REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Dostęp do informacji publicznej – poradnik

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Klaudia Pastuszko
Dostęp do informacji publicznej – poradnik
Dostęp do informacji publicznej – poradnik
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Dostęp do informacji publicznej istotny jest z perspektywy aksjologicznych podstaw funkcjonowania demokratycznego państwa prawa. Z tego powodu jest prawem wyrażonym w Konstytucji RP, mającym swoje rozwinięcie w ustawie ustrojowej oraz w poszczególnych ustawach administracyjnych.

REKLAMA

REKLAMA

Czym jest informacja publiczna?

Definicja ustawowa przedstawia informację publiczną jako „każdą informacja o sprawach publicznych”. Ze względu na charakter tej definicji uznawany za błąd ignotum per ignotus (wyjaśnienie nieznanego przez nieznane), ustawodawca posługuje się dość obszernym wyliczeniem, które nie ma jednak charakteru zamkniętego. Pogląd panujący zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie nakazuje interpretować tę definicję możliwie jak najbardziej szeroko. W związku z powyższym informacja interpretowana jest jako utrwalona w dowolny sposób wiedza na temat jakiegoś faktu, który powinien odzwierciedlać rzeczywistość. Sprawę publiczną idąc za Konstytucją definiuje się natomiast jako działalność organów samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych, która może być przedmiotem informacji publicznej w zakresie, w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa.

REKLAMA

Kto może uzyskać informację publiczną? Kto może ją wydać?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Informację publiczną uzyskać może każdy, czyli zarówno osoba fizyczna,  prawna, jak i jednostka nieposiadająca osobowości prawnej. Prawo do informacji publicznej przyznano również podmiotom zagranicznym, cudzoziemcom, bezpaństwowcom i osobom prawnym z siedzibą za granicą, w tym organizacjom międzynarodowym (o ile są osobami prawnymi). Uzyskanie jej przez wszystkie podmioty jest niezależne od tego, czy mają one w tym interes prawny czy faktyczny – organ udzielając informacji publicznej ma zakaz żądania jego wykazania.

Informację publiczną obowiązek udostępnić mają organy wykonujące zadania publiczne. Ustawodawca ponownie posługuje się tutaj wyliczeniem, wskazując organy władzy publicznej, organy samorządów gospodarczych i zawodowych, organy reprezentujące Skarb Państwa, podmioty reprezentujące państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego oraz podmioty reprezentujące inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego, podmioty reprezentujące inne osoby lub jednostki organizacyjne, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym, oraz osoby prawne, w których Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub samorządu gospodarczego albo zawodowego mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, a także partie polityczne oraz organizacje związkowe i organizacje pracodawców

Jakie informacje podlegają udostępnieniu?

Ustawa wyszczególnia pięć najistotniejszych obszarów tematycznych, w ramach których składać można zapytania o udostępnienie informacji publicznej. Są to wnioski dotyczące polityki wewnętrznej i zagranicznej – definiowanej jako polityka administracyjna, tj. praktyczna i rzeczywista działalność organów władzy i administracji publicznej w zakresie kształtowania oraz wykonawstwa określonych zadań na rzecz państwa i jego obywateli, podmiotów reprezentujących zgodnie z odrębnymi przepisami Skarb Państwa, podmiotów reprezentujących państwowe osoby prawne albo osoby prawne samorządu terytorialnego, podmiotów reprezentujących inne państwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego i ich zasad funkcjonowania, danych publicznych oraz majątku publicznym.

Wyliczenie to nie ma charakteru enumeratywnego, stanowi bardziej przykład stosowania przepisów, ukazuje najbardziej typowe kategorie zapytań, ułatwia interpretację zarówno Konstytucji RP w zakresie informacji publicznej, jak i także samej ustawy. Organ nie udzielając informacji publicznej nie może powołać się na fakt, iż informacja nie jest wymieniona w tym katalogu. Wprowadzenie go pozwala na uniknięcie każdorazowego badania przez organ zobowiązany do udzielenia informacji, czy wniosek o udostępnienie jej odnosi się w istocie do informacji publicznej.

