REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przyczyny wznowienia postępowania administracyjnego

Grzegorz Krawiec

REKLAMA

Wznowienie postępowania to instytucja procesowa, która daje możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i ponownego wydania rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej już wydaniem decyzji ostatecznej.

Uzasadnieniem dla przeprowadzenia ponownego postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną jest wadliwość dotychczasowej decyzji. Wadliwość ta została w Kodeksie postępowania administracyjnego wskazana w formie przesłanek wznowienia postępowania administracyjnego (w artykułach 145 § 1 i 145a kodeksu postępowania administracyjnego, dalej jako: k.p.a.).

REKLAMA

Samo jednak znaczenie słowa przesłanka nie ma jednolitego charakteru. W literaturze pojęcie przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego ujmowane są bowiem w szerszym i w węższym kontekście.

W szerszym kontekście pojęcie to oznacza: "przesłanki pozytywne" (rozstrzygniecie sprawy decyzją ostateczną i wystąpienie jednej z podstaw wskazanych w art. 145 § 1 i 145a k.p.a.) oraz tzw. „przesłanki negatywne” (art. 146 k.p.a.), za które uważa się okoliczności określone w k.p.a. w art. 146 § 1 k.p.a. (uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 §1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3 – 8 oraz w art. 145a, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat), jak i w § 2 (nie uchyla się decyzji w przypadku, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie).

Z kolei w węższym znaczeniu przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego to tylko podstawy wznowienia postępowania określone w art. 145 § 1 i 145a k.p.a., czyli:

1.    ustalenie istotnych dla sprawy okoliczności na podstawie fałszywych dowodów (art. 145 § 1 pkt 1),

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2.    wydanie decyzji w wyniku przestępstwa (art. 145 § 1 pkt 2),

3.    wydanie decyzji przez pracownika lub podlegających wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27(art. 145 § 1 pkt 3),

4.    brak udziału strony w postępowaniu bez jej winy (art. 145 § 1 pkt 4),

5.    wyjście na jaw istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nie znanych organowi, który wydał decyzję (art. 145 § 1 pkt 5),

6.    wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (art. 145 § 1 pkt 6),

7.    rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji – art. 100 § 2 (art. 145 § 1 pkt 7),

8.    wydanie decyzji w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sadu, które zostało następnie uchylone lub zmienione (art. 145 § 1 pkt 8),

9.    orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (art. 145a).

Przedmiot rozważań w niniejszym artykule stanowią przesłanki w węższym znaczeniu, a więc przyczyny wznowienia postępowania zawarte w art. 145 § 1 i 145a k.p.a.

REKLAMA

Okoliczności wskazane w tych artykułach mogą być ujmowane w sposób pozytywny (dodatni). Oznacza to, że muszą wyraźnie zaistnieć w rzeczywistości; konieczne jest również to, by spełniały ”znamiona” określone właśnie w tych przepisach. Winny więc mieć obiektywny charakter.

Wyprowadzić można z tego trzy wnioski. Po pierwsze, że nie jest dopuszczalne uznanie administracyjne (a); po drugie, wykładnia przyczyn wznowienia nie może być rozszerzająca (b) i po trzecie, że gdy zaistnieją przyczyny wznowienia postępowania, organ administracji publicznej zobowiązany jest przeprowadzić wznowione postępowanie (c).

Ad a. Ze względu na obligatoryjny sposób sformułowania przyczyn wznowienia organ nie może w tym przypadku działać w ramach uznania administracyjnego. Ścisłe określenie przyczyn staje się konieczne z uwagi na pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego.

Odnośnie interpretacji przyczyn wznowienia postępowania, uznanie jest wykluczone. W zakresie ustalenia przyczyn wznowienia postępowania wystąpić mogą jednak pojęcia niedookreślone. I tak np. ustalenie istnienia przestępstwa następuje w orzeczeniu sądowym; zgodnie z art. 145 § 2 k.p.a. możliwe będzie wznowienie postępowania administracyjnego jeszcze przed stwierdzeniem popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądowym, a także m.in. wtedy, gdy popełnienie przestępstwa jest oczywiste. A określenie oczywistości przestępstwa to już pojęcie niedookreślone.

