Język migowy w urzędach w 2012 r.

Dane wskazują wyraźnie na ograniczone możliwości komunikacyjne osób niesłyszących i słabosłyszących ze względu na nikłą znajomość języka migowego przez osoby słyszące, m.in. przez osoby zatrudnione na stanowiskach urzędniczych. Ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się (dalej: ustawa o języku migowym) ma bardzo duże znaczenie również dla podniesienia świadomości komunikacji z osobami głuchoniemymi lub niedosłyszącymi. Bez zastosowania i wcielenia w życie odpowiednich rozwiązań osoby mające trudności w porozumiewaniu się nie będą w stanie przezwyciężyć istniejących barier w funkcjonowaniu w społeczeństwie. Obecność języka migowego we wszelkich instytucjach publicznych umożliwi im natomiast samodzielne załatwianie bieżących spraw, a tym samym ułatwi integrację.

Sytuacja osób niepełnosprawnych była już przedmiotem uregulowań na poziomie prawa międzynarodowego, m.in. w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Również w prawie polskim istniało wiele fragmentarycznych regulacji dotyczących sytuacji osób niepełnosprawnych w zakresie narządu słuchu. Brak było jednak kompleksowych rozwiązań. Konieczna była zatem regulacja, która wspierałaby komunikowanie się osoby niepełnosprawnej w sposób najbardziej jej odpowiadający, tj. za pomocą polskiego języka migowego (dalej: PJM), systemu językowo-migowego (dalej: SJM), systemu komunikowania się osób głuchoniewidomych (dalej: SKOGN) lub innych środków wspierania komunikowania się.

Zakres ustawy

Ustawa o języku migowym określa zatem prawo osób uprawnionych do skorzystania z pomocy osoby przybranej przez siebie w kontaktach z instytucjami publicznymi, służbami ratowniczo-interwencyjnymi i zakładami opieki zdrowotnej w dowolnie wybranym czasie. Ponadto reguluje sposób obsługi osób uprawnionych w kontaktach z instytucjami publicznymi poprzez możliwość skorzystania z usług tłumacza PJM, SJM, SKOGN bądź z usług pracownika posługującego się PJM lub SJM, przy czym osoby uprawnione powinny mieć prawo wyboru formy komunikowania się.

Ze względu na społeczny aspekt omawianej regulacji w pracach nad ustawą szczególne znaczenie miał udział czynnika społecznego, tj. organizacji wspierających osoby głuchonieme, słabosłyszące, a także głuchoniewidome.

Ustawa wskazuje na instytucje publiczne, na których ciąży obowiązek zapewnienia osobom niesłyszącym komunikowania się w wybrany przez nie sposób.

Są to przede wszystkim organy administracji publicznej, jednostki systemu pogotowia ratunkowego, podmioty lecznicze, jednostki policji, jednostki Państwowej Straży Pożarnej, jednostki straży gminnych oraz jednostki ochotniczych straży działających na danym obszarze.

Osoby uprawnione

W myśl ustawy o języku migowym osobami uprawnionymi są osoby doświadczające trwale lub okresowo trudności w komunikowaniu się.

Rozumienie to wskazuje, że osoba słabosłysząca może posiadać np. orzeczenie o niepełnosprawności z uwagi na niewydolność układu krążenia bądź nie posiadać go, natomiast potrzebuje pomocy ze względu na słaby słuch. Taka sytuacja może występować w przypadku osób starszych, w stosunku do których utrata słuchu następuje często w związku z osiągnięciem określonego wieku i jest skutkiem wielu innych chorób.

Kategoria osób uprawnionych została zatem potraktowania szeroko i nie ograniczono jej wyłącznie do osób legitymujących się orzeczeniem o niepełnosprawności.

Czytaj także: Zatrudnienie niepełnosprawnych w służbie cywilnej – ustawa opublikowana>>

Udział osoby przybranej

Nowością jest reprezentowanie osoby głuchej lub słabo słyszącej przez osobę przybraną. Ma to szczególne znaczenie dla sytuacji osób uprawnionych, gdyż osoba przybrana jest wybrana bezpośrednio przez uprawnionego w celu ułatwienia porozumienia i pomocy w załatwieniu spraw w organach administracji publicznej, jednostkach systemu (tj. jednostkach Państwowego Ratownictwa Medycznego), podmiotach leczniczych, jednostkach policji, Państwowej Straży Pożarnej i straży gminnych oraz jednostkach ochotniczych straży pożarnej.

Prawo do skorzystania z pomocy osoby przybranej w komunikowaniu się może być ograniczone wyłącznie ze względu na ochronę informacji niejawnych, w stosunku do których dostęp przysługuje wyłącznie osobie uprawnionej, a nie osobie przybranej.