowej oceny kwalifikacyjnej, potwierdzonej ponowną ujemną oceną, która nie może być dokonana wcześniej niż po upływie trzech miesięcy, pracodawca samorządowy:

- niezwłocznie rozwiązuje stosunek pracy z pracownikiem samorządowym zatrudnionym na stanowisku urzędniczym za wypowiedzeniem lub odwołuje go ze stanowiska,

- może rozwiązać stosunek pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym zatrudnionym na stanowisku innym niż urzędnicze za wypowiedzeniem.

Szczegółowe zasady dotyczące oceny pracowników zatrudniony w jednostkach samorządu terytorialnego ustalone zostały w rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania ocen kwalifikacyjnych pracowników samorządowych (Dz.U. nr 55, poz. 361). Więcej na ten temat Tygodnik Prawa Administracyjnego Jak ocenia się kwalifikacje urzędników administracji samorządowej GP nr 81/2007.

Zakazy i ograniczenia

Pracownik samorządowy nie może wykonywać zajęć tożsamych, pozostających w sprzeczności lub związanych z zajęciami, które wykonuje w ramach obowiązków służbowych, wywołujących uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność. W razie naruszenia przez pracownika samorządowego któregokolwiek z zakazów, o których mowa, pracodawca samorządowy niezwłocznie rozwiązuje bez wypowiedzenia stosunek pracy z takim pracownikiem w trybie art. 52 par. 2 i 3 kodeksu pracy lub odwołuje go ze stanowiska.

Pracownik samorządowy jest zobowiązany złożyć oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej pracownik samorządowy musi określić jej charakter. Zobowiązany jest on również składać odrębne oświadczenia w przypadku zmiany charakteru prowadzonej działalności gospodarczej. Oświadczenie o prowadzeniu działalności gospodarczej trzeba złożyć pracodawcy samorządowemu w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia, podjęcia działalności gospodarczej lub zmiany jej charakteru. Niezłożenie oświadczenia o prowadzeniu działalności gospodarczej w terminie powoduje odpowiedzialność dyscyplinarną. Podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy w oświadczeniu powoduje odpowiedzialność na podstawie art. 233 par. 1 kodeksu karnego, zgodnie z którym: kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech. Ponadto pracownik samorządowy jest zobowiązany na żądanie upoważnionego do czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w imieniu pracodawcy samorządowego złożyć oświadczenie o stanie majątkowym. Więcej na ten temat Tygodnik Prawa Administracyjnego Brak oświadczenia to utrata diety lub wynagrodzenia GP nr 76/2007 oraz Oświadczenia majątkowe w samorządzie terytorialnym GP nr 242/2006

Czytaj także: Awans pracownika samorządowego>>

Wynagrodzenie i dodatki

Pracownikowi samorządowemu przysługuje wynagrodzenie stosowne do zajmowanego stanowiska oraz posiadanych kwalifikacji zawodowych. Pracownikom samorządowym przysługuje również dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa oraz jednorazowa odprawa przy przechodzeniu na rentę lub emeryturę. Tabela miesięcznych kwot wynagrodzenia zasadniczego oraz tabela stawek dodatku funkcyjnego pracowników samorządowych ustalone został w rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. nr 146, poz. 1223 ze zm.).

PRACOWNICY SAMORZĄDOWI TO OSOBY ZATRUDNIONE W:

- urzędzie marszałkowskim, wojewódzkich samorządowych jednostkach organizacyjnych,

- starostwie powiatowym, powiatowych jednostkach organizacyjnych,

- urzędzie gminy, w jednostkach pomocniczych gminy oraz w gminnych jednostkach i zakładach budżetowych,

- biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez te związki,

- biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego

Funkcja z dodatkiem

Dodatek funkcyjny przysługuje pracownikom zatrudnionym na stanowiskach związanych z kierowaniem zespołem, radcy prawnemu oraz kierownikowi urzędu stanu cywilnego.

Wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście oraz marszałkowi województwa przysługuje dodatek specjalny w kwocie wynoszącej co najmniej 20 proc. i nieprzekraczającej 40 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy, miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców - w kwocie nieprzekraczającej 50 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego.

