Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy dochodzi do pomówienia burmistrza lub radnego

Anna Kujaszewska
Zdarza się, że praca samorządowca jest oceniana w sposób krytyczny z użyciem ostrych słów. Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby pociągnąć autora takich wypowiedzi do odpowiedzialności?

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. zapewnia wolność wyrażania poglądów oraz wolność w pozyskiwaniu i rozpowszechnianiu informacji. Wolność ta ma jednak granice wprowadzone przez ustawodawcę. Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (dalej: k.k.) przewiduje odpowiedzialność karną za zachowania, które godzą w godność, dobre imię czy honor. Nie są do zaakceptowania takie zachowania – wypowiedzi, które poniżają, powodują utratę zaufania czy wręcz uniemożliwiają funkcjonowanie osób czy innych podmiotów w danym środowisku.

Osoby publiczne są szczególnie narażone na poddawanie ich oraz ich pracy ocenie. Do należytego wykonywania swoich zadań burmistrzowi czy radnym zaufanie jest niezbędne. Pod adresem tych osób niejednokrotnie kierowane są nieprzychylne wypowiedzi.

Czy każda wypowiedź krytyczna skierowana przeciwko danej osobie lub jej działaniom stanowi czyn zabroniony przez prawo?

Czym jest pomówienie

Pomówienie (patrz: Definicja pomówienia) oznacza przypisanie komuś nieprawdziwych zarzutów, niesłuszne oskarżenie. Może ono prowadzić do upokorzenia osoby, do utraty jej dobrego imienia.

Pomówienie zostaje dokonane poprzez wypowiedź, która musi być skierowana do innych osób. Może być dokonane zarówno publicznie, jak i niepublicznie. Wystarczy, że wypowiedź skierowana jest wyłącznie do jednej osoby, np. list do wojewody zawierający nieprawdziwe zarzuty pod adresem burmistrza, że np. ten nic nie umie, sprzeniewierza publiczne pieniądze czy nadużywa alkoholu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kwalifikowanym typem pomówienia, za które ustawodawca przewidział surowsze kary, jest pomówienie za pomocą środków masowego komunikowania. Wypowiedź może przybrać m.in. formę ustną, pisemną, rysunkową. Wypowiedź powinna zawierać treść, którą można ocenić na podstawie kryterium prawdy i fałszu. Może być wyrażona w trybie oznajmującym, jak i przypuszczającym.

Pomówienie tylko wtedy podlega odpowiedzialności karnej, gdy spełniony jest przynajmniej jeden z warunków:

1) pomówienie może spowodować poniżenie osoby lub innego podmiotu pomówionego w opinii publicznej,

2) pomówienie może narazić osobę lub podmiot pomówiony na utratę zaufania.

Ustawodawca nie wymaga, by pomówiona osoba lub inny podmiot rzeczywiście zostały poniżone lub żeby utraciły zaufanie. Konieczne jest wykazanie, że pomówienie mogło spowodować poniżenie lub utratę zaufania.

Ocena, czy dana wypowiedź mogła spowodować poniżenie lub narazić na utratę zaufania, powinna być przeprowadzana na podstawie kryteriów obiektywnych. Nie wystarczy samo subiektywne przekonanie pomawianego o poniżającym charakterze wypowiedzi. Dokonując oceny, należy uwzględnić normy przyjęte w danym środowisku, obowiązujące przy wykonywaniu danego zawodu czy sprawowaniu funkcji.

Przestępstwo pomówienia jest przestępstwem umyślnym, co oznacza, że sprawca popełnia je, jeżeli zdawał sobie sprawę z nieprawdziwości zarzutu albo godził się z możliwością jego nieprawdziwości.

Czytaj także: Zarządzanie konfliktami>>

Prawdziwe zarzuty

Ustawodawca przewidział sytuacje, kiedy zachowanie, które formalnie spełnia przesłanki uznania za przestępstwo pomówienia, z uwagi na spełnienie warunków wyłączających bezprawność, nie będzie stanowić przestępstwa. Zgodnie z art. 213 § 1 k.k. nie ma przestępstwa pomówienia, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. Zgodnie z tym przepisem można stawiać osobie lub innemu podmiotowi zarzut, o ile jest on prawdziwy i nie jest stawiany publicznie. Artykuł 213 § 2 k.k. wskazuje natomiast, że nie popełnia przestępstwa pomówienia, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut:

● dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub

● służący obronie społecznie uzasadnionego interesu.

