Tarcza 6.0 - na co zwrócić uwagę, podejmując uchwałę podatkową

Koniec roku 2020 minął gminom m.in. pod znakiem podejmowania decyzji o tym, czy wobec wzrostu maksymalnych stawek podatków i opłat lokalnych na 2021 r. zdecydować się na podjęcie uchwał zmieniających ich stawki. Decyzja ta była trudniejsza niż zwykle. Z jednej strony przedsiębiorcy borykają się z trudnościami w związku z pandemią COVID, więc niepodwyższanie stawek mogło wydawać się samorządom rozwiązaniem uzasadnionym. Z drugiej strony stosowanie obniżonych stawek nie tylko pozbawia gminy wpływów budżetowych, lecz także obniża ewentualne wpływy z tytułu subwencji wyrównawczej otrzymywanej z budżetu państwa. Niezależnie od tego, jaką decyzję podjęto w poszczególnych gminach, początek 2021 r. przyniósł nowy dylemat - czy skorzystać z rozwiązań, jakie tarcza 6.0 przewidziała w zakresie podatków lokalnych?

Wraz z końcem marca 2020 r., w ramach specjalnych rozwiązań antykryzysowych, rady gmin zyskały czasowo dodatkowe kompetencje pozwalające im na wprowadzanie na gruncie podatku od nieruchomości zwolnień podmiotowych oraz odraczanie terminów płatności rat tego podatku.

Podatek od nieruchomości - nowe kompetencje gmin

W związku z drugą falą epidemii, w ramach tarczy 6.0, kompetencje rad gmin zostały rozciągnięte także na I półrocze 2021 r. I tak, rada gminy może:

1. wprowadzić, w drodze uchwały, za wybrane miesiące I półrocza 2021 r. zwolnienia z podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19;
2. przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w wybranych miesiącach pierwszego półrocza 2021 r. - nie dłużej niż do 31 grudnia 2021 r.

Znaczny stopień uogólnienia, mający skutkować elastycznością wprowadzonych regulacji i możliwością podejmowania na terenie poszczególnych gmin decyzji zgodnych z ich polityką fiskalną (i dostosowanych do lokalnej sytuacji), bardzo szybko stał się także źródłem licznych wątpliwości. Jednak w 2021 roku rady gmin przystąpią do ich podejmowania bogatsze o ubiegłoroczne doświadczenia (i o dość liczne uchwały regionalnych izb obrachunkowych).

Dziś uzupełnimy tę analizę o wnioski płynące z uchwał RIO, które stwierdziły nieważność niektórych z podjętych w tym zakresie przez gminy uchwał.

Zwolnienie z podatku

Gminom pozostawiono decyzję w zakresie określenia grup przedsiębiorców, którzy będą mogli skorzystać ze zwolnienia od podatku. Kryterium wynikającym z przepisów jest jednak to, aby były to grupy przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Jak wskazało w swoich wyjaśnieniach Ministerstwo Finansów (pismo z 20 kwietnia 2020 r., sygn. akt PS2.844.79.2020; dalej: pismo MF), gmina - określając adresatów uchwały - może:

• wskazać grupy podmiotów, które w jej ocenie spełniają ten warunek, np. poprzez odwołanie do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z występowaniem stanu epidemii;
• wprowadzić zwolnienie dla wszystkich przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.

Pogląd ten podzieliło Kolegium RIO w Lublinie, które zakwestionowało uchwałę podjętą przez jedną z rad gmin. W uchwale tej wskazano, że zwolnieniu za II i III kwartał 2020 r. podlegają "mikroprzedsiębiorcy, o których mowa w ustawie z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców", a także że "zwolnienie dotyczy przedsiębiorców zarejestrowanych i prowadzących działalność na terenie Gminy (…)".

Takie określenie uznano za nieprawidłowe. Wynika z niego bowiem, że beneficjentami uchwały mogą być wszyscy mikroprzedsiębiorcy będący podatnikami podatku od nieruchomości na terenie gminy niezależnie od tego, czy ponoszą negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii COVID-19. Uchwała ta nie wypełnia więc delegacji ustawowej (uchwała RIO w Lublinie z 16 czerwca 2020 r., nr 226/2020). Za niedopuszczalne uznano także użycie przy określaniu adresata uchwały sformułowania "w szczególności". Zakwestionowała je RIO w Łodzi.

