Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pomoc społeczna: Zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym

Pomoc społeczna: Zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym./ fot. Shutterstock
Pomoc społeczna: Zadania własne gminy o charakterze obowiązkowym./ fot. Shutterstock
Shutterstock
Ustawa o pomocy społecznej przewiduje szczegółowy podział zadań pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego, wyodrębniając jednocześnie zadania własne tych jednostek i zadania im zlecone.

Obowiązki gmin

Realizacja zadań z zakresu pomocy społecznej jest obowiązkiem administracji publicznej. Zadania rozdzielone zostały pomiędzy różne organy w ramach wyszczególnionych kategorii, mamy więc do czynienia z zadaniami rządowymi i zadaniami samorządowymi. Należy jednak podkreślić, iż zgodnie z zasadą subsydiarności i powinności jednostek samorządowych, obowiązki tych organów w zakresie pomocy społecznej, wyprzedzają obowiązki państwa.1 Ustawa o pomocy społecznej przewiduje szczegółowy podział zadań pomiędzy poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego, wyodrębniając jednocześnie zadania własne tych jednostek i zadania im zlecone.

Podział ten to podział konstytucyjny. Zadania własne to zgodnie z art. 166 ust. 1 Konstytucji RP, zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Zadania zlecone to zadania, które ustawa zleca jednostkom samorządu terytorialnego, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa (art. 166 ust. 2 Konstytucji RP). Pojęcie zadań zleconych stosuje się czasem również w odniesieniu do zadań z zakresu administracji rządowej powierzonych administracji samorządowej w drodze porozumienia.2

Najwięcej zadań z zakresu pomocy społecznej spoczęło na gminie jako jednostce najmniejszej oraz najbliższej obywatelowi. Jak podkreśla I. Sierpowska, to właśnie gminy są najmniejszymi jednostkami podziału terytorialnego państwa i to one znajdują się najbliżej potrzebujących. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym wskazują, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Dodatkowo, nadrzędnym celem gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty  i obejmuje m.in. sprawy pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych (art. 6 i 7 u.s.g.). Rola gmin w realizacji zadań pomocy społecznej jest szczególna. W praktyce indywidualne i zbiorowe potrzeby wspólnoty mieszkańców pojawiają się i są zaspokajane przede wszystkim w środowisku lokalnym. Wspólnota samorządowa, za pośrednictwem wyspecjalizowanej administracji, w naturalny sposób powinna podejmować działania zmierzające do niwelowania różnic w procesie zaspokajania podstawowych potrzeb, gdy są one wywołane czynnikami niezależnymi od jednostki czy rodziny. Na szczeblu gminy pomoc społeczna kierowana jest wprost do osób najbardziej potrzebujących. Skupia się ona na doraźnym rozwiązywaniu konkretnych problemów. Gmina jako niewielka społeczność ma możliwość zidentyfikować osoby potrzebujące wsparcia. W taki sposób pomoc staje się bardziej efektywna oraz trafia do tych, którzy jej najbardziej potrzebują.3

Zadania własne gminy o charakterze obligatoryjnym (obowiązkowym)

Katalog tych zadań jest bardzo rozbudowany, można jednak dokonać ich podziału na kilka podstawowych grup:

1) działania w zakresie opracowywania i realizacji strategii,

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2) zapewnienie podstaw egzystencji,

3) przyznawanie i wypłacanie zasiłków oraz opłacanie składek ubezpieczeniowych,

4) praca socjalna,

5) organizowanie i świadczenie usług socjalnych.

Ad 1). Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Dotyczy to strategii, które wynikają z art. 16b u.p.s., a które zostały omówione w komentarzu do tego przepisu. Należy również podkreślić, iż zadania gminy należące do tej grupy obejmują również przeprowadzenie analizy lokalnej sytuacji społecznej i demograficznej, stanowiącej podstawę sporządzanej oceny zasobów pomocy społecznej, o której mowa w art. 16a u.p.s. Dodatkowo, w ramach obowiązkowych zadań własnych gminy wskazuje się sporządzanie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, w formie dokumentu elektronicznego, z zastosowaniem systemu teleinformatycznego.