Z wyłączeniem pewnej kategorii pracowników, z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań o wysokim stopniu złożoności lub odpowiedzialności pracownikowi samorządowemu, może być przyznany dodatek specjalny na czas określony, nie dłuższy niż rok.

Dodatek specjalny może być przyznany na czas określony, nie dłuższy niż rok, również ze względu na charakter pracy i zakres wykonywanych zadań. Ten dodatek specjalny również jest wypłacany w ramach posiadanych środków na wynagrodzenia, w kwocie nieprzekraczającej 40 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego pracownika, a w urzędach miasta stołecznego Warszawy i miast (miast na prawach powiatu) powyżej 300 tys. mieszkańców - w kwocie nieprzekraczającej 50 proc. łącznie wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego pracownika.

Pracownikom samorządowym może być przyznane dodatkowe wynagrodzenie prowizyjne za osobiste wykonywanie czynności z zakresu egzekucji administracyjnej należności pieniężnych. Wynagrodzenie prowizyjne nie może przekraczać pięciokrotnej wysokości najniższego wynagrodzenia zasadniczego, a wypłaca się je w okresach miesięcznych.

Pracownikom przysługuje dodatek za prace wykonywane w warunkach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia:

- przy pierwszym stopniu uciążliwości lub szkodliwości - w wysokości do 5 proc.,

- przy drugim stopniu uciążliwości lub szkodliwości - w wysokości do 10 proc.,

- przy trzecim stopniu uciążliwości lub szkodliwości - w wysokości do 15 proc.

- najniższego wynagrodzenia zasadniczego.

Wykaz prac wykonywanych w warunkach uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia jest określony w załączniku nr 4 do powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych, zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (...).

 

Wieloletnia praca

Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę i jednorazowej odprawy pieniężnej, przysługującej w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę, wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Jeżeli praca w urzędzie stanowi dodatkowe zatrudnienie, do okresu dodatkowego zatrudnienia nie podlegają zaliczeniu okresy zatrudnienia podstawowego.

Pracownikowi, który wykonuje pracę w urzędzie w ramach urlopu bezpłatnego udzielonego przez pracodawcę w celu wykonywania tej pracy, do okresu dodatkowego zatrudnienia podlegają zaliczeniu zakończone okresy zatrudnienia podstawowego oraz okres zatrudnienia u pracodawcy, który udzielił urlopu - do dnia rozpoczęcia tego urlopu.

Dodatek za wieloletnią pracę wynosi po pięciu latach pracy 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Dodatek za wieloletnią pracę przysługuje pracownikowi za dni, za które otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za których pracownik otrzymuje zasiłek z ubezpieczenia społecznego.

Dodatek za wieloletnią pracę jest wypłacany w terminie wypłaty wynagrodzenia:

- począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki dodatku, jeżeli - nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca;

- za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej stawki dodatku nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.

Jubileusz i nagroda

Do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej w przypadku pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Pracownikowi, który wykonuje pracę w urzędzie w ramach urlopu bezpłatnego udzielonego przez pracodawcę w celu wykonywania tej pracy, do okresu uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się okres zatrudnienia u tego pracodawcy do dnia rozpoczęcia tego urlopu.

W razie równoczesnego pozostawania więcej niż w jednym stosunku pracy, do okresu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej wlicza się jeden z tych okresów. Pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe.

Nagroda jubileuszowa wynosi:

-po 20 latach pracy - 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego,

-po 25 latach pracy - 100 proc. wynagrodzenia miesięcznego,

-po 30 latach pracy - 150 proc. wynagrodzenia miesięcznego,

-po 35 latach pracy - 200 proc. wynagrodzenia miesięcznego,

-po 40 latach pracy - 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego,

-po 45 latach pracy - 400 proc. wynagrodzenia miesięcznego.