Czytaj także: Uchylenie i zmiana rozstrzygnięcia uprzedniego jako podstawy wznowienia postępowania>>

Ad b. Konieczna jest ścisła, literalna interpretacja przesłanek. Wpływają na to dwa czynniki:

REKLAMA

1.    Ścisła interpretacja przyczyn wznowienia postępowania uzasadniana jest zasadą trwałości decyzji administracyjnej. W okolicznościach wskazanych w k.p.a. rozstrzygniecie administracyjne staje się ostateczne; w związku z tym jego pozycja jest szczególna. Jest to istotne z punktu widzenia zasady ochrony zaufania i zasady demokratycznego państwa prawnego.

Istnieje wiele argumentów przemawiających za zasadą trwałości. Niewątpliwie chodzi tu przede wszystkim o zapewnienie stabilności stosunkom prawnym, których podstawą jest decyzja administracyjna. Jednak jednym z najistotniejszych argumentów przemawiających za zasadą stabilności decyzji administracyjnych jest ochrona praw nabytych. Właśnie takie argumenty wskazują na przewodnią rolę omawianej zasady.

Niekiedy jednak zajść mogą okoliczności, uzasadniające naruszenie zasady stabilności decyzji administracyjnej. Wątpliwości pojawiają się w związku z decyzją, niezgodną z normami materialnego prawa administracyjnego lub niezgodną z normami procesowego prawa administracyjnego; decyzja taka jest wadliwa.

Wadliwość decyzji administracyjnej jest istotnym argumentem przemawiającym za możliwością wzruszenia trwałej decyzji administracyjnej. Wzruszenie jednak decyzji stabilnej potraktować należy jako wyjątek od reguły. Rozwiązania przyjęte w polskim Kodeksie postępowania administracyjnego wskazują, że przyjęto wyjście kompromisowe.

Decyzja administracyjna w pewnych okolicznościach staje się trwałym elementem porządku prawnego. Trwały nie oznacza jednak niewzruszalny. Po spełnieniu pewnych przesłanek i w ściśle określonych warunkach możliwe jest wzruszenie stabilnej decyzji administracyjnej – zgodnie bowiem z art. 16 § 1 zdanie 2 k.p.a. uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznych, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego. Obecne uregulowania są zatem wyrazem kompromisu miedzy pewnością obrotu prawnego, a możliwością wzruszenia decyzji administracyjnej w sytuacji, gdy decyzja ta jest wadliwa. Tak ukształtowany kompromis wymaga, by ostrożnie podchodzić do wszelkich zmian i uelastycznień w zakresie wad decyzji administracyjnej.

2.    Za literalną wykładnią przyczyn wznowienia postępowania przemawiają też ogólne reguły interpretacyjne. I tak wszystkie przepisy prawa powinny być interpretowane ściśle, chyba że istnieją ważne względy, by nadać im interpretację rozszerzającą lub zwężającą.

Ponadto, zgodnie z ogólnymi wskazówkami interpretacyjnymi, istnieje zakaz wykładni rozszerzającej przepisów prawnych szczególnych. A przepisami szczególnymi są właśnie przepisy o wznowieniu postępowania (przepisy szczególne  w odniesieniu do instancyjnego trybu weryfikacji decyzji). Przepisy o wznowieniu postępowania stanowią wyjątek w odniesieniu do przepisów o zwykłym trybie weryfikacji decyzji, co oznacza, że exceptiones non sunt extendendae – wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco.

Ad c. Gdy zaistnieją przyczyny wznowienia postępowania, organ administracji publicznej zobowiązany jest przeprowadzić wznowione postępowanie. Wynika to z literalnego brzmienia art. 145 § 1 k.p.a., zgodnie z którym organ „wznawia” postępowanie. Oznacza to zatem obowiązek przeprowadzenia wznowionego postępowania.