Ad 2). Zapewnienie podstaw egzystencji to absolutne minimum ludzkiego bytowania, a więc jedzenie, ubranie, schronienie. Na gminie ciąży obowiązek zapewnienia schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania każdej osobie i rodzinie, która jest tego pozbawiona. Udzielenie schronienia polega na przyznaniu tymczasowego miejsca noclegowego w miejscach do tego przeznaczonych, np. noclegowniach, schroniskach (art. 48a u.p.s.). Udzielenie schronienia powinno nastąpić w miejscach do tego przeznaczonych np. ogrzewalniach, ale mogą to być również inne lokale, którymi dysponuje gmina, a także czasowo wynajęte pomieszczenia dla osób i rodzin, które na skutek różnych zdarzeń zostały pozbawione mieszkania.

Gmina ma obowiązek dostarczyć jeden gorący posiłek dziennie każdej osobie, która własnym staraniem nie może tego sobie sama zapewnić (art. 48b u.p.s.). Świadczenie polegające na organizowaniu posiłków wykonywane jest również poprzez zakup posiłków dla dzieci i młodzieży w czasie nauki w szkole.4

Ad 3). Przyznawanie i wypłacanie zasiłków dotyczy zasiłków okresowych, celowych, (w tym celowych: na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego, na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezdomnym oraz innym osobom niemającym dochodu i możliwości uzyskania świadczeń z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Do obowiązkowych zadań własnych gminy należy również przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego oraz zasiłków stałych.

W ramach omawianych obowiązków gmina obowiązana jest również do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem. Dodatkowo, opłaca składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Ad 4). Praca socjalna, jako jeden z podstawowych obowiązków gminy, ma na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi. Wykonywana jest w ramach różnych form wsparcia na najniższym szczeblu organizacji pomocy społecznej, czyli w środowisku gminnym jako najmniejszej wspólnoty terytorialnej.

Ad 5). Realizacja obowiązku w zakresie organizowania i świadczenia usług socjalnych obejmuje w szczególności usługi opiekuńcze, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Szeroko pojęte usługi socjalne dotyczą również sprawienia pogrzebu osobom bezdomnym, kierowania do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu oraz pomocy osobom mającym trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego.

WSA

(...) Zadaniem organu gminy jest dokonanie rozeznania potrzeb dotyczących specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie gminy oraz podjęcie przewidzianych prawem działań w celu uzyskania z budżetu państwa środków finansowych na realizację zleconego zadania. Organ powinien w pierwszej kolejności dokonać ustaleń, jakiego rodzaju i w jakim zakresie specjalistyczne usługi opiekuńcze w konkretnym przypadku są niezbędne oraz kto te usługi może świadczyć.

Zadaniem organu w zakresie rozpoznawania spraw dotyczących przyznania specjalistycznych usług opiekuńczych jest precyzyjne ustalenie, czy i jakiego rodzaju usługi w danym przypadku są niezbędne, ustalenie zakresu tych usług, a następnie znalezienie podmiotu (instytucji bądź osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym), który na zlecenie organu usługi te będzie realizował po możliwie najniższych kosztach (...). (Wyrok WSA w Gliwicach z 2 października 2007 r.; sygn. akt IV SA/Gl 1408/06)

Organizowanie usług socjalnych wiąże się również z utrzymywania całej infrastruktury socjalno-technicznej stworzonej na terenie danej gminy, czyli utworzeniem i utrzymywaniem ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnieniem środków na wynagrodzenia pracowników.

Zadania własne gminy o charakterze fakultatywnym (nieobowiązkowym)

Katalog zadań określony w art. 17 ust. 2 u.p.s. wprawdzie zaliczany jest do zadań własnych gminy, ale nie ma obowiązkowego charakteru. Wprowadzając taką kategorię zadań, wskazano na element finansowy, a dokładniej na realne możliwości budżetowe gminy dotyczące wykonywania zadań z zakresu pomocy społecznej. Podkreślono bowiem, że możliwe jest celowe, właściwe, należyte i skuteczne przeciwdziałanie rodzajom ryzyka pomocy społecznej przez gminę, z pominięciem niektórych zadań, na które w budżecie gminy nie wystarcza środków.

Do zadań tych należy:

● przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych oraz pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie (zasiłek, pożyczka, pomoc w naturze),

● prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki.

Dodatkowo, gmina opracowuje i realizuje projekty socjalne, podejmuje inne zadania z zakresu pomocy społecznej wynikające z rozeznanych potrzeb gminy oraz tworzy i realizuje programów osłonowych. W ramach zadań własnych o charakterze nieobowiązkowym mieści się współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechniania ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, usługach poradnictwa zawodowego i szkoleniach, jak również realizacja Programu Aktywizacji i Integracji.

