REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przyczyny wznowienia postępowania administracyjnego

Grzegorz Krawiec

REKLAMA

Wznowienie postępowania to instytucja procesowa, która daje możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i ponownego wydania rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej już wydaniem decyzji ostatecznej.

Uzasadnieniem dla przeprowadzenia ponownego postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną jest wadliwość dotychczasowej decyzji. Wadliwość ta została w Kodeksie postępowania administracyjnego wskazana w formie przesłanek wznowienia postępowania administracyjnego (w artykułach 145 § 1 i 145a kodeksu postępowania administracyjnego, dalej jako: k.p.a.).

REKLAMA

Samo jednak znaczenie słowa przesłanka nie ma jednolitego charakteru. W literaturze pojęcie przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego ujmowane są bowiem w szerszym i w węższym kontekście.

W szerszym kontekście pojęcie to oznacza: "przesłanki pozytywne" (rozstrzygniecie sprawy decyzją ostateczną i wystąpienie jednej z podstaw wskazanych w art. 145 § 1 i 145a k.p.a.) oraz tzw. „przesłanki negatywne” (art. 146 k.p.a.), za które uważa się okoliczności określone w k.p.a. w art. 146 § 1 k.p.a. (uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145 §1 pkt 1 i 2 nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło dziesięć lat, zaś z przyczyn określonych w art. 145 § 1 pkt 3 – 8 oraz w art. 145a, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat), jak i w § 2 (nie uchyla się decyzji w przypadku, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie).

Z kolei w węższym znaczeniu przesłanki wznowienia postępowania administracyjnego to tylko podstawy wznowienia postępowania określone w art. 145 § 1 i 145a k.p.a., czyli:

1.    ustalenie istotnych dla sprawy okoliczności na podstawie fałszywych dowodów (art. 145 § 1 pkt 1),

Dalszy ciąg materiału pod wideo

2.    wydanie decyzji w wyniku przestępstwa (art. 145 § 1 pkt 2),

3.    wydanie decyzji przez pracownika lub podlegających wyłączeniu stosownie do art. 24, 25 i 27(art. 145 § 1 pkt 3),

4.    brak udziału strony w postępowaniu bez jej winy (art. 145 § 1 pkt 4),

5.    wyjście na jaw istotnych dla sprawy okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji, nie znanych organowi, który wydał decyzję (art. 145 § 1 pkt 5),

6.    wydanie decyzji bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu (art. 145 § 1 pkt 6),

7.    rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji – art. 100 § 2 (art. 145 § 1 pkt 7),

8.    wydanie decyzji w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sadu, które zostało następnie uchylone lub zmienione (art. 145 § 1 pkt 8),

9.    orzeczenie przez Trybunał Konstytucyjny o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (art. 145a).

Przedmiot rozważań w niniejszym artykule stanowią przesłanki w węższym znaczeniu, a więc przyczyny wznowienia postępowania zawarte w art. 145 § 1 i 145a k.p.a.

REKLAMA

Okoliczności wskazane w tych artykułach mogą być ujmowane w sposób pozytywny (dodatni). Oznacza to, że muszą wyraźnie zaistnieć w rzeczywistości; konieczne jest również to, by spełniały ”znamiona” określone właśnie w tych przepisach. Winny więc mieć obiektywny charakter.

Wyprowadzić można z tego trzy wnioski. Po pierwsze, że nie jest dopuszczalne uznanie administracyjne (a); po drugie, wykładnia przyczyn wznowienia nie może być rozszerzająca (b) i po trzecie, że gdy zaistnieją przyczyny wznowienia postępowania, organ administracji publicznej zobowiązany jest przeprowadzić wznowione postępowanie (c).

Ad a. Ze względu na obligatoryjny sposób sformułowania przyczyn wznowienia organ nie może w tym przypadku działać w ramach uznania administracyjnego. Ścisłe określenie przyczyn staje się konieczne z uwagi na pewność i bezpieczeństwo obrotu prawnego.