Jakie informacje nie podlegają udostępnianiu?

Konstytucyjne prawo do dostępu do informacji publicznej nie ma charakteru absolutnego. Jak wszystkie prawa nadane przez Konstytucję ograniczone może być wprowadzone jedynie drogą ustawy i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku prawnego, bądź też dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej wskazuje przesłanki ograniczenia. W jej brzmieniu są to ograniczenia w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych, także te wynikające z prawa do prywatności osoby fizycznej, tajemnic przedsiębiorcy, w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o przymusowej restrukturyzacji. Ograniczenia te nie mogą jednak ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne - w zakresie tych zadań lub funkcji. Zainteresowany dostępem do informacji publicznej, bez względu na jego własny prywatny interes w jej uzyskaniu, zobowiązany jest wobec tego poddać się rygorom wynikającym z istniejących ograniczeń.

Sprawdź: INFORLEX SUPERPREMIUM


Na gruncie ustawy o ochronie informacji niejawnych informacjami niejawnymi są takie, których nieuprawnione ujawnienie spowodowałoby lub mogłoby spowodować szkody dla Rzeczypospolitej Polskiej albo byłoby z punktu widzenia jej interesów niekorzystne, także w trakcie ich opracowywania oraz niezależnie od formy i sposobu ich wyrażania. Są to informacje posiadające klauzulę „ściśle tajne”, „tajne”, „poufne” oraz „zastrzeżone”. Uzyskanie dostępu do takich informacji możliwe jest tylko przez osobę dającą rękojmię zachowania tajemnicy (u której występuje zdolność do spełnienia ustawowych wymogów dla zapewnienia ochrony informacji niejawnych przed ich nieuprawnionym ujawnieniem) i tylko w zakresie niezbędnym do wykonywania przez nią pracy lub pełnienia służby na zajmowanym stanowisku, lub w przypadku wykonywania czynności zleconych. Postanowienia te stanowią wyjątek od zasady dostępu do informacji.

W jaki sposób informacja publiczna jest udostępniania?

Prawo do informacji publicznej przejawia się na kilka różnych sposobów. Są to uprawnienia do uzyskania informacji publicznej, także odpowiednio przetworzonej, wgląd do dokumentów urzędowych oraz dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.

Prawo dostępu do posiedzeń oznacza wgląd w toczące się posiedzenia organów takich jak Sejm i Senat, rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa, a w przypadku samorządowych jednostek pomocniczych: zebranie wiejskie, rada dzielnicy i rada osiedla. Wyraża się ono w możliwości wstępu na posiedzenia organów, jak i wglądu w udostępnione materiały, w tym audiowizualne i teleinformatyczne, dokumentujące te posiedzenia.

Kolejną formą dostępu do informacji publicznej stanowi możliwość zapoznania się z dokumentami urzędowymi, przy czym dokumenty te należy interpretować jako wszystkie dokumenty zawierające treść oświadczenia woli lub wiedzy, utrwaloną i podpisaną w dowolnej formie przez funkcjonariusza publicznego w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego w zakresie jego kompetencji, skierowaną do innego podmiotu lub złożoną do akt sprawy. Wgląd do dokumentów pochodzących od osób prywatnych nie jest możliwy. Gdy dokument prywatny zawiera informację publiczną, udostępnieniu podlega ta informacja, nie zaś cały dokument.