 

1 I. Sierpowska, Zadania gminy w sferze pomocy społecznej, ABC - komentarz praktyczny.

2 T. Bąkowski, red., Organizacja administracji publicznej z perspektywy powierzanych jej zadań, Warszawa 2015, s. 53.

3 I. Sierpowska, Zadania gminy w sferze pomocy społecznej, ABC - komentarz praktyczny.

4 I. Sierpowska, Zadania gminy w sferze pomocy społecznej, ABC - komentarz praktyczny.

Artykuł niniejszy jest fragmentem publikacji: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy

Pomoc społeczna Komentarz do ustawy Magdalena Kasprzak Joanna Nowicka

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Sektor publiczny
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    ZUS: dodatkowe 450 mld zł dla 24 mln Polaków. Koniecznie zajrzyj na swoje konto emerytalne
    ZUS zwaloryzował konta ubezpieczonych. O 450 mld zł.
    Sąd Najwyższy uchylił umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych b. szefów CBA. PiS: dywersja i działanie antykonstytucyjne

    Sąd Najwyższy uchylił 6 czerwca 2023 r. umorzenie sprawy Mariusza Kamińskiego i innych byłych szefów CBA, skazanych w pierwszej instancji i ułaskawionych przez prezydenta. Sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania do sądu okręgowego. To jawna dywersja Sądu Najwyższego i działanie antykonstytucyjne, które ma doprowadzić do całkowitego chaosu prawnego - skomentował wyrok rzecznik PiS Rafał Bochenek.

    Apel pracodawców szpitali powiatowych do ministra zdrowia

    Pracodawcy szpitali powiatowych apelują do ministra zdrowia – czego oczekują? OZPSP zwrócił się do ministra zdrowia o niezwłoczne podjęcie działań, które w realny sposób zmienią i poprawią sytuację finansową placówek medycznych w Polsce. Potrzeba realnych zmian. 

    Czy warto studiować w 2023 r.?

    Decyzja o podjęciu studiów jest bardzo indywidualna i zależy od wielu czynników, takich jak interesy, cele kariery, sytuacja finansowa i inne osobiste okoliczności.

    Suplementacja chromem i lekkostrawna dieta korzystne dla wątroby

    Wątroba to organ bardzo narażony na skutki wysokotłuszczowej diety. Badania naukowców z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie wykazały, że najlepszym sposobem na poprawę jej funkcjonowania jest przejście na dietę lekkostrawną wraz z suplementowaniem chromu.

    Kiedy pracownik zdalny otrzyma do pracy jednocześnie laptop i monitor stacjonarny?

    Pracownicy pracujący przy użyciu laptopa powinni korzystać z monitora stacjonarnego. Pracodawca może alternatywnie wyposażyć stanowisko pracy w podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu laptopa tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. 

    10 godzin pracy od poniedziałku do czwartku. Piątek wolny. Pracodawcy wprowadzają skompresowany tydzień pracy [4 dni pracy]

    Deloitte testuje wdrożenie skompresowanego tygodnia pracy.

    W 2023 r. od rządu 616 mln zł więcej dla rolników

    Od 3 czerwca wyższa stawka zwrotu akcyzy od paliwa rolniczego.

    305 mln zł od rządu dla strażaków

    Minister Moskwa: w tym roku 305 mln zł na wozy ratowniczo-gaśnicze dla OSP.

    W Polsce sprzedano 200 000 pomp ciepła. Wiesz ile wyprodukowano w naszym kraju? [Wywiad]

    W 2022 roku sprzedano w naszym kraju ok. 200 tys. pomp ciepła, z czego jedynie 5 proc. wyprodukowano w Polsce. Importerzy zamawiają produkty pod własnym "brandem" i oferują jako polskie – powiedziała w rozmowie z PAP wiceprezes Izby Gospodarczej Urządzeń (IGU) OZE Aleksandra Jurkowska.

    Nowość: Krople do oczu spowalniają postęp krótkowzroczności u dzieci [Badania]

    Krople do oczu z niską dawką atropiny mogą spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci, ponieważ hamują nadmierne powiększanie się oka – informuje pismo „JAMA Ophthalmology”.

    Sposób na rekreację ruchową: taniec

    Regularne uprawianie aktywności fizycznej ma ogromne znaczenie. Szczególnie polecaną formą sportu jest taniec. Ma on wiele właściwości prozdrowotnych, poprawia samopoczucie, dodaje energii oraz pozwala nawiązać nowe kontakty towarzyskie. Warto więc już dziś udać się na zajęcia taneczne

    Kto może skorzystać z zamrożenia cen energii? Kiedy trzeba złożyć wniosek?

