Kiedy dochodzi do pomówienia burmistrza lub radnego

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. zapewnia wolność wyrażania poglądów oraz wolność w pozyskiwaniu i rozpowszechnianiu informacji. Wolność ta ma jednak granice wprowadzone przez ustawodawcę. Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (dalej: k.k.) przewiduje odpowiedzialność karną za zachowania, które godzą w godność, dobre imię czy honor. Nie są do zaakceptowania takie zachowania – wypowiedzi, które poniżają, powodują utratę zaufania czy wręcz uniemożliwiają funkcjonowanie osób czy innych podmiotów w danym środowisku.

Osoby publiczne są szczególnie narażone na poddawanie ich oraz ich pracy ocenie. Do należytego wykonywania swoich zadań burmistrzowi czy radnym zaufanie jest niezbędne. Pod adresem tych osób niejednokrotnie kierowane są nieprzychylne wypowiedzi.

Czy każda wypowiedź krytyczna skierowana przeciwko danej osobie lub jej działaniom stanowi czyn zabroniony przez prawo?

Czym jest pomówienie

Pomówienie (patrz: Definicja pomówienia) oznacza przypisanie komuś nieprawdziwych zarzutów, niesłuszne oskarżenie. Może ono prowadzić do upokorzenia osoby, do utraty jej dobrego imienia.

Pomówienie zostaje dokonane poprzez wypowiedź, która musi być skierowana do innych osób. Może być dokonane zarówno publicznie, jak i niepublicznie. Wystarczy, że wypowiedź skierowana jest wyłącznie do jednej osoby, np. list do wojewody zawierający nieprawdziwe zarzuty pod adresem burmistrza, że np. ten nic nie umie, sprzeniewierza publiczne pieniądze czy nadużywa alkoholu.

Kwalifikowanym typem pomówienia, za które ustawodawca przewidział surowsze kary, jest pomówienie za pomocą środków masowego komunikowania. Wypowiedź może przybrać m.in. formę ustną, pisemną, rysunkową. Wypowiedź powinna zawierać treść, którą można ocenić na podstawie kryterium prawdy i fałszu. Może być wyrażona w trybie oznajmującym, jak i przypuszczającym.

Pomówienie tylko wtedy podlega odpowiedzialności karnej, gdy spełniony jest przynajmniej jeden z warunków:

1) pomówienie może spowodować poniżenie osoby lub innego podmiotu pomówionego w opinii publicznej,

2) pomówienie może narazić osobę lub podmiot pomówiony na utratę zaufania.

Ustawodawca nie wymaga, by pomówiona osoba lub inny podmiot rzeczywiście zostały poniżone lub żeby utraciły zaufanie. Konieczne jest wykazanie, że pomówienie mogło spowodować poniżenie lub utratę zaufania.

Ocena, czy dana wypowiedź mogła spowodować poniżenie lub narazić na utratę zaufania, powinna być przeprowadzana na podstawie kryteriów obiektywnych. Nie wystarczy samo subiektywne przekonanie pomawianego o poniżającym charakterze wypowiedzi. Dokonując oceny, należy uwzględnić normy przyjęte w danym środowisku, obowiązujące przy wykonywaniu danego zawodu czy sprawowaniu funkcji.