Głoszony publicznie prawdziwy, ale niedotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub niesłużący społecznie uzasadnionemu interesowi zarzut mimo prawdziwości pozostaje bezprawny. Należy wskazać, że to na oskarżonym o dopuszczenie się przestępstwa pomówienia ciąży ciężar dowodu w zakresie okoliczności, o których mowa w art. 213 § 1 i 2 k.k. Oznacza to, że oskarżony będzie w procesie dowodzić, że zarzuty są prawdziwe.

Zgodnie z art. 213 § 3 k.k., jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

Osoby publiczne, w tym osoby sprawujące funkcje publiczne w samorządzie terytorialnym, a nawet osoby kandydujące do sprawowania takich funkcji są słabiej chronione przed pomówieniem. Zakres dozwolonej krytyki osób publicznych jest szerszy. Jednocześnie krytyka takich osób niejednokrotnie może służyć społecznie uzasadnionemu interesowi, który rysuje się w konkretnej sprawie i oceniany jest przez sąd. Sąd może uznać, że ochrona konkretnego społecznie uzasadnionego interesu wymagała obrony, nawet poprzez pomówienie innej osoby.

DEFINICJA POMÓWIENIA

Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności (art. 212 § 1 k.k.).

Z orzecznictwa

Wypowiedź zniesławiająca może być wyrażona nie tylko w trybie oznajmującym, lecz także w trybie przypuszczającym. Pytania nie mogą być ani prawdziwe, ani fałszywe, prawidłowe ani nieprawidłowe. Nie są ani faktami, ani ocenami, ale osobną kategorią semantyczną. Zważywszy na ich rolę w kształtowaniu wolności wypowiedzi, zbliżają się do kategorii opinii. Pytanie może zawierać zniesławiającą treść, jak w rozpoznawanej sprawie, jeżeli zawiera w sobie zniesławiające fakty. Chodzi o sytuacje, w których rozsądna interpretacja słów pozwala na stwierdzenie, że są one w istocie stawianiem zarzutu niewłaściwego postępowania.

Wyrok SA w Warszawie z 8 maja 2006 r., sygn. akt II AKa 448/2005

Z orzecznictwa

(...) Przestępstwo zniesławienia, zarówno w swoim typie podstawowym (art. 212 § 1 k.k.), jak i w typie kwalifikowanym (art. 212 § 2 k.k.) jest przestępstwem formalnym (bezskutkowym), tzn. że do zrealizowania znamion tego przestępstwa nie jest potrzebne osiągnięcie przez sprawcę rezultatu swojego działania w postaci poniżenia osoby pomówionej w opinii publicznej lub utraty przez nią zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności. Wystarczy, by przekazana innej osobie informacja (...) była w stanie obiektywnie taki skutek wywołać (...). Nie jest ważne przy tym, czy adresaci pomawiającej wypowiedzi uznali ją za prawdziwą i czy w jakikolwiek sposób wpłynęła ona na opinię tych osób o osobach pomawianych.

Wyrok SA w Warszawie z 8 maja 2006 r., sygn. akt II AKa 448/2005

Czytaj także: Czy można pozwać burmistrza>>

Z orzecznictwa

(...) inaczej należy traktować wolność słowa w sferze prywatnej, inaczej zaś w sferze życia publicznego. W tej ostatniej zakres wolności słowa musi być szerszy, a osoby uczestniczące w życiu publicznym muszą liczyć się z krytyką, gdyż świadomie i w sposób nieunikniony wystawiają swe słowa i działania na reakcje społeczeństwa. Krytyka jako wkład w formę debaty publicznej, a zarazem kontrola osób sprawujących stanowiska publiczne jest niezbędna w demokratycznym państwie prawa.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z 28 sierpnia 2003 r., sygn. akt III KK 246/2003

Podstawy prawne

•  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. nr 114, poz. 946)

•  Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553; ost.zm. Dz.U. z 2010 r. nr 127, poz. 857)

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code
    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    HPV: Od 1 czerwca 2023 r. dzieci 12 i 13-letnie można zaszczepić bezpłatnie

    Od 1 czerwca 2023 r. dzieci 12 i 13-letnie (urodzone od 1 stycznia 2010 r. do ukończenia 14. roku życia) będzie można zaszczepić bezpłatnie. 