    Rolnicy, osoby z niepełnosprawnościami oraz posiadacze Karty Dużej Rodziny muszą pamiętać, że jeszcze tylko do końca czerwca br. mają czas na złożenie wniosków umożliwiających skorzystanie w tym roku z preferencyjnych rozliczeń cen energii ujętych w Tarczy Solidarnościowej.

    Kiedy święto Bożego Ciała w 2023 r? Historia. Koszt długiego weekendu 2023 r.

    W 2023 r. Boże Ciało przypada 8 czerwca 2023 r. Polacy wzięli urlopy w piątek 9 czerwca. I pojadą na długi weekend. Sporo zapłacą za wypoczynek. Wiadomo inflacja. 

    Do końca czerwca strażacy mogą otrzymać 10 000 zł na każdą jednostkę OSP

    Jednostki OSP mogą do 10 000 zł w programie dofinansowania Fundacji Grupy PERN. 

    Rak piersi: Moim zdaniem diagnostyka genetyczna leży [wywiad]

    Dziś pacjentki mogą mieć szybki dostęp do terapii bez konieczności hospitalizacji, bez spotykania się z grupą pacjentów, bez wysłuchiwania trudnych historii korytarzowych w oczekiwaniu w kolejce. Idziemy na szybki zastrzyk i spędzamy bardzo mało czasu w miejscu leczenia - mówi Magdalena Kardynał (Fundacja OmeaLife)

    Aerozol na migrenę. Kiedy pacjenci będą mogli skorzystać? [Badania]

    Ketamina przyjmowana w postaci aerozolu do nosa może okazać się bezpieczną i skuteczną metodą terapii opornej na leczenie przewlekłej migreny - informuje najnowszy numer czasopisma „Regional Ansthetic & Pain Medicine”.

    Nowe podręczniki HIT dla klasy II

    Wydawnictwo Biały Kruk i WSiP ubiegają się o dopuszczenie podręczników do HiT dla klasy II

    Rekrutacja na studia 2023 r. Nowe kierunki studiów. Ile miejsc dla studentów?

    Nowe kierunki studiów: na Uniwersytecie Rzeszowskim - zarządzanie państwem, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza - archeometria, na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie - gastronomia i catering dietetyczny.

    Polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE

    Polski system zdrowia skrytykowany – jakie są zastrzeżenia? Według analizy prof. Johna Yfantopoulosa z greckiego Instytutu Badań Polityczno-Ekonomicznych i Społecznych IPOKE, polska opieka zdrowotna należy do najbardziej niedofinansowanych w UE. Dlatego koszty ponoszone przez pacjentów są bardzo wysokie, a 2/3 z nich dotyczy leków. Czy da się poprawić rentowność systemu zdrowia? 

    1 czerwca 2023 r. dodatkowa sesja maturalna [Matura 2023]

    W czwartek o godz. 9.00 egzaminem z języka polskiego na poziomie podstawowym rozpocznie się dodatkowa sesja egzaminów maturalnych. 

    Sesja letnia egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie [Formuła: 2012, 2017, 2019]

    W czwartek rozpoczyna się letnia sesja egzaminów zawodowych i egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie. Egzaminy składają się z dwóch części: pisemnej i z części praktycznej na stanowisku egzaminacyjnym.

    Od 1 czerwca 2023 r. bezpłatne szczepienia dzieci przeciwko HPV

    Dziewczynki i chłopcy w wieku 12 i 13 lat mogą już szczepić się przeciw HPV.

    Pierwsza od 13 lat podwyżka wynagrodzeń konsultantów zdrowia. Rocznie nie więcej niż 17 000 zł - 23 000 zł

    W II kwartale 2023 r. podwyżka wynagrodzeń dla konsultantów w ochronie zdrowia. Pierwsza od 13 lat.

    Stopnie alarmowe na terenie całej Polski do 31 sierpnia 2023 r.

    Rządowe Centrum Bezpieczeństwa poinformowało 31 maja 2023 r., że premier Mateusz Morawiecki podpisał zarządzenia, które przedłużają do 31 sierpnia 2023 roku obowiązywanie stopni alarmowych: 3. stopnia CHARLIE-CRP, 2. stopnia BRAVO na terenie całego kraju oraz 2. stopnia BRAVO wobec polskiej infrastruktury energetycznej, mieszczącej się poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.