PODSTAWA ZATRUDNIENIA

Pracownicy samorządowi są zatrudniani:

- na podstawie wyboru:

- w urzędzie marszałkowskim: marszałek województwa, wiceprzewodniczący zarządu oraz pozostali członkowie zarządu województwa - jeżeli statut województwa tak stanowi,

- w starostwie powiatowym: starosta, wicestarosta oraz pozostali członkowie zarządu powiatu - jeżeli statut powiatu tak stanowi, z tym że z członkami zarządu powiatu wybranymi spoza składu rady powiatu zawsze nawiązuje się stosunek pracy,

- w urzędzie gminy: wójt (burmistrz, prezydent miasta),

- w związkach jednostek samorządu terytorialnego: przewodniczący zarządu związku i pozostali członkowie zarządu - jeżeli statut związku tak stanowi,

- na podstawie mianowania: pracownicy zatrudniani na stanowiskach pracy określonych w statucie gminy bądź związku międzygminnego,

- na podstawie powołania: zastępca wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarz gminy, sekretarz powiatu, skarbnik gminy (główny księgowy budżetu), skarbnik powiatu (główny księgowy budżetu powiatu), skarbnik województwa (główny księgowy budżetu województwa),

- na podstawie umowy o pracę: pozostali pracownicy samorządowi.

 Czytaj także: Czy negatywną ocenę pracownika samorządowego można zaskarżyć do sądu>>

PRACODAWCA SAMORZĄDOWY

Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy za jednostki samorządu terytorialnego wykonują, a tym samym pełnią rolę pracodawcy samorządowego:

- organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego lub w zakresie ustalonym przez ten organ w odrębnej uchwale jego przewodniczący - wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa - w formie uchwały, z zastrzeżeniem, że uchwała ta nie może obejmować prawa do ustalania przez przewodniczącego organu stanowiącego ich wynagrodzenia,

- przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego wobec członków zarządu tej jednostki,

- wójt (burmistrz, prezydent miasta) - wobec zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta), sekretarza gminy, skarbnika gminy oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych,

-przewodniczący zgromadzenia związku jednostek samorządu terytorialnego wobec członków zarządu tego związku,

- w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego - wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa wobec pozostałych pracowników urzędu oraz wobec kierowników samorządowych jednostek organizacyjnych będących samodzielnymi pracodawcami samorządowymi innymi niż wymienieni powyżej,

- kierownik jednostki organizacyjnej - za innego niż wymieniony wyżej pracodawcę samorządowego.

Nagrodę jubileuszową wypłaca się niezwłocznie po nabyciu przez pracownika prawa do tej nagrody. Podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli dla pracownika jest to korzystniejsze - wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. Jeżeli pracownik nabył prawo do nagrody jubileuszowej, będąc zatrudniony w innym wymiarze czasu pracy niż w dniu jej wypłaty, podstawę obliczenia nagrody stanowi wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu nabycia prawa do nagrody jubileuszowej.

W razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę pracownikowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Ponadto pracownikowi samorządowemu przechodzącemu na emeryturę lub rentę przysługuje jednorazowa odprawa:

- po dziesięciu latach pracy w urzędach - w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia,

- po 15 latach pracy w urzędach - w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia,

- po 20 latach pracy w urzędach - w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia.

Przyjmowanie do pracy

Nabór kandydatów na wolne stanowiska urzędnicze, w tym na kierownicze stanowiska urzędnicze, zatrudnianych na podstawie mianowania lub umowy o pracę jest otwarty i konkurencyjny. Nabór kandydatów na stanowiska urzędnicze w jednostkach samorządu terytorialnego i ich biurach organizują kierownicy tych jednostek.

Nabór kandydatów na wolne stanowiska kierowników jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem urzędu marszałkowskiego, starostwa powiatowego, urzędu gminy albo biura związku, organizują odpowiednio marszałek województwa, starosta, wójt (burmistrz, prezydent miasta) albo przewodniczący zarządu związku.

Ogłoszenie o stanowisku urzędniczym oraz naborze kandydatów na to stanowisko umieszcza się w Biuletynie Informacji Publicznej oraz na tablicy informacyjnej w jednostce, w której jest prowadzony nabór. Termin do składania dokumentów, określony w ogłoszeniu o naborze, nie może być krótszy niż 14 dni od dnia opublikowania tego ogłoszenia w Biuletynie.

Po upływie terminu do złożenia dokumentów, określonego w ogłoszeniu o naborze, upowszechnia się w BIP listę kandydatów, którzy spełniają wymagania. Lista, o której mowa, zawiera imiona i nazwiska kandydatów oraz ich miejsce zamieszkania. Informacje o kandydatach, którzy zgłosili się do naboru, stanowią informację publiczną w zakresie objętym wymaganiami związanymi ze stanowiskiem urzędniczym, określonymi w ogłoszeniu o naborze.