Ocena, czy wystąpiły przyczyny wznowienia postępowania nie następuje zaraz po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania, tylko już po wydaniu postanowienia o wznowieniu postępowania: por. „Ustalenie, czy występują podstawy wznowienia postępowania wymienione w art. 145 § 1 k.p.a., może nastąpić wyłącznie w postępowaniu rozpoznawczym, a to zgodnie z treścią art. 149 § 2 kpa” (Wyrok NSA z 17 czerwca 1998 r., I SA/Lu 551/97 LEX nr 33395).

Dlatego też brzmienie art. 145 § 1 k.p.a. („w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie”) jest niewłaściwe, bo sugeruje, że organ winien zbadać przyczyny wznowienia postępowania bezpośrednio po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania. Podkreślenia wymaga, że w razie wystąpienia przyczyn wznowienia postępowanie organ administracji publicznej zobowiązany jest wznowić i tylko wznowić postępowanie. Nie jest dopuszczalna weryfikacja decyzji administracyjnej w innej drodze, np. poprzez sprostowanie decyzji w trybie art. 113 § 1 k.p.a. (Wyrok NSA z 24 czerwca 1996 r., I SA/Lu 306/96, LEX nr 28896).

Podstawą wznowienia postępowania mogą być tylko przyczyny określone w art. 145 § 1 i 145a k.p.a. (zasada enumeratywności przyczyn). Oznacza to, że w żądaniu wznowienia postępowania wskazać można przyczyny wyraźnie uregulowane wyłącznie w art. 145 § 1 i 145a k.p.a. I tak przykładowo w odniesieniu do art. 145 § 1 pkt 2 k.p.a. nie będzie możliwe żądanie wznowienia postępowania, jeżeli dotychczasowa decyzja wydana została na podstawie czynu zabronionego innego niż przestępstwo. Kodeks postępowania administracyjnego nie przewiduje bowiem takiej przyczyny.

Czytaj także: Pełnomocnik w postępowaniu administracyjnym>>

Orzecznictwo sądowe wskazuje przykłady sytuacji, które nie mogą być podstawą wznowienia postępowania administracyjnego:

1.    „Nie jest możliwe wznowienie postępowania tylko na podstawie subiektywnego przeświadczenia skarżącego o sprzeczności ustawy o doradztwie podatkowym  z Konstytucją” (Wyrok NSA z 19 stycznia 1999, II SA 1682/98, LEX nr 46801).

2.    „Nowa wykładnia prawa dokonana w wytycznych naczelnego organu administracji państwowej nie stanowi przesłanki do wznowienia postępowania” (Wyrok NSA z 16 października 1998 r., I SA/Łd 29/97, LEX nr 34920)

3.    „Nie może stanowić przyczyny do wznowienia postępowania zarzut skarżącego wadliwego scalenia gruntów leśnych i rozstrzygnięcie niezgodne z zastrzeżeniami skarżącego zgłoszonymi w postępowaniu scaleniowym przy sporządzeniu projektu scalenia” (Wyrok NSA z 27 lutego 1998 r., II SA 880/97 LEX nr 41831).

4.    „Błędna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego w żadnym przypadku nie jest podstawą do wznowienia postępowania” (Wyrok NSA z 10 lutego 1998 r., I S.A. 1164/97, LEX nr 44633).

5.    „Art. 145 kpa wymienia enumeratywnie okoliczności, które uzasadniają uwzględnienie wniosku o wznowienie postępowania (...) Okolicznością taką nie jest sprawa inflacji i wzrostu cen. Nie stanowi jej również zmiana stawek odszkodowawczych za  grunt wprowadzona zarządzeniem wojewody, jeżeli zarządzenie weszło w życie już po wydaniu decyzji ostatecznej o ustaleniu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość” (Wyrok NSA z 1 marca 1984 r., S.A./Ka 13/84, niepublikowany)

W tych przypadkach nie będzie możliwe wznowienie postępowania administracyjnego. Będzie ono możliwe tylko w sytuacjach enumeratywnie wskazanych w art. 145 i 145 k.p.a. Przemawiają za tym następujące okoliczności: po pierwsze, w art. 145 k.p.a. znajduje się określenie: „postępowanie wznawia się”, a nie: „postępowanie wznawia się w szczególności”.

