Jak w gminie zorganizować punkt selektywnej zbiórki odpadów komunalnych

Prowadzenie punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) należy do obowiązkowych zadań własnych każdej gminy (art. 3 ust. 1 i art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; dalej: u.c.p.g.). Każda gmina zobowiązana jest do utworzenia na swoim terenie co najmniej jednego stacjonarnego punktu selektywnej zbiórki odpadów. Przy czym dopuszczalne jest stworzenie takiego punktu wspólnie z inną gminą lub gminami.

W celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości oraz wyznaczenia punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych rada gminy liczącej ponad 10 tys. mieszkańców może podjąć uchwałę (akt prawa miejscowego) o podziale obszaru gminy na sektory (art. 16d pkt 2 u.c.p.g.). Bierze się tu pod uwagę:

• liczbę mieszkańców,
• gęstość zaludnienia na danym terenie,
• obszar możliwy do obsługi przez jednego przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.

Lokalizacja PSZOK-ów

Wybór lokalizacji PSZOK ma kluczowe znaczenie dla zachęcenia mieszkańców do korzystania z nich i ułatwienia im pozbywania się niebezpiecznych odpadów. Ponadto lokalizacja powinna być na tyle przemyślana, by mieszkańcy nie protestowali przeciwko punktowi zbiórki odpadów.

W praktyce często gminy decydują się na zlokalizowanie PSZOK-ów na terenach już istniejących oczyszczalni ścieków lub zakładów komunalnych. Miejsca te posiadają niezbędną infrastrukturę, wyposażone są też zazwyczaj w monitoring i systemy przeciwpożarowe. Ponadto ich lokalizacja nie budzi już sprzeciwu mieszkańców.

Ochrona przeciwpożarowa

Przy tworzeniu punktów selektywnej zbiórki odpadów niezwykle istotne jest zwrócenie szczególnej uwagi na przepisy dotyczące ochrony przeciwpożarowej. Konieczne jest w tym zakresie m.in. opracowanie operatu przeciwpożarowego. Operat ten powinien być uzgodniony (w drodze postanowienia) przez komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej. Komendant uwzględni w nim warunki ochrony przeciwpożarowej instalacji, budynków i obiektów magazynowania odpadów. Operat powinien też określać formę i wysokość zabezpieczenia roszczeń, szczegółowe opisy dotyczące rodzajów i ilości odpadów oraz procesów ich zbierania i przetwarzania.

Na niekorzystne postanowienie o wydaniu operatu przysługuje gminie zażalenie (zgodnie z art. 41a ust. 4a ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach).

Mobilne i tymczasowe PSZOK-i oraz odbiór śmieci od mieszkańców

Coraz powszechniej wykorzystywanym rozwiązaniem wspierającym funkcjonowanie stacjonarnych punktów jest tworzenie przez gminy mobilnych lub tymczasowych PSZOK-ów. W pierwszym przypadku są to specjalne pojazdy przeznaczone do selektywnej zbiórki odpadów, które przemieszczają się po terenie gminy (np. w miejsca szczególnie uczęszczane przez mieszkańców lub w miejsca, gdzie organizowane są lokalne imprezy, koncerty czy festyny).

Polecamy produkt: Klasyfikacja budżetowa 2019

Niektóre gminy wyznaczają także tymczasowe punkty zbiórki odpadów. Wówczas przez określony czas w coraz to innym miejscu w danej gminie do dyspozycji mieszkańców oddawane są specjalne kontenery, do których mogą oni wyrzucać te szczególne odpady. Ponadto gminy mogą zapewniać swoim mieszkańcom możliwość bezpośredniego odbioru odpadów w miejscu ich zamieszkania - po uprzednim zgłoszeniu takiego zamiaru przez telefon.