Małżonkowie oraz osoby pozostające ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego stopnia lub stosunku powinowactwa pierwszego stopnia i przysposobienia, opieki lub kurateli - nie mogą być zatrudnieni u pracodawców samorządowych, jeżeli powstałby między tymi osobami stosunek bezpośredniej podległości służbowej.

Postępowanie po naborze

Informację o wyniku naboru upowszechnia się w terminie 14 dni od dnia zatrudnienia wybranego kandydata albo zakończenia procedury naboru, w przypadku gdy w jego wyniku nie doszło do zatrudnienia żadnego kandydata. Jeżeli stosunek pracy osoby wyłonionej w drodze naboru ustał w ciągu trzech miesięcy od dnia nawiązania stosunku pracy, możliwe jest zatrudnienie na tym samym stanowisku kolejnej osoby spośród najlepszych kandydatów wymienionych w protokole tego naboru.

Przeniesienie urzędnika

Mianowanego pracownika samorządowego można, na jego wniosek lub za jego zgodą, przenieść do pracy u innego pracodawcy samorządowego albo na stanowisko urzędnicze w tej samej lub innej miejscowości. Przeniesienia dokonuje pracodawca samorządowy, u którego mianowany pracownik samorządowy ma być zatrudniony, w porozumieniu z pracodawcą samorządowym dotychczas zatrudniającym pracownika.

W uzasadnionych przypadkach mianowany pracownik samorządowy może być przeniesiony, na okres do sześciu miesięcy, do innego pracodawcy samorządowego, w tej samej lub innej miejscowości, do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. W okresie przeniesienia przysługuje mu wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego. Przeniesienie takie dopuszczalne jest tylko raz na dwa lata. Niedopuszczalne jest czasowe przeniesienie, bez zgody zainteresowanego, do pracodawcy samorządowego mającego siedzibę w innej miejscowości, kobiety w ciąży lub mianowanego pracownika samorządowego sprawującego opiekę nad dzieckiem w wieku do czternastu lat, a także w wypadkach, gdy stoją temu na przeszkodzie ważne względy osobiste lub rodzinne mianowanego pracownika samorządowego.

 Czytaj także: Stanowisko pracownika samorządowego a prowadzenie innej działalności>>

TREŚĆ OBWIESZCZENIA O NABORZE

Ogłoszenie o naborze na stanowisko urzędnicze w jednostkach samorządu terytorialnego powinno zawierać:

- nazwę i adres jednostki,

- określenie stanowiska urzędniczego,

- określenie wymagań związanych ze stanowiskiem urzędniczym zgodnie z opisem danego stanowiska, ze wskazaniem, które z nich są niezbędne, a które są dodatkowe,

- wskazanie zakresu zadań wykonywanych na stanowisku urzędniczym,

- wskazanie wymaganych dokumentów,

- określenie terminu i miejsca składania dokumentów.

Z kolei pracownika samorządowego, zatrudnionego na podstawie umowy o pracę można, na jego wniosek lub za jego zgodą, przenieść do pracy u innego pracodawcy samorządowego albo na stanowisko urzędnicze, w każdym czasie, jeżeli nie narusza to ważnego interesu pracodawcy samorządowego, który dotychczas zatrudniał pracownika, i przemawia za tym szczególny interes służby cywilnej.

Takiego przeniesienia dokonuje pracodawca samorządowy, u którego pracownik samorządowy ma być zatrudniony, w porozumieniu z pracodawcą samorządowym dotychczas zatrudniającym pracownika.