Zaległości w podatku od nieruchomości

Za niedopuszczalne RIO uznawała także uchwalenie zwolnienia z podatku od nieruchomości podatników, których płynność finansowa uległa pogorszeniu na skutek spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 - z zastrzeżeniem, że nie posiadają zaległości w podatku od nieruchomości (zobacz: uchwała Kolegium RIO w Olsztynie z 21 maja 2020 r., nr 0102-215/20; uchwała Kolegium RIO w Krakowie z 27 maja 2020 r., nr KI-411/161/20).

Nie można wymagać złożenia oświadczenia o odpowiedzialności karno-skarbowej

Zapisem będącym najczęściej podstawą unieważnienia uchwał covidowych był zapis o odpowiedzialności karnej. Regionalne izby obrachunkowe zgodnie uznawały za niedopuszczalne wymaganie od beneficjentów zwolnień ze składania oświadczeń o pouczeniu o odpowiedzialności karnej. Żaden przepis prawa, a zwłaszcza ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (podawanej w podstawie prawnej uchwały), nie daje gminom uprawnienia do nałożenia na przedsiębiorcę obowiązku składania zgłoszenia zawierającego pouczenie o odpowiedzialności karnej określonej w art. 233 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tak m.in. w uchwałach: Kolegium RIO w Łodzi z 18 maja 2020 r., nr 17/82/2020; Kolegium RIO w Lublinie z 19 maja 2020 r., nr 189/20; Kolegium RIO we Wrocławiu z 20 maja 2020 r., nr 74/20).

Opłata targowa - rekompensata

Nowością w zakresie postanowień antykryzysowych związanych z podatkami i opłatami lokalnymi jest zawieszenie poboru opłaty targowej - w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. nie pobiera się opłaty targowej. Z tego tytułu jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje rekompensata ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.

Podstawę do wyliczenia rekompensaty będą stanowiły dochody z tytułu opłaty targowej wykazane za rok 2019 w sprawozdaniach jednostek samorządu terytorialnego, których obowiązek sporządzania wynika z przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych - z uwzględnieniem korekt sprawozdań złożonych do właściwych regionalnych izb obrachunkowych, w terminie do 30 czerwca 2020 r.

Środki z rekompensaty zostaną przekazane do 31 marca 2021 r. na rachunki bankowe właściwych jednostek samorządu terytorialnego i będą stanowiły dochód budżetów tych jednostek. Co istotne, nie stosuje się do nich przepisów art. 65 ust. 11-13 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Oznacza to, że nie ma w tym przypadku obowiązku gromadzenia środków na wydzielonym rachunku dochodów i przeznaczania na wydatki związane z przeciwdziałaniem COVID-19 w ramach planu finansowego tego rachunku.

Małgorzata Masłowska

prawnik, redaktor merytoryczny "Rachunkowości Budżetowej", specjalizuje się w tematyce prawa podatkowego i prawa pracy

Podstawy prawne

• art. 65 ust. 11-13 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568)

• art. 15p, art. 15q, art. 31zzm ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2255)

• art. 2-7, art. 15 ust. 1 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170; ost. zm. M.P. z 2020 r. poz. 1002)

• art. 233 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1444; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1517)

Powołane uchwały RIO

• uchwała RIO w Lublinie z 16 czerwca 2020 r., nr 226/2020

• uchwała Kolegium RIO w Łodzi z 29 maja 2020 r., nr 20/92/2020

• uchwała Kolegium RIO w Krakowie z 27 maja 2020 r., nr KI-411/161/20

• uchwała Kolegium RIO w Olsztynie z 21 maja 2020 r., nr 0102-215/20

• uchwała Kolegium RIO we Wrocławiu z 20 maja 2020 r., nr 74/20

• uchwała Kolegium RIO w Lublinie z 19 maja 2020 r., nr 189/20

• uchwała Kolegium RIO w Łodzi z 18 maja 2020 r., nr 17/82/2020

Chcesz dowiedzieć się więcej, sięgnij po naszą publikację

Czas pracy 2021. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Tylko teraz

69,00 zł

Przejdź do sklepu