Odnośnie interpretacji przyczyn wznowienia postępowania, uznanie jest wykluczone. W zakresie ustalenia przyczyn wznowienia postępowania wystąpić mogą jednak pojęcia niedookreślone. I tak np. ustalenie istnienia przestępstwa następuje w orzeczeniu sądowym; zgodnie z art. 145 § 2 k.p.a. możliwe będzie wznowienie postępowania administracyjnego jeszcze przed stwierdzeniem popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądowym, a także m.in. wtedy, gdy popełnienie przestępstwa jest oczywiste. A określenie oczywistości przestępstwa to już pojęcie niedookreślone.

Czytaj także: Uchylenie i zmiana rozstrzygnięcia uprzedniego jako podstawy wznowienia postępowania>>

Ad b. Konieczna jest ścisła, literalna interpretacja przesłanek. Wpływają na to dwa czynniki:

REKLAMA

1.    Ścisła interpretacja przyczyn wznowienia postępowania uzasadniana jest zasadą trwałości decyzji administracyjnej. W okolicznościach wskazanych w k.p.a. rozstrzygniecie administracyjne staje się ostateczne; w związku z tym jego pozycja jest szczególna. Jest to istotne z punktu widzenia zasady ochrony zaufania i zasady demokratycznego państwa prawnego.

Istnieje wiele argumentów przemawiających za zasadą trwałości. Niewątpliwie chodzi tu przede wszystkim o zapewnienie stabilności stosunkom prawnym, których podstawą jest decyzja administracyjna. Jednak jednym z najistotniejszych argumentów przemawiających za zasadą stabilności decyzji administracyjnych jest ochrona praw nabytych. Właśnie takie argumenty wskazują na przewodnią rolę omawianej zasady.

Niekiedy jednak zajść mogą okoliczności, uzasadniające naruszenie zasady stabilności decyzji administracyjnej. Wątpliwości pojawiają się w związku z decyzją, niezgodną z normami materialnego prawa administracyjnego lub niezgodną z normami procesowego prawa administracyjnego; decyzja taka jest wadliwa.

Wadliwość decyzji administracyjnej jest istotnym argumentem przemawiającym za możliwością wzruszenia trwałej decyzji administracyjnej. Wzruszenie jednak decyzji stabilnej potraktować należy jako wyjątek od reguły. Rozwiązania przyjęte w polskim Kodeksie postępowania administracyjnego wskazują, że przyjęto wyjście kompromisowe.

Decyzja administracyjna w pewnych okolicznościach staje się trwałym elementem porządku prawnego. Trwały nie oznacza jednak niewzruszalny. Po spełnieniu pewnych przesłanek i w ściśle określonych warunkach możliwe jest wzruszenie stabilnej decyzji administracyjnej – zgodnie bowiem z art. 16 § 1 zdanie 2 k.p.a. uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznych, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w kodeksie postępowania administracyjnego. Obecne uregulowania są zatem wyrazem kompromisu miedzy pewnością obrotu prawnego, a możliwością wzruszenia decyzji administracyjnej w sytuacji, gdy decyzja ta jest wadliwa. Tak ukształtowany kompromis wymaga, by ostrożnie podchodzić do wszelkich zmian i uelastycznień w zakresie wad decyzji administracyjnej.

2.    Za literalną wykładnią przyczyn wznowienia postępowania przemawiają też ogólne reguły interpretacyjne. I tak wszystkie przepisy prawa powinny być interpretowane ściśle, chyba że istnieją ważne względy, by nadać im interpretację rozszerzającą lub zwężającą.

Ponadto, zgodnie z ogólnymi wskazówkami interpretacyjnymi, istnieje zakaz wykładni rozszerzającej przepisów prawnych szczególnych. A przepisami szczególnymi są właśnie przepisy o wznowieniu postępowania (przepisy szczególne  w odniesieniu do instancyjnego trybu weryfikacji decyzji). Przepisy o wznowieniu postępowania stanowią wyjątek w odniesieniu do przepisów o zwykłym trybie weryfikacji decyzji, co oznacza, że exceptiones non sunt extendendae – wyjątków nie należy interpretować rozszerzająco.

