Odwołanie wójta zamiast ograniczenia kadencji

Nawet najlepszy wójt - z charyzmą, poczuciem misji i przekonującą wizją - traci mobilizację, gdy wygrywa zbyt łatwo i zbyt wiele razy – mówił podczas Śniadania Samorządowego prezes Fundacji Szkoła Liderów Przemysław Radwan. Wraz z prezydentem Legionowa Romanem Smogorzewskim i znaną społeczniczką Wiesławą Kowalską rozmawiali w warszawkim „Czytelniku” o ograniczeniu kadencji.

Goście śniadania Szkoły Liderów niechętnie odnieśli się do pomysłu Jarosława Flisa, aby pierwsza tura wyborów były jednocześnie referendum o odwołanie poprzedniego włodarza. "Na górze karty wyborczej byłoby napisane: >>czy chcesz, by wójt Iksiński dalej pełnił swój urząd, czy nie<<. A także pytanie: >>Jeśli ktoś miałby go zastąpić, to kto<< i byłaby lista pozostałych kandydatów. Jeśli urzędujący włodarz nie wygra w pierwszej turze, nie wchodzi do drugiej" – mówił politolog dla PAP.

– Rozumiem, że to kompromis, ale on niczego nie rozwiązuje – mówił Roman Smogorzewski. W podobnym tonie odniósł się do pomysłu Grzegorza Makowskiego, eksperta Fundacji Batorego, aby z każdą kolejną kadencją urzędujący włodarz musiał ubiegać się o proporcjonalnie coraz większe poparcie. Obecnie w pierwszej turze trzeba uzyskać 50proc. głosów i jeden, aby wygrać.

Równie nieprzekonana jest Wiesława Kowalska, twórczyni kampanii społecznej „Uwolnić wójta”. – Oba rozwiązania wzmacniają tylko populizm. Sprawiają, że wójt czy burmistrz będzie tracił energię na bieganie od człowieka do człowieka i obiecywanie gruszek na wierzbie. Nie rozumiem, czemu szukamy skomplikowanych rozwiązań. Ograniczenie kadencji do dwóch byłoby bardzo czytelnym porozumieniem społecznym – przekonywała Kowalska. Jej mąż w 1990 został wybrany burmistrzem gminy Pyzdry. Mimo dużego poparcia nie startował drugi raz, założył z żoną stowarzyszenie. Za działalność w nim, animującą cały powiat, Kowalska zostala odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, a także Oscarem Edukacyjnym i tytulem Społecznika Roku 2009 tygodnika Newsweek.

Polecamy serwis: Wybory samorządowe 2014

Prezydent Legionowa, ubiegający się w najbliższych wyborach o czwartą kadencję, podkreślał bezsilność prawnych regulacji. - Cóż prostszego niż powiedzieć moim wyborcom, że zamiast mnie kandyduje zastępca? Po wyborach zamieniami się rolami, ale nadal razem rządzimy – obrazował Smogorzewski.

- Można wprowadzić zapis, który by to uniemożliwił – oponowała Kowalska. - Dajmy szansę innym przejść przez doświadczenie odpowiedzialności za nasz lokalny poziom życia. Im więcej ludzi przez nie przejdzie, tym łatwiej będzie władzy rozmawiać z ludźmi, będą więcej rozumieli i bardziej się włączali. 

Uprościć odwołanie wójta?

Według Przemysława Radwana, prezesa Fundacji Szkoła Liderów ustrój samorządowy wymaga korekty, ale niekoniecznie w sprawie kadencyjności. - Może rozwiązaniem jest zniesienie progu w referendach, przy ograniczeniu ich liczby do np. maksimum jednego na rok? – proponuje, tłumacząc, że jeśli włodarz ma rzeczywiste poparcie mieszkańców, to każde referendum o swoje odwołanie wygra. Jest to zabezpieczenie przed trwaniem na stanowiskach nieudolnych włodarzy, którzy zostali wybrani przy bardzo niskiej frekwencji.

Szef Szkoły Liderów uzasadnia to tak: - Dobrym urzędnikom też trzeba trochę utrudnić życie. Nawet najlepszy wójt - z charyzmą, poczuciem misji i przekonującą wizją - traci mobilizację, gdy wygrywa zbyt łatwo i zbyt wiele razy.

