REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przyczyny wznowienia postępowania administracyjnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Grzegorz Krawiec

REKLAMA


Wznowienie postępowania to instytucja procesowa, która daje możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i ponownego wydania rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej już wydaniem decyzji ostatecznej.

Uzasadnieniem dla przeprowadzenia ponownego postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną jest wadliwość dotychczasowej decyzji. Wadliwość ta została w Kodeksie postępowania administracyjnego wskazana w formie przesłanek wznowienia postępowania administracyjnego (w artykułach 145 § 1 i 145a kodeksu postępowania administracyjnego, dalej jako: k.p.a.).

REKLAMA

Samo jednak znaczenie słowa przesłanka nie ma jednolitego charakteru. W literaturze pojęcie przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego ujmowane są bowiem w szerszym i w węższym kontekście.

W szerszym kontekście pojęcie to oznacza: "przesłanki pozytywne" (rozstrzygniecie sprawy decyzją ostateczną i wystąpienie jednej z podstaw wskazanych w art. 145 § 1 i 145a k.p.a.) oraz tzw. „przesłanki negatywne” (art. 146 k.p.a.), za które uważa się okoliczności określone w k.p.a. w art. 146 § 1 k.p.a. (uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 §1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3 – 8 oraz w art. 145a, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat), jak i w § 2 (nie uchyla się decyzji w przypadku, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie).

Z kolei w węższym znaczeniu przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego to tylko podstawy wznowienia postępowania określone w art. 145 § 1 i 145a k.p.a., czyli:

1.    ustalenie istotnych dla sprawy okoliczności na podstawie fałszywych dowodów (art. 145 § 1 pkt 1),

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2.    wydanie decyzji w wyniku przestępstwa (art. 145 § 1 pkt 2),

3.    wydanie decyzji przez pracownika lub podlegających wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27(art. 145 § 1 pkt 3),

4.    brak udziału strony w postępowaniu bez jej winy (art. 145 § 1 pkt 4),

5.    wyjście na jaw istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nie znanych organowi, który wydał decyzję (art. 145 § 1 pkt 5),

6.    wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (art. 145 § 1 pkt 6),

7.    rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji – art. 100 § 2 (art. 145 § 1 pkt 7),

8.    wydanie decyzji w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sadu, które zostało następnie uchylone lub zmienione (art. 145 § 1 pkt 8),

9.    orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (art. 145a).

Przedmiot rozważań w niniejszym artykule stanowią przesłanki w węższym znaczeniu, a więc przyczyny wznowienia postępowania zawarte w art. 145 § 1 i 145a k.p.a.

REKLAMA

Okoliczności wskazane w tych artykułach mogą być ujmowane w sposób pozytywny (dodatni). Oznacza to, że muszą wyraźnie zaistnieć w rzeczywistości; konieczne jest również to, by spełniały ”znamiona” określone właśnie w tych przepisach. Winny więc mieć obiektywny charakter.

Wyprowadzić można z tego trzy wnioski. Po pierwsze, że nie jest dopuszczalne uznanie administracyjne (a); po drugie, wykładnia przyczyn wznowienia nie może być rozszerzająca (b) i po trzecie, że gdy zaistnieją przyczyny wznowienia postępowania, organ administracji publicznej zobowiązany jest przeprowadzić wznowione postępowanie (c).

Ad a. Ze względu na obligatoryjny sposób sformułowania przyczyn wznowienia organ nie może w tym przypadku działać w ramach uznania administracyjnego. Ścisłe określenie przyczyn staje się konieczne z uwagi na pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego.

Odnośnie interpretacji przyczyn wznowienia postępowania, uznanie jest wykluczone. W zakresie ustalenia przyczyn wznowienia postępowania wystąpić mogą jednak pojęcia niedookreślone. I tak np. ustalenie istnienia przestępstwa następuje w orzeczeniu sądowym; zgodnie z art. 145 § 2 k.p.a. możliwe będzie wznowienie postępowania administracyjnego jeszcze przed stwierdzeniem popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądowym, a także m.in. wtedy, gdy popełnienie przestępstwa jest oczywiste. A określenie oczywistości przestępstwa to już pojęcie niedookreślone.