Ad c. Gdy zaistnieją przyczyny wznowienia postępowania, organ administracji publicznej zobowiązany jest przeprowadzić wznowione postępowanie. Wynika to z literalnego brzmienia art. 145 § 1 k.p.a., zgodnie z którym organ „wznawia” postępowanie. Oznacza to zatem obowiązek przeprowadzenia wznowionego postępowania.

Ocena, czy wystąpiły przyczyny wznowienia postępowania nie następuje zaraz po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania, tylko już po wydaniu postanowienia o wznowieniu postępowania: por. „Ustalenie, czy występują podstawy wznowienia postępowania wymienione w art. 145 § 1 k.p.a., może nastąpić wyłącznie w postępowaniu rozpoznawczym, a to zgodnie z treścią art. 149 § 2 kpa” (Wyrok NSA z 17 czerwca 1998 r., I SA/Lu 551/97 LEX nr 33395).

Dlatego też brzmienie art. 145 § 1 k.p.a. („w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie”) jest niewłaściwe, bo sugeruje, że organ winien zbadać przyczyny wznowienia postępowania bezpośrednio po wniesieniu wniosku o wznowienie postępowania. Podkreślenia wymaga, że w razie wystąpienia przyczyn wznowienia postępowanie organ administracji publicznej zobowiązany jest wznowić i tylko wznowić postępowanie. Nie jest dopuszczalna weryfikacja decyzji administracyjnej w innej drodze, np. poprzez sprostowanie decyzji w trybie art. 113 § 1 k.p.a. (Wyrok NSA z 24 czerwca 1996 r., I SA/Lu 306/96, LEX nr 28896).

Podstawą wznowienia postępowania mogą być tylko przyczyny określone w art. 145 § 1 i 145a k.p.a. (zasada enumeratywności przyczyn). Oznacza to, że w żądaniu wznowienia postępowania wskazać można przyczyny wyraźnie uregulowane wyłącznie w art. 145 § 1 i 145a k.p.a. I tak przykładowo w odniesieniu do art. 145 § 1 pkt 2 k.p.a. nie będzie możliwe żądanie wznowienia postępowania, jeżeli dotychczasowa decyzja wydana została na podstawie czynu zabronionego innego niż przestępstwo. Kodeks postępowania administracyjnego nie przewiduje bowiem takiej przyczyny.

Czytaj także: Pełnomocnik w postępowaniu administracyjnym>>

Orzecznictwo sądowe wskazuje przykłady sytuacji, które nie mogą być podstawą wznowienia postępowania administracyjnego:

1.    „Nie jest możliwe wznowienie postępowania tylko na podstawie subiektywnego przeświadczenia skarżącego o sprzeczności ustawy o doradztwie podatkowym  z Konstytucją” (Wyrok NSA z 19 stycznia 1999, II SA 1682/98, LEX nr 46801).

2.    „Nowa wykładnia prawa dokonana w wytycznych naczelnego organu administracji państwowej nie stanowi przesłanki do wznowienia postępowania” (Wyrok NSA z 16 października 1998 r., I SA/Łd 29/97, LEX nr 34920)

3.    „Nie może stanowić przyczyny do wznowienia postępowania zarzut skarżącego wadliwego scalenia gruntów leśnych i rozstrzygnięcie niezgodne z zastrzeżeniami skarżącego zgłoszonymi w postępowaniu scaleniowym przy sporządzeniu projektu scalenia” (Wyrok NSA z 27 lutego 1998 r., II SA 880/97 LEX nr 41831).

4.    „Błędna ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego w żadnym przypadku nie jest podstawą do wznowienia postępowania” (Wyrok NSA z 10 lutego 1998 r., I S.A. 1164/97, LEX nr 44633).

5.    „Art. 145 kpa wymienia enumeratywnie okoliczności, które uzasadniają uwzględnienie wniosku o wznowienie postępowania (...) Okolicznością taką nie jest sprawa inflacji i wzrostu cen. Nie stanowi jej również zmiana stawek odszkodowawczych za  grunt wprowadzona zarządzeniem wojewody, jeżeli zarządzenie weszło w życie już po wydaniu decyzji ostatecznej o ustaleniu odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość” (Wyrok NSA z 1 marca 1984 r., S.A./Ka 13/84, niepublikowany)

W tych przypadkach nie będzie możliwe wznowienie postępowania administracyjnego. Będzie ono możliwe tylko w sytuacjach enumeratywnie wskazanych w art. 145 i 145 k.p.a. Przemawiają za tym następujące okoliczności: po pierwsze, w art. 145 k.p.a. znajduje się określenie: „postępowanie wznawia się”, a nie: „postępowanie wznawia się w szczególności”.

