Odrzucona aplikacja o środki unijne - jakie środki odwoławcze przysługują gminie?

Odrzucenie wniosku o środki unijne - odwołanie

Zgodnie z ustawą z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (dalej: ustawa) podstawowy środek odwoławczy stanowi protest, który składany jest w celu ponownego sprawdzenia wniosku pod kątem spełniania kryteriów obowiązujących w danym naborze.

Protest może zostać wniesiony w przypadku negatywnej oceny złożonego wniosku o dofinansowanie. Ocena negatywna nastąpi w sytuacji, w której projekt wnioskodawcy:

• nie spełnił kryteriów wyboru projektów,
• nie uzyskał minimalnej, wymaganej liczby punktów,
• uzyskał wymaganą liczbę punktów oraz spełnił kryteria wyboru projektów, jednak ze względu na ograniczoną alokację środków kwota dofinansowania okazała się niewystarczająca do objęcia nią projektu.

Pomimo iż wszystkie trzy sytuacje będą powodowały odrzucenie aplikacji, to jednak tylko w dwóch pierwszych przypadkach będzie przysługiwało wnioskodawcy uprawnienie do wniesienia protestu. Wyłączną podstawą nie będzie mógł być natomiast brak środków z alokacji w ramach danego naboru, o czym ustawodawca przesądził wprost w art. 53 ust. 3 ustawy. Wydaje się to zasadne z uwagi na punktację stosowaną w odniesieniu do wniosków, która ma gwarantować przyznanie wsparcia tylko najwyżej ocenionym projektom.

Protest - wymagania formalne

O możliwości wniesienia protestu wnioskodawca informowany jest niezwłocznie przez instytucję dokonującą oceny wniosku. Zgodnie z art. 45 ust. 5 w formie pouczenia, które będzie wskazywało termin na wniesienie odwołania, instytucją właściwą do rozpatrzenia sprawy oraz wymogi formalne, które protest musi spełniać, tj.:

1. dochowanie 14-dniowego terminu wniesienia odwołania, liczonego od dnia doręczenia informacji o uzyskaniu przez projekt negatywnej oceny,
2. zachowanie formy pisemnej,
3. wskazanie instytucji uprawnionej do rozpatrzenia protestu, którą będzie instytucja zarządzająca lub pośrednicząca, o czym przesądza regulamin naboru wniosków,
4. zawarcie danych identyfikujących wnioskodawcę,
5. podanie numeru wniosku o dofinansowanie,
6. wskazanie kwestionowanych elementów oceny wniosku, wraz z uzasadnieniem,
7. wskazanie uchybień proceduralnych w trakcie trwania oceny, wraz z uzasadnieniem,
8. podpisanie protestu przez wnioskodawcę lub podmiot przez niego upoważniony, wraz z załączeniem dokumentu potwierdzającego to umocowanie.

Co do zasady wskazane uchybienia w zakresie warunków formalnych oraz zidentyfikowane oczywiste omyłki mogą podlegać uzupełnieniu oraz korekcie. Odbywa się to na wezwanie instytucji rozpatrującej protest, w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania korespondencji w tej sprawie. Należy jednak pamiętać, iż uzupełnieniu nie może podlegać zakwestionowana ocena w zakresie kryteriów wyboru projektu oraz podniesione zarzuty proceduralne wraz z ich uzasadnieniami. Wydaje się, że podobnie będzie w przypadku braku zachowania formy pisemnej. Niedokonanie przez wnioskodawcę stosownych uzupełnień i poprawek będzie skutkowało pozostawieniem protestu bez rozpatrzenia. Taka sama sankcja grozi za niedochowanie 14-dniowego terminu do wniesienia odwołania oraz w przypadku skorzystania z tego prawa przez podmiot wykluczony z możliwości otrzymania dofinansowania. W takiej sytuacji przysługuje prawo do złożenia skargi w sądzie administracyjnym.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż uchybienie obowiązkowi pouczenia wnioskodawcy o przysługującym mu prawie do protestu lub też błędy w tym zakresie po stronie właściwej instytucji nie będą miały wpływu na możliwość skorzystania z tego uprawnienia.

Rozpatrzenie protestu

Istnieją dwa tryby postępowania w przypadku wnoszenia protestu w zależności od tego, czy instytucja organizująca nabór wniosków jest podmiotem tożsamym z instytucją rozpatrującą odwołanie, czy też mamy do czynienia z podziałem kompetencji pomiędzy dwa podmioty.

W pierwszym przypadku odwołanie wnoszone jest za pośrednictwem podmiotu organizującego nabór i rozpatrywane w terminie 14 dni od dnia jego złożenia, poprzez ponowną weryfikację dokonanej oceny projektu oraz poprawności proceduralnej, zgodnie z przedstawionymi w proteście zarzutami. Efektem tego może być:

• zmiana podjętego rozstrzygnięcia, co będzie skutkowało przywróceniem wniosku do dalszego procedowania w ramach konkursu lub umieszczeniem go na liście rankingowej projektów,
• utrzymanie negatywnej oceny wniosku wraz z przekazaniem tego stanowiska do instytucji zarządzającej lub pośredniczącej, która dokona rozpatrzenia protestu zgodnie z opisaną niżej procedurą.

W drugim przypadku protest wnoszony jest bezpośrednio do instytucji zarządzającej lub pośredniczącej i podlega rozpatrzeniu w terminie do 21 dni (lub 45 dni w przypadku konsultacji odwołania z ekspertami) od dnia jego wniesienia. Może to skutkować:

• brakiem uwzględnienia protestu, na co przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego,
• uwzględnieniem protestu wraz z przywróceniem wniosku do dalszego procedowania w ramach naboru lub aktualizacją wyników naboru. Możliwym jest także skierowanie sprawy do instytucji organizującej nabór w celu ponownej oceny projektu, co może skutkować jego przywróceniem do oceny, ujęciem na liście rankingowej lub negatywną oceną wraz z możliwością zaskarżenia takiego rozstrzygnięcia do sądu administracyjnego.

Pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia

Opisana procedura wyczerpuje postępowanie pozasądowe na gruncie omawianej ustawy, pozostawiając jedynie możliwość wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Może się jednak zdarzyć, iż złożony w ramach naboru wniosek nie uzyska negatywnej oceny, ale zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia, chociażby w przypadku uchybienia terminowi na dokonanie poprawek formalnych we wniosku podczas jego oceny. Co ciekawe, w takiej sytuacji ustawa nie przewiduje środka odwoławczego, co może być problematyczne w sytuacji, w której niedotrzymanie terminu nie nastąpiło z winy wnioskodawcy. Z pomocą przychodzi w tej sytuacji orzecznictwo i stosowana przez niektórych wnioskodawców praktyka polegająca na składaniu protestu do instytucji uprawnionej do jego rozpatrzenia. Co prawda ustawa nie daje podstaw do skorzystania z tego środka odwoławczego, jednak metoda ta może okazać się skuteczna. Protest taki najpewniej zostanie pozostawiony bez rozpatrzenia, na co już, zgodnie z obowiązującą regulacją, można wnieść skargę do sądu administracyjnego. Możliwość taka znajduje potwierdzenie w orzecznictwie (por. wyrok WSA w Szczecinie z 26 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Sz 167/18).

Rafał Frankiewicz

doświadczony pracownik samorządowy, specjalista z zakresu prawa i administracji, ekspert w dziedzinie prawa podatkowego oraz prawa zamówień publicznych

Podstawa prawna

• art. 45 ust. 5, art. 53 ust. 3, art. 54a ustawy z 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 818)