Czytaj także: Uchylenie i zmiana rozstrzygnięcia uprzedniego jako podstawy wznowienia postępowania>>

Ad b. Konieczna jest ścisła, literalna interpretacja przesłanek. Wpływają na to dwa czynniki:

REKLAMA

1.    Ścisła interpretacja przyczyn wznowienia postępowania uzasadniana jest zasadą trwałości decyzji administracyjnej. W okolicznościach wskazanych w k.p.a. rozstrzygniecie administracyjne staje się ostateczne; w związku z tym jego pozycja jest szczególna. Jest to istotne z punktu widzenia zasady ochrony zaufania i zasady demokratycznego państwa prawnego.

Istnieje wiele argumentów przemawiających za zasadą trwałości. Niewątpliwie chodzi tu przede wszystkim o zapewnienie stabilności stosunkom prawnym, których podstawą jest decyzja administracyjna. Jednak jednym z najistotniejszych argumentów przemawiających za zasadą stabilności decyzji administracyjnych jest ochrona praw nabytych. Właśnie takie argumenty wskazują na przewodnią rolę omawianej zasady.

Niekiedy jednak zajść mogą okoliczności, uzasadniające naruszenie zasady stabilności decyzji administracyjnej. Wątpliwości pojawiają się w związku z decyzją, niezgodną z normami materialnego prawa administracyjnego lub niezgodną z normami procesowego prawa administracyjnego; decyzja taka jest wadliwa.

Wadliwość decyzji administracyjnej jest istotnym argumentem przemawiającym za możliwością wzruszenia trwałej decyzji administracyjnej. Wzruszenie jednak decyzji stabilnej potraktować należy jako wyjątek od reguły. Rozwiązania przyjęte w polskim Kodeksie postępowania administracyjnego wskazują, że przyjęto wyjście kompromisowe.

Decyzja administracyjna w pewnych okolicznościach staje się trwałym elementem porządku prawnego. Trwały nie oznacza jednak niewzruszalny. Po spełnieniu pewnych przesłanek i w ściśle określonych warunkach możliwe jest wzruszenie stabilnej decyzji administracyjnej – zgodnie bowiem z art. 16 § 1 zdanie 2 k.p.a. uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznych, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego. Obecne uregulowania są zatem wyrazem kompromisu miedzy pewnością obrotu prawnego, a możliwością wzruszenia decyzji administracyjnej w sytuacji, gdy decyzja ta jest wadliwa. Tak ukształtowany kompromis wymaga, by ostrożnie podchodzić do wszelkich zmian i uelastycznień w zakresie wad decyzji administracyjnej.

2.    Za literalną wykładnią przyczyn wznowienia postępowania przemawiają też ogólne reguły interpretacyjne. I tak wszystkie przepisy prawa powinny być interpretowane ściśle, chyba że istnieją ważne względy, by nadać im interpretację rozszerzającą lub zwężającą.

Ponadto, zgodnie z ogólnymi wskazówkami interpretacyjnymi, istnieje zakaz wykładni rozszerzającej przepisów prawnych szczególnych. A przepisami szczególnymi są właśnie przepisy o wznowieniu postępowania (przepisy szczególne  w odniesieniu do instancyjnego trybu weryfikacji decyzji). Przepisy o wznowieniu postępowania stanowią wyjątek w odniesieniu do przepisów o zwykłym trybie weryfikacji decyzji, co oznacza, że exceptiones non sunt extendendae – wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco.

Ad c. Gdy zaistnieją przyczyny wznowienia postępowania, organ administracji publicznej zobowiązany jest przeprowadzić wznowione postępowanie. Wynika to z literalnego brzmienia art. 145 § 1 k.p.a., zgodnie z którym organ „wznawia” postępowanie. Oznacza to zatem obowiązek przeprowadzenia wznowionego postępowania.