Informacja publiczna podlegać może także upublicznieniu. Może to nastąpić za pomocą Biuletynu Informacji Publicznej, Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej, a ponadto informacja ta może być wyłożona, wyświetlona lub wywieszona w miejscach ogólnie dostępnych. Informacje mogą zostać udostępnione na wniosek. Dotyczy to jednak jedynie tych, które nie zostały opublikowane z pomocą BIPu lub repozytorium. Wniosek co do zasady powinien być pisemny. Wyjątkiem jest sytuacja, w której udzielenie informacji nie wymaga wyszukiwania, wtedy dopuszczalna jest forma ustna. We wniosku można umieścić oczekiwaną formę udostępnienia informacji – pisemną, elektroniczną czy też na powszechnie używanym nośniku. Wnioski można składać osobiście, za pośrednictwem operatora pocztowego, także drogą elektroniczną, na skrzynkę podawczą dysponującego informacją.

Od momentu złożenia wniosku podmiot zobowiązany do odpowiedzi, tj. ma termin 14 dni na udzielenie informacji. W sytuacji gdy dotrzymanie go jest niemożliwe, powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. Nieudzielanie odpowiedzi przez zobowiązanego podlega sankcji w formie grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Opłaty związane z uzyskaniem informacji publicznej

Co do zasady dostęp do informacji publicznej jest bezpłatny. Wyjątek stanowi możliwość pobrania od wnioskodawcy opłaty odpowiadającej dodatkowym kosztom poniesionym przez organ zobowiązany do udostępnienia informacji, a związanej ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji. Dotyczy to jedynie informacji udzielanych na wniosek.

Na podmiocie udostępniającym informację publiczną ciąży obowiązek powiadomienia wnioskodawcy o wysokości opłaty w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Daje to wnioskodawcy możliwość samodzielnego podjęcia decyzji o pokryciu kosztów udostępnianych informacji. Wnioskodawca może w tej sytuacji zrezygnować ze wskazanego we wniosku sposobu lub formy udostępnienia informacji, poprzestając na sposobie, z którym nie wiążą się żadne opłaty lub opłata jest znacznie niższa. Jest to gwarancja realizacji prawa do informacji publicznej. Pozwala ona unikać sytuacji, w której wysokość kosztów udostępnienia informacji stanowiłaby wyłączną i bezpośrednią przeszkodę w dostępie do określonych informacji publicznych.

Bezczynność wnioskodawcy w okresie 14 dni od powiadomienia o kosztach prowadzi do udostępnienia informacji w sposób i w formie wskazanych w pierwotnym wniosku i będzie wiązać się z koniecznością opłacenia przez wnioskodawcę kosztów określonych we wcześniejszym powiadomieniu.

Odmowa udostępnienia informacji publicznej

Odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji, gdy chodzi o informację publiczną w rozumieniu ustawy, następuje w drodze decyzji administracyjnej. Do jej wydania stosuje się przepisy Kodeksu Postępowania Administracyjnego, z tą różnicą, iż termin na rozpatrzenie wniesionego odwołania to 14 dni, a w uzasadnieniu zawrzeć należy informacje takie jak imiona, nazwiska i funkcje osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania oraz oznaczenie osób fizycznych i przedsiębiorców, ze względu na których wydano decyzje o odmowie udostępnienia informacji. W sytuacji, gdy podmiotem wydającym decyzję jest minister lub samorządowe kolegium odwoławcze, a także podmiot niebędący organem władzy publicznej, działający samodzielnie lub umiejscowiony na najwyższym szczeblu w danej strukturze organizacyjnej wnioskodawcy nie przysługuje odwołanie, a jedynie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zanim szpital trafi na OIOM finansów. Jak stosować nowe przepisy o programach naprawczych w publicznych podmiotach leczniczych

Nie czekaj, aż szpital trafi na OIOM finansów. Nowa ustawa nakazuje program naprawczy dopiero po stracie przekraczającej 1%, ale kto zwleka do tego momentu, ryzykuje terapię przymusową. Dyrektor, który wcześniej sięgnie po narzędzia „pre-naprawcze”, ma szansę poprawić wynik własnym tempem, bez ustawowej kroplówki i kwartalnych raportów. Nowe przepisy dotyczące programów naprawczych w publicznych podmiotach leczniczych komentuje adwokat Grzegorz Prigan.