Rozwiązanie stosunku pracy

Rozwiązanie stalunku pracy z pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, następuje w trybie kodeksu pracy. Oznacza to, że w takim przypadku umowa o pracę może być rozwiązana m.in. na podstawie porozumienia stron, wypowiedzenia oraz zwolnienia dyscyplinarnego. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może zawiesić w pełnieniu obowiązków pracowniczych na czas nieprzekraczający trzech miesięcy pracownika samorządowego mianowanego, jeżeli zostało wszczęte przeciwko niemu postępowanie dyscyplinarne. W okresie zawieszenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia i innych świadczeń przysługujących na podstawie stosunku pracy. Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym może nastąpić w drodze wypowiedzenia w razie:

- likwidacji lub reorganizacji, połączonej ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia, urzędu gminy lub innych jednostek pomocniczych gminy lub gminnych jednostek i zakładów budżetowych oraz biur (ich odpowiedników), związków jednostek samorządu terytorialnego oraz zakładów budżetowych utworzonych przez ten związek,

- niezawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku,

- trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzonej orzeczeniem komisji lekarskiej, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia pracownika na innym stanowisku, odpowiednim do jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, albo pracownik odmawia podjęcia takiej pracy,

- nabycia prawa do renty lub emerytury.

ORZECZNICTWO SĄDÓW

Nawiązane stosunku pracy

Złożenie przez strony zgodnych oświadczeń woli o nawiązaniu stosunku pracy pracownika samorządowego na podstawie mianowania powoduje nawiązanie takiego stosunku pracy, nawet jeżeli statut gminy nie przewidywał tej podstawy zatrudnienia na określonym stanowisku pracy - wyrok Sądu Najwyższego z 7 lipca 2005 r., II PK 351/04.

Ustalenie wynagrodzenia

Stosunek pracy pracownika samorządowego z wyboru jest szczególnym stosunkiem pracy związanym z pełnioną przez niego funkcją. Skoro do Rady Gminy należy ustalanie wysokości wynagrodzenia temu pracownikowi, to do niej należy również zmiana wysokości. Odebranie Radzie Gminy kompetencji ustalenia wynagrodzenia dla pracownika samorządowego przez zmianę tego wynagrodzenia w zależności od ilości i jakości świadczonej pracy podważałoby ustalone jej kompetencje - wyrok Naczelny Sąd Administracyjny z 11 września 2004 r., OSK 873/04.

Czytaj także: Pracownicy samorządowi powołani po wyborach>>

Reorganizacja jednostki

Utworzenie jednostki budżetowej gminy przejmującej zadania i mienie dotychczasowych jednostek organizacyjnych urzędu gminy, połączone z przejściem do tej jednostki pracowników na podstawie art. 23¹ k.p., jest reorganizacją urzędu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm.), uzasadniającą rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami samorządowymi - wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 2006 r., II PK 218/05.

Zakaz wykonywania zajęć

Pracodawca może wezwać pracownika samorządowego do zaprzestania wykonywania określonych zajęć, które w jego ocenie pozostają w sprzeczności z obowiązkami tego pracownika lub mogą wywołać podejrzenie o jego stronniczość czy interesowność. Taki pracownik jest w zasadzie obowiązany niezwłocznie podporządkować się takiemu poleceniu pracodawcy (ustawa o pracownikach samorządowych, Dz.U. nr 21, poz. 124 ze zm.) - wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2006 r., PK 157/05.

Działalność gospodarcza

Wykonywanie prywatnej działalności gospodarczej przez pracownika samorządowego w czasie i miejscu zatrudnienia pozostaje w sprzeczności z jego obowiązkami pracowniczymi oraz może wywoływać uzasadnione podejrzenie o stronniczość lub interesowność nawet wtedy, gdy dotyczy działalności nieobjętej bezpośrednio jego zakresem czynności pracowniczych - wyrok Sądu Najwyższego z 15 lutego 2006 r., II PK 134/05.

Odprawa emerytalna

Pobieranie przez pracownika mianowanego (urzędnika państwowego, pracownika samorządowego) przez okres sześciu miesięcy wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy nie wyłącza nabycia przez niego prawa do odprawy emerytalnej, w przypadku uzyskania emerytury bezpośrednio po tym okresie - wyrok Sądu Najwyższego z 8 sierpnia 2006 r., I PK 72/06.

Zwrot nagrody

Wójt gminy, który wykorzystując swoje stanowisko pobrał nienależne świadczenie - nagrodę jubileuszową za 35 lat pracy, powinien nagrodę tę zwrócić Urzędowi Gminy z odsetkami od wniesienia powództwa na podstawie art. 122 k.p. w zw. z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. nr 21, poz. 124 ze zm.) - wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2006 r., I PK 160/05.