Współpraca z lokalnymi instytucjami

Gminy mogą ułatwić mieszkańcom pozbywanie się kłopotliwych odpadów poprzez współpracę z różnymi lokalnymi instytucjami - jak szkoły, apteki, przedszkola, przychodnie czy urzędy. W takich miejscach gmina może ustawić specjalne pojemniki do zbierania wybranych rodzajów odpadów (jak np. zużyte baterie, żarówki czy przeterminowane leki). Ułatwi to dotarcie do mieszkańców w pobliżu miejsc ich zamieszkania.

Promocja PSZOK-ów

Istotne jest, by gminy odpowiednio promowały zarówno lokalizację PSZOK-ów, jak i listę odpadów, które są w nich przyjmowane. Duże znaczenie dla korzystania przez mieszkańców z tego rodzaju punktów jest także podkreślenie w komunikatach, że odpady przyjmowane są tam bezpłatnie. Gminy mogą zachęcać mieszkańców do wyrzucania niebezpiecznych odpadów do PSZOK-ów m.in. poprzez specjalne plakaty, ulotki czy też podczas lokalnych imprez.

Szczególnie sprawdzają się akcje wymiany wybranych odpadów, np. na zioła czy sadzonki drzew i kwiatów podczas imprez plenerowych organizowanych przez gminy.

Podstawa prawna regulaminu PSZOK

Gminy zazwyczaj ustanawiają regulaminy PSZOK-ów w formie zarządzenia wójta (burmistrza lub prezydenta miasta), albo w formie odrębnej uchwały rady gminy (rady miasta). Za podstawę prawną swoich decyzji podają wówczas zazwyczaj art. 3 ust. 2 pkt 6 u.c.p.g. w związku z art. 30 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym. Jak pokazuje najnowsze orzeczenie WSA w Olsztynie (wyrok z 26 stycznia 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 1242/16) i rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 13 lipca 2018 r. (nr PN.4131.256.2018) postępowanie takie może być błędne.

Regulamin PSZOK powinien stanowić integralną część tzw. uchwały śmieciowej, którą każda gmina powinna wydać na podstawie art. 6r ust. 3 u.c.p.g.

Jak zwrócił uwagę wojewoda warmińsko-mazurski, uchwała ta (będąca aktem prawa miejscowego) powinna określać "szczegółowy sposób i zakres świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W szczególności częstotliwość odbierania odpadów komunalnych od właściciela nieruchomości i sposób świadczenia usług przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych".

Co powinien zawierać regulamin PSZOK

Regulamin PSZOK powinien zawierać kilka kluczowych informacji:

• firmę prowadzącego PSZOK,
• oznaczenie siedziby i adres albo imię, nazwisko i adres prowadzącego PSZOK,
• adresy PSZOK na terenie danej gminy,
• wskazanie godzin przyjmowania odpadów,
• dokładne wskazanie rodzajów przyjmowanych w punkcie odpadów, sposobów dostarczania i przyjmowania odpadów,
• sposób postępowania z odpadami,
• regulacje porządkowe i BHP.

Zobacz: Podatek od nieruchomości

W regulaminie warto podkreślić, że odpady przyjmowane są bezpłatnie od mieszkańców z terenu danej gminy.

W regulaminie można także dodać zapis przypominający, że PSZOK nie przyjmuje odpadów wytworzonych w związku ze świadczeniem usług przez przedsiębiorców (odpady remontowo-budowlane) oraz odpadów z prowadzonej działalności gospodarczej. Warto także wskazać, kto sprawuje nadzór nad konkretnym PSZOK-iem.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 6r ust. 3a u.c.p.g., w regulaminie można zawrzeć informacje o ograniczeniu ilości odpadów zielonych, zużytych opon, odpadów wielkogabarytowych oraz odpadów budowlanych i rozbiórkowych stanowiących odpady komunalne odbieranych lub przyjmowanych przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.

Marta Dobrzycka

wykładowca, ekspert z zakresu integracji europejskiej, funduszy strukturalnych UE, autor artykułów naukowych z zakresu tematyki unijnej, samorządowej, prawnej i ekonomicznej

Podstawa prawna

• art. 3 ust. 2 pkt 6, art. 6r ust. 3a ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1454; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 730)