Ocena, czy wystąpiły przyczyny wznowienia postępowania nie następuje zaraz po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania, tylko już po wydaniu postanowienia o wznowieniu postępowania: por. „Ustalenie, czy występują podstawy wznowienia postępowania wymienione w art. 145 § 1 k.p.a., może nastąpić wyłącznie w postępowaniu rozpoznawczym, a to zgodnie z treścią art. 149 § 2 kpa” (Wyrok NSA z 17 czerwca 1998 r., I SA/Lu 551/97 LEX nr 33395).

Dlatego też brzmienie art. 145 § 1 k.p.a. („w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie”) jest niewłaściwe, bo sugeruje, że organ winien zbadać przyczyny wznowienia postępowania bezpośrednio po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania. Podkreślenia wymaga, że w razie wystąpienia przyczyn wznowienia postępowanie organ administracji publicznej zobowiązany jest wznowić i tylko wznowić postępowanie. Nie jest dopuszczalna weryfikacja decyzji administracyjnej w innej drodze, np. poprzez sprostowanie decyzji w trybie art. 113 § 1 k.p.a. (Wyrok NSA z 24 czerwca 1996 r., I SA/Lu 306/96, LEX nr 28896).

Podstawą wznowienia postępowania mogą być tylko przyczyny określone w art. 145 § 1 i 145a k.p.a. (zasada enumeratywności przyczyn). Oznacza to, że w żądaniu wznowienia postępowania wskazać można przyczyny wyraźnie uregulowane wyłącznie w art. 145 § 1 i 145a k.p.a. I tak przykładowo w odniesieniu do art. 145 § 1 pkt 2 k.p.a. nie będzie możliwe żądanie wznowienia postępowania, jeżeli dotychczasowa decyzja wydana została na podstawie czynu zabronionego innego niż przestępstwo. Kodeks postępowania administracyjnego nie przewiduje bowiem takiej przyczyny.

Czytaj także: Pełnomocnik w postępowaniu administracyjnym>>

Orzecznictwo sądowe wskazuje przykłady sytuacji, które nie mogą być podstawą wznowienia postępowania administracyjnego:

1.    „Nie jest możliwe wznowienie postępowania tylko na podstawie subiektywnego przeświadczenia skarżącego o sprzeczności ustawy o doradztwie podatkowym  z Konstytucją” (Wyrok NSA z 19 stycznia 1999, II SA 1682/98, LEX nr 46801).

2.    „Nowa wykładnia prawa dokonana w wytycznych naczelnego organu administracji państwowej nie stanowi przesłanki do wznowienia postępowania” (Wyrok NSA z 16 października 1998 r., I SA/Łd 29/97, LEX nr 34920)

3.    „Nie może stanowić przyczyny do wznowienia postępowania zarzut skarżącego wadliwego scalenia gruntów leśnych i rozstrzygnięcie niezgodne z zastrzeżeniami skarżącego zgłoszonymi w postępowaniu scaleniowym przy sporządzeniu projektu scalenia” (Wyrok NSA z 27 lutego 1998 r., II SA 880/97 LEX nr 41831).

4.    „Błędna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego w żadnym przypadku nie jest podstawą do wznowienia postępowania” (Wyrok NSA z 10 lutego 1998 r., I S.A. 1164/97, LEX nr 44633).

5.    „Art. 145 kpa wymienia enumeratywnie okoliczności, które uzasadniają uwzględnienie wniosku o wznowienie postępowania (...) Okolicznością taką nie jest sprawa inflacji i wzrostu cen. Nie stanowi jej również zmiana stawek odszkodowawczych za  grunt wprowadzona zarządzeniem wojewody, jeżeli zarządzenie weszło w życie już po wydaniu decyzji ostatecznej o ustaleniu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość” (Wyrok NSA z 1 marca 1984 r., S.A./Ka 13/84, niepublikowany)

W tych przypadkach nie będzie możliwe wznowienie postępowania administracyjnego. Będzie ono możliwe tylko w sytuacjach enumeratywnie wskazanych w art. 145 i 145 k.p.a. Przemawiają za tym następujące okoliczności: po pierwsze, w art. 145 k.p.a. znajduje się określenie: „postępowanie wznawia się”, a nie: „postępowanie wznawia się w szczególności”.