    Dbamy o zdrowie poprzez aktywność: nordic walking

    Nordic walking w dziś znanej nam formie, został zaprezentowany w roku 1997 w Finlandii. Pierwotnie był to letni trening biegaczy narciarskich. Wkrótce stał się ciekawym i skutecznym treningiem dla wszystkich.

    Iga Świątek pojechała do Paryża bronić tytułu

    "Cieszę się, że jestem zdrowa" - zapewniła Iga Świątek na konferencji prasowej przed rozpoczęciem wielkoszlemowego French Open. Do Paryża, gdzie polska tenisistka będzie broniła tytułu, przyjechała po kreczu w ćwierćfinale turnieju w Rzymie.

    Przechodzisz na emeryturę? Prosty trik zwiększy ją nawet o 500 zł miesięcznie

    Trik jest prosty. I …. legalny. Po prostu przejdź na emeryturę w lipcu albo sierpniu 2023 r. 

    Whistleblowing – najnowszy projekt ustawy o sygnalistach

    25 maja 2023 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiła się kolejna wersja projektu ustawy datowana na dzień 27 marca 2023 r. Obecnie projekt ustawy jest na Komitecie Stałym Rady Ministrów.

    Stażysta plus: Jak otrzymać 3000 zł miesięcznie stypendium jako stażysta [PFRON]

    Maksymalna wysokość stypendium na jednego beneficjenta ostatecznego nie może przekroczyć kwoty 3.000 zł brutto na jeden miesiąc.

    KE daje Polsce na uchodźcę z Ukrainy 200 euro. Polska ma płacić 22 000 euro na uchodźcę w Paryżu

    Andrzej Sadoś wskazał, że w Polsce 1 mln uchodźców z Ukrainy jest objętych ochroną międzynarodową, a UE na pomoc im przekazała 200 mln euro. 

    Czy konsument będzie przymusowo korzystał z rachunku bankowego w 2024 r.?

    Uchylenie przepisów obniżających limit płatności gotówkowych z 15 do 8 tys. zł, a także wprowadzających obowiązek płatności za pośrednictwem rachunku bankowego przez konsumenta, kiedy wartość transakcji z przedsiębiorcą przekracza 20 tys. zł od 2024 r. - przewiduje projekt, nad którym pracować będzie dalej Sejm.

    Pięć lat obowiązywania RODO – czy mamy RODO-erę?

    RODO obowiązuje już 5 lat, a prawo ochrony danych osobowych obowiązuje w Polsce od 30 kwietnia 1998 r. czyli już ćwierć wieku.

    Egzamin ósmoklasisty 2023: Język angielski E8 [ODPOWIEDZI i ARKUSZE CKE]

    Zakończył się dzisiejszy egzamin ósmoklasisty 2023 z języków obcych. 98% uczniów wybrało język angielski. Publikujemy arkusz egzaminacyjny CKE z języka angielskiego. Wkrótce opublikujemy odpowiedzi przygotowane przez naszych ekspertów. Zapraszamy.

    Program bezpłatnych leków dla dzieci, młodzieży i seniorów dostępny już od września?

    Program bezpłatnych leków dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia oraz dla osób powyżej 65. roku życia być może będzie dostępny od września, zapowiedział minister zdrowia Adam Niedzielski. 

    Rozpoczął się egzamin ósmoklasistów z języka angielskiego. Po 13ej na Infor.pl arkusze egzaminacyjne i odpowiedzi

    O 9.00 rozpoczął się egzamin ósmoklasisty z języków obcych. 98% uczniów wybrało język angielski. Po 13ej arkusze z tego języka wraz z odpowiedziami ekspertów opublikujemy na Infor.pl. 