Po drugie, wśród przyczyn wznowienia postępowania nie ma odpowiednika art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a., który zawiera odesłanie do przepisów szczególnych. Zresztą rozszerzeniu przyczyn wznowienia postępowania przeciwstawia się wzgląd na zasadę trwałości decyzji administracyjnej.

Przyczyny wznowienia postępowania mają charakter proceduralny. Z kolei okoliczności uzasadniające stwierdzenie nieważności (art. 156 § 1 k.p.a.) mają charakter materialny, tkwią w decyzji. Jednakże procesowy czy materialny charakter przyczyn nie jest kryterium odróżniającym wznowienie postępowania od stwierdzenia nieważności. Charakter wielu dotychczasowych przyczyn może budzić wątpliwości z punktu widzenia ich materialnego czy formalnego charakteru. I tak w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. pojęciem rażącego naruszenia prawa można objąć naruszenie prawa materialnego, jak i procedury, mimo, że jest to przyczyna stwierdzenia nieważności decyzji. Podobnie jest w przypadku art. 145 § 1 pkt 6 k.p.a.. Zbliżone kontrowersje wzbudza przyczyna z art. 145a k.p.a.– orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako podstawa wznowienia postępowania administracyjnego.

Konieczność powołania się wyłącznie na przyczyny wznowienia wskazane w Kodeksie postępowania administracyjnego nie oznacza, że nowe przyczyny nie mogą być wprowadzone. Ich ustalenie możliwe będzie tylko w drodze ustawowej poprzez nowelizację Kodeksu postępowania administracyjnego. Zachowanie takiej drogi uzasadnione jest faktem zapewnienia bezpieczeństwa i pewności prawnej, a więc wartości niezwykle istotnych w państwie prawa. Drogę ustawową zachowano np. w przypadku art. 145a k.p.a. (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako podstawa wznowienia postępowania administracyjnego). Przyczynę tę wprowadzono Ustawą z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. nr 102, poz. 643 z późn. zm.). Wprowadzając nową przyczynę należy jednakże uwzględniać to, by była ona skorelowana z innymi przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Dokonana analiza wskazuje, że przyczyny wznowienia postępowania uregulowane są w Kodeksie postępowania administracyjnego w sposób zapewniający realizację kompromisu miedzy zasadą trwałości decyzji administracyjnej a jej wadliwością. Wyraża się on w pełni w wąskiej interpretacji podstaw wznowienia postępowania i niemożności rozszerzania ich katalogu.

Nowe przyczyny wznowienia postępowania mogą być jednak wprowadzane, ale zachowana musi być droga ustawowa. Rozszerzenie podstaw wznowienia postępowania następować winno wyjątkowo; każde takie rozszerzenie jest bowiem wzmocnieniem wyjątków od zasady trwałości decyzji administracyjnej. Równie ostrożnie należy postępować dokonując wykładni podstaw wznowienia postępowania administracyjnego; rozszerzająca ich interpretacja uznana być powinna za niedopuszczalną.

Grzegorz Krawiec

samorzad.infor.pl

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
System kaucyjny od 1 października 2025 r. Ekspert pozytywnie o zmianach

System kaucyjny od 1 października 2025 r. Ekspert pozytywnie o poprawkach przyjętych przez podkomisję nadzwyczajną dotyczącą nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Chodzi m.in. o wyłączenie z systemu kaucyjnego opakowań mleka i produktów mlecznych.