Po drugie, wśród przyczyn wznowienia postępowania nie ma odpowiednika art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a., który zawiera odesłanie do przepisów szczególnych. Zresztą rozszerzeniu przyczyn wznowienia postępowania przeciwstawia się wzgląd na zasadę trwałości decyzji administracyjnej.

Przyczyny wznowienia postępowania mają charakter proceduralny. Z kolei okoliczności uzasadniające stwierdzenie nieważności (art. 156 § 1 k.p.a.) mają charakter materialny, tkwią w decyzji. Jednakże procesowy czy materialny charakter przyczyn nie jest kryterium odróżniającym wznowienie postępowania od stwierdzenia nieważności. Charakter wielu dotychczasowych przyczyn może budzić wątpliwości z punktu widzenia ich materialnego czy formalnego charakteru. I tak w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. pojęciem rażącego naruszenia prawa można objąć naruszenie prawa materialnego, jak i procedury, mimo, że jest to przyczyna stwierdzenia nieważności decyzji. Podobnie jest w przypadku art. 145 § 1 pkt 6 k.p.a.. Zbliżone kontrowersje wzbudza przyczyna z art. 145a k.p.a.– orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako podstawa wznowienia postępowania administracyjnego.

Konieczność powołania się wyłącznie na przyczyny wznowienia wskazane w Kodeksie postępowania administracyjnego nie oznacza, że nowe przyczyny nie mogą być wprowadzone. Ich ustalenie możliwe będzie tylko w drodze ustawowej poprzez nowelizację Kodeksu postępowania administracyjnego. Zachowanie takiej drogi uzasadnione jest faktem zapewnienia bezpieczeństwa i pewności prawnej, a więc wartości niezwykle istotnych w państwie prawa. Drogę ustawową zachowano np. w przypadku art. 145a k.p.a. (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako podstawa wznowienia postępowania administracyjnego). Przyczynę tę wprowadzono Ustawą z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. nr 102, poz. 643 z późn. zm.). Wprowadzając nową przyczynę należy jednakże uwzględniać to, by była ona skorelowana z innymi przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Dokonana analiza wskazuje, że przyczyny wznowienia postępowania uregulowane są w Kodeksie postępowania administracyjnego w sposób zapewniający realizację kompromisu miedzy zasadą trwałości decyzji administracyjnej a jej wadliwością. Wyraża się on w pełni w wąskiej interpretacji podstaw wznowienia postępowania i niemożności rozszerzania ich katalogu.

Nowe przyczyny wznowienia postępowania mogą być jednak wprowadzane, ale zachowana musi być droga ustawowa. Rozszerzenie podstaw wznowienia postępowania następować winno wyjątkowo; każde takie rozszerzenie jest bowiem wzmocnieniem wyjątków od zasady trwałości decyzji administracyjnej. Równie ostrożnie należy postępować dokonując wykładni podstaw wznowienia postępowania administracyjnego; rozszerzająca ich interpretacja uznana być powinna za niedopuszczalną.

Grzegorz Krawiec

samorzad.infor.pl

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
PPP rośnie w siłę. Podsumowanie X Forum Liderów PPP

„Przyszłość PPP w Polsce” była tematem przewodnim jubileuszowej, dziesiątej edycji Forum Liderów PPP, która odbyła się 16 czerwca 2025 roku w Warszawie. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, parlamentarzyści, eksperci, instytucje finansujące, partnerzy prywatni oraz promotorzy projektów realizowanych w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Wśród gości znaleźli się m.in. wicemarszałek Senatu Maciej Żywno, senatorowie Joanna Sekuła i Adam Szejnfeld, a także praktycy rynku PPP z Polski i Europy.

Nowy wariant Covid-19 o nazwie Nimbus. Jakie objawy?