Po drugie, wśród przyczyn wznowienia postępowania nie ma odpowiednika art. 156 § 1 pkt 7 k.p.a., który zawiera odesłanie do przepisów szczególnych. Zresztą rozszerzeniu przyczyn wznowienia postępowania przeciwstawia się wzgląd na zasadę trwałości decyzji administracyjnej.

Przyczyny wznowienia postępowania mają charakter proceduralny. Z kolei okoliczności uzasadniające stwierdzenie nieważności (art. 156 § 1 k.p.a.) mają charakter materialny, tkwią w decyzji. Jednakże procesowy czy materialny charakter przyczyn nie jest kryterium odróżniającym wznowienie postępowania od stwierdzenia nieważności. Charakter wielu dotychczasowych przyczyn może budzić wątpliwości z punktu widzenia ich materialnego czy formalnego charakteru. I tak w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. pojęciem rażącego naruszenia prawa można objąć naruszenie prawa materialnego, jak i procedury, mimo, że jest to przyczyna stwierdzenia nieważności decyzji. Podobnie jest w przypadku art. 145 § 1 pkt 6 k.p.a.. Zbliżone kontrowersje wzbudza przyczyna z art. 145a k.p.a.– orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako podstawa wznowienia postępowania administracyjnego.

Konieczność powołania się wyłącznie na przyczyny wznowienia wskazane w Kodeksie postępowania administracyjnego nie oznacza, że nowe przyczyny nie mogą być wprowadzone. Ich ustalenie możliwe będzie tylko w drodze ustawowej poprzez nowelizację Kodeksu postępowania administracyjnego. Zachowanie takiej drogi uzasadnione jest faktem zapewnienia bezpieczeństwa i pewności prawnej, a więc wartości niezwykle istotnych w państwie prawa. Drogę ustawową zachowano np. w przypadku art. 145a k.p.a. (orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego jako podstawa wznowienia postępowania administracyjnego). Przyczynę tę wprowadzono Ustawą z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. nr 102, poz. 643 z późn. zm.). Wprowadzając nową przyczynę należy jednakże uwzględniać to, by była ona skorelowana z innymi przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego.

Dokonana analiza wskazuje, że przyczyny wznowienia postępowania uregulowane są w Kodeksie postępowania administracyjnego w sposób zapewniający realizację kompromisu miedzy zasadą trwałości decyzji administracyjnej a jej wadliwością. Wyraża się on w pełni w wąskiej interpretacji podstaw wznowienia postępowania i niemożności rozszerzania ich katalogu.

Nowe przyczyny wznowienia postępowania mogą być jednak wprowadzane, ale zachowana musi być droga ustawowa. Rozszerzenie podstaw wznowienia postępowania następować winno wyjątkowo; każde takie rozszerzenie jest bowiem wzmocnieniem wyjątków od zasady trwałości decyzji administracyjnej. Równie ostrożnie należy postępować dokonując wykładni podstaw wznowienia postępowania administracyjnego; rozszerzająca ich interpretacja uznana być powinna za niedopuszczalną.

Grzegorz Krawiec

samorzad.infor.pl

Źródło: Samorzad.infor.pl

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kalendarz szczepień dorosłych [TABELA]

Kalendarz szczepień dorosłych. Kiedy i na co warto się zaszczepić? Które szczepionki są szczególnie zalecane dla seniorów? Ile dawek poszczególnych szczepionek? Polskie Towarzyszko Medycyny rodzinnej we współpracy z Fundacją MY PACJENCI opracowało kalendarz szczepień dla dorosłych.