    Program "Opieka 75 plus” z 58 mln zł. Pomoc dla 11 000 osób
    Ostatni dzień egzaminów E8. Dziś języki obce. Króluje angielski

    500 000 ósmoklasistów zmierzyło się już z egzaminami z języka polskiego i matematyki. Przed nimi ostatni egzamin - język obcy. W praktyce jest to egzamin z języka angielskiego. 

    Karta Nauczyciela - tekst jednolity. Najnowszy tekst już w Dzienniku Ustaw!

    Ukazał się tekst jednolity ustawy - Karta Nauczyciela. Opublikowany został właśnie w Dzienniku Ustaw - rok 2023 poz. 984. Zobacz najnowszy tekst ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela!

    Jakie były pytania z matematyki? Gdzie znaleźć odpowiedzi? [ARKUSZ CKE i ODPOWIEDZI]

    CKE opublikowała arkusz zadań z matematyki rozwiązywany przez ósmoklasistów. Infor.pl opublikował odpowiedzi do zadań. Sprawdź odpowiedzi.

    Egzamin ósmoklasisty 2023: Matematyka [ODPOWIEDZI I ARKUSZE CKE]

    Zakończył się dzisiejszy egzamin ósmoklasisty 2023 z matematyki. Publikujemy arkusz egzaminacyjny CKE. Publikujemy także odpowiedzi z matematyki przygotowane przez naszych ekspertów. Zapraszamy do lektury.

    500 000 uczniów 8 klas rozpoczęło egzamin z matematyki. O 13ej na Infor.pl arkusze egzaminacyjne z CKE

    Punktualnie o 9.00 rozpoczął się egzamin ósmoklasistów z matematyki. Zmierzy się z nim 500 000 uczniów.

    Jak uzyskać 58 000 zł z programu „Mój prąd” 5.0.? W programie kolejne 400 mln zł?

    Przy kompleksowej inwestycji maksymalna dotacja, jaką będzie można otrzymać, to nawet 58 tys. zł.

    Pandemia: Kondycja psychiczna młodzieży obniżyła się

    W czasie pandemii doszło do obniżenia kondycji psychicznej młodzieży. Zamiast siły witalnej charakterystycznej dla okresu rozwoju, wielu młodych doświadcza braku energii i obawy o przyszłość. To wnioski z badań Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej.

    Egzamin ósmoklasisty 2023 r. Dziś matematyka. Arkusze egzaminacyjne po 13ej na Infor.pl

    Dziś egzamin ósmoklasistów z matematyki. Arkusze egzaminacyjne CKE z egzaminu ósmoklasisty 2023 r. na Infor.pl tuż po 13-ej. Nasi eksperci przygotują komentarz i odpowiedzi wkrótce po upublicznieniu arkuszy.

    Protest pielęgniarek i położnych. O co walczą?

    Pielęgniarki i położne z całej Polski manifestowały we wtorek w Warszawie przeciw degradacji, dyskryminacji zawodowej oraz dysproporcji w zarobkach. W Sejmie złożyły obywatelski projekt ustawy, która ma wzmocnić ich pozycję w systemie ochrony zdrowia.

    Język polski: arkusze egzaminacyjne CKE z odpowiedziami na Infor.pl [Egzamin ósmoklasisty 2023 r.]

    Zakończył się dzisiejszy egzamin ósmoklasisty z języka polskiego. Publikujemy arkusz egzaminacyjny CKE i odpowiedzi ekspertów. 

    Komunikat ZUS: 360 000 wniosków o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej na 665 mln zł

    ZUS: do 1 czerwca można składać wnioski o zwrot nadpłaty składki zdrowotnej.

    Jak przebiega egzamin ósmoklasisty 2023 r. z języka polskiego?

    Egzaminem z języka polskiego rozpoczął się trzydniowy egzamin ósmoklasisty. Na infor.pl po 13ej arkusze egzaminacyjne CKE.