Nowy wariant koronawirusa Covid-19, nazwany Nimbus, zaczyna się rozprzestrzeniać – podaje amerykańskie Centrum Prewencji i Kontroli Chorób (CDC). Zakażenia tym szczepem odnotowano już w Azji, Stanach Zjednoczonych oraz Europie. Nimbus objawia się przede wszystkim silnym bólem gardła, jednak nie jest groźniejszy niż wcześniejsze warianty Omikrona.

Zwolnienia lekarskie pod lupą. ZUS i pracodawcy skontrolowali tysiące pracowników

W pierwszym kwartale 2025 roku pracownicy ZUS z Pomorza przeprowadzili ponad 2,5 tysiąca kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Co dziesiąta kontrola zakończyła się odebraniem prawa do zasiłku. Okazuje się jednak, że nie tylko ZUS miał prawo do takich działań – również pracodawcy weryfikowali, czy zwolnienia były wykorzystywane zgodnie z przepisami.

Odpowiedzialność trenera personalnego za kontuzje

Branża fitness dynamicznie się rozwija. Coraz więcej osób uzyskuje kwalifikacje trenera personalnego lub instruktora fitness i podejmuje się trenowania podopiecznych w ramach współpracy z siłownią, czy klubem fitness, albo działając na własną rękę. W toku takich treningów zdarzają się jednak kontuzje.

REKLAMA

Strefa czystego transportu (STC) w Krakowie od 1 stycznia 2026 r.

W głosowaniu przeprowadzonym w nocy ze środy (11.06.) na czwartek (12.06.), Rada Miasta Krakowa większością głosów zdecydowała, że SCT zacznie obowiązywać od stycznia 2026 r. i obejmie obszar do granic IV obwodnicy. Oznacza to, że nowymi przepisami objęta zostanie niemal cała powierzchnia miasta – z wyłączeniem jego obrzeży, w tym m.in. Wzgórz Krzesławickich i Swoszowic.

Konkurs MEN: Bezpłatne studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym /zgłoszenia do 10 lipca 2025/

Ministerstwo Edukacji Narodowej ogłosiło konkurs na studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania zawodu nauczyciela w kształceniu zawodowym dla obecnych i przyszłych nauczycieli. Na realizację projektów przeznaczono niemal 50 mln zł.

Patologie publicznej służby zdrowia. OZPSP: Pieniądze ze składki zdrowotnej nie idą na leczenie, ale na zyski dla prywatnych firm; lekarz na kontrakcie to prywatna działalność prowadzona na szpitalnym sprzęcie

W ochronie zdrowia państwo nie istnieje; publiczny system to maszynka do zarabiania pieniędzy - powiedział w wywiadzie dla PAP Mariusz Trojanowski z Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Szpitali Powiatowych (OZPSP). Pieniądze ze składki zdrowotnej nie idą na leczenie, ale na zyski dla prywatnych podmiotów - podkreślił.

Wysokość opłat za krew i jej składniki w 2026 r. [PROJEKT RESORTU ZDROWIA z 3 czerwca 2025 r.]

6 czerwca 2025 r. do uzgodnień i konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie określenia wysokości opłat za krew i jej składniki w 2026 r. Resort zdrowia ma czas na określenie tych opłat do 30 czerwca 2025 r.

REKLAMA

Tańsze leki dzięki importowi równoległemu? Konieczne są zmiany legislacyjne w obszarze importu równoległego. Apel do resortu zdrowia

Trwają prace nad nowelizacją ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw. Stowarzyszenie reprezentujące importerów równoległych leków apeluje o uproszczenie procedur i likwidację barier administracyjnych, które dziś blokują ten segment rynku.

Ponad 500 pociągów PKP Intercity na dobę w nowym rozkładzie jazdy na lato

15 czerwca wchodzi w życie letni rozkład jazdy PKP Intercity. Wiceminister infrastruktury Piotr Malepszak zapowiedział, że planowanych jest ponad 500 pociągów na dobę.

REKLAMA