W przypadku niezawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku kierownik np. urzędu gminy, powinien zaproponować pracownikowi samorządowemu mianowanemu podjęcie pracy na innym stanowisku odpowiadającym posiadanym kwalifikacjom, jeżeli takim stanowiskiem dysponuje.

W przypadku ustania zatrudnienia z powodu likwidacji lub reorganizacji urzędu pracownikowi samorządowemu mianowanemu przysługuje wynagrodzenie obliczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy za czas pozostawania bez pracy, przez okres nie dłuższy niż sześć miesięcy.

Do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym w razie reorganizacji oraz w przypadkach niezawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy oraz trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy zastosowanie ma art. 38 kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.

Pracownik samorządowy mianowany może rozwiązać stosunek pracy z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. W okresie wypowiedzenia pracownik samorządowy może być zwolniony z pełnienia obowiązków z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Stosunek pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym może ulec rozwiązaniu w drodze porozumienia stron.

Czytaj także: Kiedy można zwolnić pracownika samorządowego mianowanego>>

Bez wypowiedzenia

Stosunek pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym rozwiązuje bez wypowiedzenia w razie:

- prawomocnego skazania na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu,

- prawomocnego ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie,

- zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku,

- utraty obywatelstwa polskiego.

Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym może nastąpić w razie jego nieobecności w pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż jeden rok, a także w razie usprawiedliwionej nieobecności w pracy z innych przyczyn - po upływie okresów przewidzianych w art. 53 kodeksu pracy.

W razie niezdolności do pracy z powodu choroby, trwającej dłużej niż jeden rok, pracownik samorządowy mianowany zachowuje prawo do świadczeń pieniężnych przez okres przewidziany w przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Upływ kadencji

Pracownikowi samorządowemu zatrudnionemu w ramach stosunku pracy na podstawie wyboru, z którym został rozwiązany stosunek pracy w związku z upływem kadencji, przysługuje odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia obliczonego według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Wysokość odprawy, o której mowa, nie może przekraczać kwoty dwudziestokrotnego miesięcznego najniższego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.

W przypadku gdy dany pracownik samorządowy zostanie ponownie, w najbliższej kadencji, zatrudniony na podstawie stosunku pracy z wyboru w tym samym urzędzie, odprawa, o której mowa, mu nie przysługuje.

 

9 ETAPÓW NABORU NA STANOWISKA URZĘDNICZE W SAMORZĄDZIE TERYTORIALNYM

1. Poszukiwanie ogłoszenia

Ogłoszenia o wolnych stanowiskach w sektorze samorządowym publikowane są:

- w Biuletynie Informacji Publicznej - właśnie w nim najłatwiej i najlepiej jest szukać ogłoszeń o wolnych stanowiskach (strona internetowa: http://www.bip.gov.pl; zakładka Samorząd Terytorialny);

- na tablicy informacyjnej, w jednostce, w której prowadzony jest nabór.

2. Wybór interesującej oferty

Trzeba zwrócić uwagę na:

- nazwę i adres urzędu oraz określenie stanowiska pracy - jego nazwę, umiejscowienie w strukturze organizacyjnej urzędu,

- główne zadania wykonywane na danym stanowisku,

- wykształcenie i niezbędne wymagania wskazane w ogłoszeniu,

- inne informacje, np. o tym, czy praca jest na czas określony, czy na zastępstwo.

3. Wysyłanie oferty

Wysyłając ofertę, trzeba pamiętać o:

- adresie, pod który należy przesłać swoją ofertę - zawsze wskazany w ogłoszeniu,

- terminie składania dokumentów - to bardzo ważne, gdyż rozpatrywane są tylko te dokumenty, które zostały wysłane (liczy się data stempla pocztowego) w terminie (termin do składania dokumentów, określony w ogłoszeniu o naborze, nie może być krótszy niż 14 dni od dnia opublikowania tego ogłoszenia w Biuletynie),

- dokumenty, które są wymienione w ogłoszeniu, a których przesłanie jest wymagane.