W Tatrach ratownicy ogłosili zagrożenie lawinowe pierwszego stopnia

Pierwszy stopień zagrożenia lawinowego ogłosili w czwartek ratownicy TOPR. Obowiązuje od wysokości 1800 m n.p.m. Mogą samoistnie schodzić małe i średnie lawiny. 

Będą pieniądze na budowę i przystosowanie schronów. Nawet 6 mld zł rocznie

Szef MSWiA Tomasz Siemoniak poinformował, że ok. 6 mld zł rocznie będzie przeznaczonych na budowę i przystosowanie schronów w samorządach. Niebawem na ten cel zostanie przekazanych 0,15 pkt proc. PKB.

Znów rekord odprawionych pasażerów z Lotniska Chopina. Dokąd latamy najczęściej?

W ciągu 10 miesięcy Lotnisko Chopina odprawiło ponad 18 mln pasażerów. Tylko w październiku Okęcie odprawiło blisko 1,9 mln podróżnych. Najwięcej osób podróżowało w niedzielę, 6 października – 68 tys. 883.

REKLAMA

Rośnie liczba ubezpieczonych cudzoziemców. Na koniec października było ich 1 mln 191 tys. [Dane ZUS]

Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował o wzroście liczby ubezpieczonych cudzoziemców. Jak wynika z najnowszych danych ZUS, na koniec października 2024 r. do ubezpieczeń społecznych w ZUS było zgłoszonych 1 mln 191 tys. cudzoziemców.

MEN: Jest 27 000 nauczycieli religii. 45% poradzi sobie z ograniczeniem godzin religii z 2 do 1 tygodniowo [Wykaz]

MEN podał informacje o liczbie katechetów w Polsce (w tym liczbę katechetów mających uprawnienia do nauki innego przedmiotu). Przeszło 27 000 nauczycieli wiąże swoje zajęcia zawodowe z nauczaniem religii. I taka jest liczba osób, które z niepokojem czekają na ostateczny kształt lekcji religii. Czy min. Barbarze Nowackiej uda się redukcja liczby godzin religii z 2 do 1 tygodniowo? Czy za drugą godzinę odbywającą się np. w salkach katechetycznych rząd wypłaci wynagrodzenia katechetom? Na ogólną liczbą 27 000 katechetów uczyć innego przedmiotu niż religia może 12 304 nauczycieli. 

W Sejmie: Dla krwiodawców nie 2 a 3 dni wolne od pracy. Państwo przejmuje koszt wynagrodzeń [Przykład]

W Sejmie propozycja: Nowy dzień wolny. I to państwo płaci za trzy dni wolnego od pracy dla krwiodawców. Od razu trzeba ocenić szansę na nowelizację przepisów na zerową, ale zobaczmy jak wyglądałyby przepisie po zmianie. I które trzeba zmienić. Może się kiedyś uda?

Szkoły nauczą dzieci odróżniania prawdy od manipulacji. Zmiany w systemie edukacyjnym w celu lepszego wykorzystania narzędzi cyfrowych

Do 2035 r. Polska ma zdrożyć jeden z kamieni milowych KPO - Politykę Cyfrowej Transformacji Edukacji. Chodzi m.in. o przemodelowanie kształcenia tak, by uczyć dzieci odróżniania prawdy od manipulacji, weryfikowania źródeł i korzystania z nich, a także mądrego używania narzędzi sztucznej inteligencji.

REKLAMA

Będzie zmiana zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Projekt rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej

Projektowane nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej ma dostosować obecne zasady sporządzania sprawozdań do nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zawiera m.in. nowe wzory i instrukcje sporządzania sprawozdań składanych przez JST.

Młodzieżowe Słowo Roku 2024. Znamy finałową dwudziestkę plebiscytu

Na liście 20 słów w plebiscycie na Młodzieżowe Słowo Roku 2024 znalazły się m.in. "aura", "skibidi", "yapping", "czemó" i "womp womp". Organizatorem plebiscytu jest Wydawnictwo Naukowe PWN.

REKLAMA