Branża pirotechniczna chce wzmocnić potencjał obronny kraju

W odpowiedzi na zapowiadane przez rząd plany dotyczące szeroko zakrojonych szkoleń wojskowych, przedstawiciele branży pirotechnicznej, w liście wysłanym do ministrów obrony oraz spraw wewnętrznych i administracji, podkreślają swoje unikalne kompetencje i zasoby. Chodzi o wzmocnienie bezpieczeństwa państwa oraz efektywną współpracę ze strukturami obronnymi.

Od 1 stycznia 2026 r. nowy obowiązek jednostek sektora finansów publicznych. Chodzi o zmiany w zakresie rejestru umów

Od 1 stycznia 2026 r. nowy obowiązek jednostek sektora finansów publicznych. Chodzi m.in. o zmiany w zakresie rejestru umów. Projekt nowelizacji trafił do opiniowania. Projektodawcą jest Ministerstwo Finansów.

8400 zł brutto dla pracowników pomocy społecznej? 3-miesięczny urlop? Związkowcy przedstawili propozycje

Ile zarabia pracownik pomocy społecznej? A ile powinien zarabiać? Związkowa Alternatywa domaga się radykalnej poprawy warunków pracy i wynagrodzeń zatrudnionych w tym sektorze. Związek oczekuje skokowego wzrostu płac, dotrzymania przez rząd złożonych wcześniej obietnic, a także zapewnienia urlopu regeneracyjnego i warunków do rozwoju zawodowego dla wszystkich zatrudnionych w sektorze pomocy społecznej.

REKLAMA

Gminy mają problemy finansowe, bo słabo ściągają zaległe czynsze, podatki, kary i tym podobne zobowiązania

Podatki, czynsze za mieszkania komunalne, wodę, wywóz śmieci, alimenty i mandaty – takich opłat nie regulują konsumenci oraz firmy wobec gmin. Nazbierało się tego już ponad 17,5 miliarda złotych. Jednocześnie gminy narzekają na brak pieniędzy na remonty, budowę mieszkań i inne ważne przedsięwzięcia.

36 lat w oczekiwaniu na diagnozę. Pacjenci z chorobami rzadkimi wciąż czekają na zmiany

W Polsce ponad 3 miliony osób zmaga się z chorobami rzadkimi, a system opieki zdrowotnej wciąż nie jest odpowiednio przystosowany do ich potrzeb. Czas oczekiwania na diagnozę często rozciąga się na lata, co prowadzi do pogorszenia zdrowia pacjentów i stanowi ogromne obciążenie dla ich rodzin. Oto historie pacjentów, którzy latami czekali na diagnozę.

4666 zł dla każdego sołtysa? Wybory organizowane przez PKW?

Czy sołtysi otrzymają wynagrodzenia na poziomie ustawowej płacy minimalnej? Czy wybory na sołtysa będą organizowane przez Państwową Komisję Wyborczą, a kandydaci organizować będą kampanie w swoich wsiach? Profesjonalizacje działań najmniejszych jednostek administracyjnych zaproponował jeden z kandydatów na Prezydenta PR.

Status ochrony wilka. Komisja Europejska proponuje zmiany

7 marca 2025 r. weszły w życie zmiany dotyczące załączników do konwencji berneńskiej. Chodzi o zmianę statusu ochrony wilka. Komisja UE proponuje dostosowanie statusu ochrony wilka w prawodawstwie UE do konwencji berneńskiej.

REKLAMA

Poradnik kryzysowy. Pierwsze 72 h każde gospodarstwo powinno przetrwać o własnych siłach

Do końca roku do obywateli ma trafić tzw. poradnik kryzysowy. Robert Klonowski z MSWiA przekazał PAP: - Przez trzy dni wszyscy obywatele, każde gospodarstwo domowe, powinno przetrwać o własnych siłach.

Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych – alternatywa dla drogi sądowej

Zgodnie z obowiązującą ustawą z 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw od 1 lipca 2024 r. doszło do zniesienia wojewódzkich komisji ds. orzekania o zdarzeniach medycznych. W ramach pozasądowego trybu kompensaty szkód medycznych zastąpił je Rzecznik Praw Pacjenta będący dysponentem Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

REKLAMA