Smogorzewski zaoponował– Bardzo łatwo jest skupić mieszkańców przeciw niż zmobilizowaniu w obronie. Polacy władzy nie lubią. Jeśli zapytać ich w referendum, zawsze zagłosują za ograniczeniem władzy – obawia się prezydent Legionowa.

Co z przegranymi?

Wiesława Kowalska zwróciła uwagę na sytuację przegranych kontrkandydatów.  - Osoby, które startowały i przegrały, a miały stanowisko zależne od władzy rządzącej, traciły pracę i nie znalazły jej na obszarze gminy. Ile razy mogą się znaleźć ochotnicy, którzy będą ryzykować dobro swojej rodziny?

Według Przemysława Radwana powinno się znaleźć dla nich miejsce w najbliższym otoczeniu wygranego kandydata. Inaczej na zawsze odejdą od działalności w życiu publicznym – Trudno sobie wyobrazić, że kandydat na prezydenta pójdzie pracować w urzędzie przy wydawaniu dowodów – mówił szef Szkoły Liderów.

Według niego obecny ustrój samorządowy promuje dzisiaj jednego silnego lidera. Ani przewodniczący rady ani tym bardziej radni nie mają wystarczającego wpływu.
- Gdybyśmy na powrót wzmocnili ich pozycję, jak było w latach 90-tych, wyszłoby to na dobre każdej władzy. Przy okazji każda rada stałaby się kuźnią kadr, miejscem gdzie kandydat dojrzewa do bycia wójtem czy burmistrzem, bo ma większą odpowiedzialność – przekonywał Przemysław Radwan. Jednym z proponowanych przez niego narzędzi jest oddanie radnym - przewodniczącym komisji większego wpływu na wydziały w urzędach. Oznaczałoby to stworzenie grona kilku-kilkunastu osób 10 osób, z którymi burmistrz musi współpracować i ich przekonywać, ponieważ ich zdanie będzie istotne.

Roman Smogorzewski – prezydent Legionowa od 2002 r. ubiegający się 16 listopada o czwartą kadencję. Działacz samorządowy od 1994 roku. Od 2009 jest członkiem PO. Poparł powstanie Platformy Obywatelskiej i stworzył "Platformę Samorządową". W latach 2000 - 2002 pełnił urząd starosty. W 1999 r. został wicestarostą powiatu legionowskiego. W latach 1994 - 1999 był członkiem rady miejskiej. Absolwent wydziału historycznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz Studium Prawno-Samorządowego Polskiej Akademii Nauk, a także absolwent Szkoły Liderów Społeczeństwa Obywatelskiego.

Wiesława Kowalska – twórczyni kampanii społecznej „Uwolnić wójta” mającej na celu wprowadzenie częstej rotacji na tym stanowisku. Liderka i koło zamachowe gminy Pyzdry. Założeycielka stowarzyszenia „Echo Pyzdr”, które organizuje stypendia dla zdolnych dzieci w gminie, aby mogły pójść do liceum, a potem na studia. Wraz z mężem prowadzi też stowarzyszenie „Puszcza Pyzdrska”, które dbao przywrócenie pamięci o Olędrach – dawnych mieszkańcach tych okolic.
Odznaczona tytułem Społecznika Roku 2009 Tygodnika Newsweek, Oskarem Edukacyjnym i Złotym Krzyżem Zasługi.

Przemysław Radwan – prezes Fundacji Szkoła Liderów. polityk społeczny, absolwent Instytutu Polityki Społecznej UW, dyrektor Stowarzyszenia Szkoła Liderów i wykładowca Collegium Civitas. Koordynator i autor programów edukacyjnych z zakresu przywództwa, edukacji obywatelskiej i politycznej realizowanych w Polsce oraz krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Konsultował i prowadził programy edukacyjne dla organizacji pozarządowych, samorządów, partii politycznych oraz mniejszości narodowych. Stypendysta Departamentu Stanu USA (2007). Absolwent II Szkoły Młodych Liderów Politycznych.

Szkoła Liderów to założona przez prof. Oxfordu Zbigniewa Pełczyńskiego instytucja pozarządowa wzmacniająca komptenecje liderskie i budująca kadry społeczne i polityczne w Polsce nieprzerwanie od 1994 roku. Blisko 383 absolwentów programów Szkoły Liderów kandyduje w najbliższych wyborach na wszystkie szczeble samorządu.

Zobacz również: Organizacja samorządu - ograniczenia