Jakie zadania i obowiązki wypełnia sołtys

Organizację i zakres działania jednostki pomocniczej, jaką jest sołectwo, określa rada gminy odrębnym statutem po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Statut określa w szczególności nazwę i obszar jednostki pomocniczej oraz zasady i tryb wyborów jej organów. Dodatkowo statut reguluje organizację i kompetencje organów sołectwa, jak również zakres zadań przekazywanych tej jednostce przez gminę oraz sposób ich realizacji. W statucie powinny się znaleźć również odpowiednie postanowienia w sprawie kontroli oraz nadzoru organów gminy nad działalnością sołectwa.

Chociaż statut sołectwa powinien uwzględniać w swoich postanowieniach lokalne uwarunkowania, to z przeanalizowanych statutów wynika, że są one do siebie zbliżone. Zgodnie z ich postanowieniami kadencja lokalnych organów trwa najdłużej cztery lata i odpowiada w tym zakresie kadencji rady gminy, w której dane sołectwo ma siedzibę.

Z kolei sołtys objęty jest ochroną prawną przysługującą funkcjonariuszom publicznym. Oznacza to, że za naruszenie nietykalności cielesnej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych przez sołtysa sąd może ukarać sprawcę grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat trzech. W Polsce jest 40 250 sołtysów.

Organizacja sołectwa

Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sołtys. Działalność sołtysa wspomaga rada sołecka. Sołtys pełni funkcje reprezentacyjną oraz wykonawczą. Zarówno sołtys, jak i członkowie rady sołeckiej wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania. Określenie szczegółowych zasad przeprowadzenia wyborów sołtysa i rady sołeckiej powinno nastąpić w statucie sołectwa.

Przewodniczący rady gminy każdorazowo zobowiązany jest do zawiadamiania sołtysa o sesji rady gminy, który może uczestniczyć w jej pracach na zasadach określonych w statucie, jednak bez prawa udziału w głosowaniu. Zwrot kosztów za udział sołtysa w sesjach rady gminy zależy od uznania poszczególnej rady. Zgodnie z przepisami radni mogą przyznać sołtysowi zwrot wspomnianych kosztów. Gdy już się na to decydują wynosi on 50 proc. diety jaką pobierają sami radni.

Głównym zadaniem sołectwa jest dbanie o zbiorowe potrzeby wspólnoty jego mieszkańców. Do kompetencji zebrania wiejskiego należą wszystkie sprawy istotne dla mieszkańców, w szczególności chodzi o uchwalenie do końca września każdego roku wniosków, które mają być rozpatrzone przez radę gminy i ewentualnie uwzględnione w budżecie gminy na następny rok. Zebranie podejmuje również uchwały w sprawie dysponowania mieniem sołectwa oraz wydaje opinię w takich sprawach, jak: plany miejscowego zagospodarowania, lokalizacje inwestycji czy też zmiany przeznaczenia obiektów oświaty, służby zdrowia, kultury, sportu czy rekreacji, znajdujących się na terenie sołectwa. Prawo uczestnictwa i wybierania w zebraniu wiejskim mają wszyscy mieszkańcy sołectwa, posiadający czynne prawo wyborcze do rady gminy.