Czytaj także: Ocena okresowa pracownika samorządowego>>

4. Konieczne wymagania

Ustawa o pracownikach samorządowych określa pewne warunki, które musi spełniać osoba zatrudniona na stanowisku urzędniczym na podstawie umowy o pracę. Wysyłając swoja ofertę, trzeba pamiętać, że konieczne jest posiadanie:

- kwalifikacji zawodowych wymaganych do wykonywania pracy na określonym stanowisku,

- stanu zdrowia pozwalającego na zatrudnienie na określonym stanowisku,

- co najmniej wykształcenia średniego (poziom wykształcenia zawsze szczegółowo określa dane ogłoszenie)

Ponadto osoba ubiegająca się o zatrudnienie w administracji samorządowej nie może być prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne i musi się cieszy nieposzlakowaną opinią.

Osoba zatrudniona na stanowisku urzędniczym na podstawie mianowania musi dodatkowo:

- być obywatelem polskim,

- mieć ukończony 18 rok życia i ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych.

5. Wymagania formalne

Każda oferta wpływająca do urzędu oceniana jest najpierw pod względem spełniania wymagań formalnych. Oznacza to, że sprawdzane jest:

- doświadczenie zawodowe wymagane w ogłoszeniu o naborze (w przypadkach, kiedy takie doświadczenie jest wymagane);

- czy oferty dołączono wszystkie dokumenty wskazane w ogłoszeniu;

- czy oferta została złożona w odpowiednim terminie. Termin składania dokumentów uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem dokumenty zostały nadane. Oznacza to, że liczy się data wysłania oferty, a nie data jej wpływu do urzędu.

Czytaj także: Co musi zawierać regulamin wynagradzania pracowników samorządowych>>

6. Lista

Do udziału w procesie selekcji kandydatów, np. do rozmowy kwalifikacyjnej, zaproszone mogą być tylko osoby spośród tych, które spełniły wymagania formalne. Lista kandydatów, którzy spełniają wymagania formalne określone w ogłoszeniu o naborze, publikowana jest w Biuletynie Informacji Publicznej, zawiera imię i nazwisko kandydata oraz jego miejsce zamieszkania (nazwa miejscowości).

7. Selekcja kandydatów

Do udziału w procesie selekcji kandydatów może zostać zaproszona tylko osoba, która spełnia wymagania formalne. Nie zawsze jest to warunek wystarczający do tego, by ktoś został zaproszony np. na rozmowę kwalifikacyjną. Czasami najpierw odbywa się selekcja bez udziału kandydatów.

8. Narzędzia selekcji

Rozmowa kwalifikacyjna - najczęściej stosowana forma selekcji, służy ustaleniu poziomu poszczególnych właściwości u kandydatów. Jej celem jest uzyskanie i ocena informacji o kandydacie, które pozwolą na prognozę, jakie efekty będzie on osiągać na danym stanowisku pracy i porównanie ich z przewidywanymi efektami pozostałych kandydatów.

Testy wiedzy - metoda ta służy określeniu poziomu wiedzy teoretycznej u kandydatów biorących udział w procedurze selekcyjnej, a następnie skonfrontowaniu wyników z wymaganiami danego stanowiska; najczęściej stosowane są testy wyboru.

Testy praktyczne - stosowane do weryfikacji poziomu wymaganych, wymienionych w ogłoszeniu umiejętności praktycznych. Należą do nich np. sprawdziany umiejętności bezwzrokowego pisania, umiejętności redagowania pism urzędowych, umiejętności posługiwania się pakietem MS Office, itp.; test praktyczny jest również dobrą metodą sprawdzenia, umieszczanej często w ogłoszeniach, komunikatywnej znajomości języka angielskiego.

9. Wynik naboru

Wszyscy kandydaci powinni być poinformowani o wyniku naboru, niezależnie od jego wyniku.

Informację taką upowszechnia się:

- w terminie 14 dni od dnia zatrudnienia wybranego kandydata albo zakończenia procedury naboru, jeżeli nie wybrano żadnego kandydata,

- przez okres co najmniej trzech miesięcy.

Na podstawie informacji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji

KATARZYNA WILKO

gp@infor.pl

PODSTAWA PRAWNA

n Ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2001 nr 142, poz. 1593ze zm.).

n Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. nr 146, poz. 1223 ze zm.).

n Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 146, poz.1222).