Tańsze leki dla pacjentów i NFZ - list otwarty branży farmaceutycznej do Ministerstwa Zdrowia

Kilkudziesięciu sygnatariuszy, w tym organizacje pacjenckie i branża farmaceutyczna podpisały list otwarty do Ministerstwa Zdrowia, apelując o tańsze i bardziej dostępne leki dla pacjentów. Sygnatariusze wezwali resort zdrowia do wykorzystania zbliżającej się nowelizacji ustawy refundacyjnej jako szansy na odblokowanie potencjału importu równoległego. List otwarty podpisano 14 października br. w Warszawie podczas XIII Forum Importu Równoległego.

Właściciele działek niepotrzebnie się martwią utratą ich wartości? Słynne plany uchwaliły tylko 4 gminy
Długie kolejki do psychiatry dziecięcego. Ubezpieczenie zdrowia psychicznego może być rozwiązaniem

Ponad połowa rodziców dostrzega pogorszenie kondycji psychicznej swoich dzieci, ale tylko co trzecia rodzina korzysta z pomocy specjalisty. Długi czas oczekiwania na pomoc gwarantowaną z NFZ i wysokie koszty prywatnych wizyt skłoniły Nationale-Nederlanden do wprowadzenia pierwszego w Polsce ubezpieczenia zdrowia psychicznego.

REKLAMA

Zmiany w zawodzie pielęgniarki: Polska dostosowuje przepisy do prawa UE

Sejm przyjął nowelizację ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, która zobowiązuje do uznawania kwalifikacji pielęgniarek z Rumunii. Zmiana dostosowuje krajowe przepisy do prawa Unii Europejskiej i ma zakończyć procedurę naruszeniową wszczętą przez Komisję Europejską wobec Polski.

Badanie IP PAN: Im wyższy status społeczny, tym lepsze zdrowie psychiczne. Ekspertki o wykluczeniu psychologicznym w Polsce

Czy pieniądze wpływają na zdrowie psychiczne? Najnowszy raport „Status społeczno-ekonomiczny a psyche” Instytutu Psychologii PAN pokazuje, że im wyższy status społeczny, tym lepsza kondycja psychiczna i większa otwartość na psychologię. Wywiad z – mówią prof. Marta Marchlewska i dr Marta Rogoza.

Zwolnienie lekarskie a adres pobytu: ten błąd może kosztować Cię zasiłek chorobowy!

Na zwolnieniu lekarskim liczy się nie tylko diagnoza, ale też adres, pod którym przebywasz. Jeśli podczas choroby nie zgłosisz faktycznego miejsca pobytu, możesz mieć problem z ZUS-em i utracić prawo do zasiłku. Sprawdź, jakie obowiązki ma chory i o czym pamiętać, by nie narazić się na kłopoty.

Budżetówka idzie po pieniądze. Straż Graniczna, pracownicy samorządowi i cywilni. Nauczyciele

W budżetówce wciąż problem nadgodziny. O prawie do nich rzadko decydują nowelizacje ustaw z inicjatywy polityków. Częściej wyroki Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego.

REKLAMA

Projekt budżetu 2026: rząd planuje wzrost subwencji i dotacji dla samorządów o ponad 6 proc.; najwięcej środków dla gmin

W projekcie budżetu państwa na 2026 r. rząd planuje przekazać jednostkom samorządu terytorialnego ponad 87,7 mld zł w formie subwencji i dotacji. To o 6,7 proc. więcej niż rok wcześniej. Najwięcej środków ma trafić do gmin.

Zasoby ochrony ludności. 16 września 2025 r. weszły w życie nowe przepisy

Rozporządzenie w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez obowiązane organy ochrony ludności weszło w życie 16 września 2025 r. Określa ono wytyczne dla wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz wojewodów.

REKLAMA