REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Czy każda uchwała JST jest aktem prawa miejscowego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Maria Jakubik-Grzybowska
Specjalista ds. administracji samorządowej

REKLAMA

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że oprócz przepisów ustawowych obowiązują przepisy stanowione na szczeblu lokalnym, czyli akty prawa miejscowego. Czy jednak każda uchwała podjęta przez radę danej jednostki samorządu terytorialnego jest takim aktem?

Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (dalej: konstytucja) źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły, są akty prawa miejscowego.

REKLAMA

Konstytucja w art. 94 do wydawania aktów prawa miejscowego upoważnia organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, jednak zastrzega, że przepisy te mogą być wydawane wyłącznie na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Ponadto art. 88 konstytucji warunkuje wejście w życie aktów prawa miejscowego od ich ogłoszenia.

Akty w gminie

REKLAMA

Zgodnie z art. 15 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: ustawa o samorządzie gminnym) organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Artykuł 30 tej samej ustawy przypisuje kompetencje wykonawcze wójtowi, który wykonuje uchwały rady gminy i zadania określone przepisami prawa. Artykuł 7 ustawy o samorządzie gminnym przedstawia katalog otwarty zadań własnych gminy, natomiast art. 18 ust. 2 wylicza sprawy należące do wyłącznej właściwości rady gminy.

Co do zasady, akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały, ale w przypadkach niecierpiących zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt w formie zarządzenia, które na najbliższej sesji rady gminy podlega zatwierdzeniu.

Czy zawarcie w uchwale spraw określonych w katalogu art. 18 ustawy o samorządzie gminnym wystarcza do stworzenia aktu prawa miejscowego?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Artykuł 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym określa, że gminie, na podstawie upoważnień ustawowych, przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Ustęp 2 tego samego artykułu zawiera enumeratywne wyliczenie, w granicach którego gminy na podstawie ustawy o samorządzie gminnym mogą wydawać akty prawa miejscowego. Do zakresu tego należą:

1) wewnętrzny ustrój gminy oraz jednostek pomocniczych,

2) organizacja urzędów i instytucji gminnych,

3) zasady zarządu mieniem gminy,

4) zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Jeżeli zatem sprawy określone w art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym mieszczą się w zakresie przewidzianym w art. 40 ust. 2 tej ustawy bądź innym upoważniającym przepisie ustawowym jest podstawa do wydania aktu prawa miejscowego. Jeżeli regulacji podlegają wyłącznie kwestie określone w art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, ale nie nawiązują do żadnego z punktów art. 40 ust. 2 tej ustawy – nie będą one aktem prawem miejscowego.

Czytaj także: Prawidłowe uchwały Rady Gminy>>

Akty w powiecie

Podobnie jak w gminie tak i w powiecie rada jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu, z zastrzeżeniem przepisów o referendum powiatowym. Organem wykonawczym jest zarząd powiatu.

Artykuł 40 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (dalej: ustawa o samorządzie powiatowym) stanowi, że na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach rada powiatu stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu.

Akty prawa miejscowego stanowione są w szczególności w sprawach:

1) wymagających uregulowania w statucie,

2) porządkowych,

3) szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu,

4) zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Artykuł 41 ustawy o samorządzie powiatowym przypisuje radzie powiatu kompetencje do stanowienia przepisów porządkowych, które mogą być wydawane w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W przypadkach niecierpiących zwłoki przepisy porządkowe na podstawie art. 42 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym może wydawać zarząd, jednak muszą być one zatwierdzone (tak jak w przypadku gminy) na najbliższej sesji rady.

Akty w województwie

W województwie rzecz jest bardziej skomplikowana niż w gminie czy powiecie. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (dalej: ustawa o samorządzie województwa) do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Artykuł 18 tej ustawy określa, co należy do wyłącznej właściwości sejmiku województwa. Pierwszym punktem jest stanowienie aktów prawa miejscowego, w szczególności:

● statutu województwa,

● zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim,

● zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Przewodniczący sejmiku województwa podpisuje akty prawa miejscowego, przyjęte przez sejmik województwa, niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje je do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

REKLAMA

Zgodnie z ustawą z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (art. 59 ust. 1) na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach, wojewoda oraz organy niezespolonej administracji rządowej stanowią akty prawa miejscowego obowiązujące w województwie lub jego części. Wojewoda w celu realizacji powierzonych mu zadań wydaje zarządzenia.

Organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie są zobowiązane do uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych przepisów. W sprawach nieuregulowanych w innych przepisach porządkowych wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe. Akty prawa miejscowego stanowione w województwie również podlegają ogłoszeniu, tak jak w przypadku przepisów gminnych i powiatowych.


Z praktyki

Wracając do pytania postawionego w tytule, czy każda uchwała JST jest aktem prawa miejscowego? Otóż nie. Przykładowa odpowiedź zawarta jest m.in. rozstrzygnięciu nadzorczym wojewody śląskiego z 29 października 2009 r. (sygn. NP./II/0911/246/314/09): Organem właściwym do ogłoszenia tekstu jednolitego uchwały organu jednostki samorządu terytorialnego jest ten organ. Ponieważ jedyną prawną formą działania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego jest podjęcie uchwały, postanowić o ogłoszeniu tekstu jednolitego uchwały będącej aktem normatywnym rada gminy może tylko w uchwale. Uchwała podjęta w tej sprawie nie stanowi jednak aktu prawa miejscowego w rozumieniu art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym i nie podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Jak stanowi bowiem przepis art. 16 ust. 4 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych tekst jednolity ogłasza się w formie obwieszczenia w dzienniku urzędowym, w którym dany akt normatywny ogłoszono.

Ponadto, jak wskazano w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 13 listopada 2008 r. (sygn. akt II OSK 1262/08), jeżeli wszelkiego rodzaju rozstrzygnięcia (akty woli) podejmowane przez radę gminy mają formę uchwały, to muszą one zapadać w trybie i na zasadach określonych w art. 14 ustawy o samorządzie gminnym, chyba że przepis szczególny, i to rangi ustawowej, stanowi inaczej. Takim przepisem szczególnym, wprowadzającym modyfikację do podstawowego trybu podejmowania uchwał przez rady gmin, jest art. 160 § 1 ustawy z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych nakazujący wybór ławników w głosowaniu tajnym. Innych odstępstw przy podejmowaniu uchwały o wyborze ławników być nie może. Wybór ławników to sprawa publiczna o znaczeniu lokalnym. Te zaś należą do zakresu działania gminy stosownie do postanowień zawartych w art. 6 ustawy o samorządzie gminnym.

Prawidłowe uchwalenia

Jakie przesłanki muszą być zatem spełnione, by dany przepis uznany był za akt prawa miejscowego? Na pewno musi zostać wydany przez właściwy organ, we właściwej formie, być powszechnie obowiązujący (zawierać normę generalną i abstrakcyjną) na terenie działania organu, który go ustanowił, i zostać ogłoszony we właściwy sposób, określony w przepisach.

Prawidłowe ogłoszenie aktu prawa miejscowego ma zasadnicze znaczenie dla jego obowiązywania, gdyż jest warunkiem jego wejścia w życie. Ponadto do ustanowienia aktu prawa miejscowego niezbędne jest upoważnienie ustawowe, a przepis prawa miejscowego nie może wkraczać w unormowania ustawowe i nie może regulować materii, która nie była przedmiotem ustawy.

Nie każda uchwała JST jest aktem prawa miejscowego. Aby nim się stała, musi zaistnieć kilka opisanych wcześniej przesłanek.

Analizując orzeczenia sądów czy też rozstrzygnięcia nadzorcze, widać, że JST mają niekiedy problem z ustaleniem, czy dana uchwała jest „uchwałą zwykłą” czy też aktem prawa miejscowego.

Z orzecznictwa

Przepis art. 18 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, który stanowi, że do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej, nie może być podstawą kreowania aktu normatywnego o powszechnie obowiązującym charakterze, bowiem z treści tego przepisu nie wynika prawo gminy do wydawania aktów prawa miejscowego. Przepis art. 18 ust. 1 tej ustawy nie zawiera bowiem szczególnej normy kompetencyjnej. W konsekwencji, domniemanie właściwości rady „we wszystkich sprawach pozostających w zakresie działania gminy” należy rozumieć w ten sposób, że rada gminy jako organ o charakterze kolegialnym i wieloosobowym może podejmować działania związane ze stanowieniem lub kontrolą.


Czytaj także: Czy samorządy podejmują zbyt wiele uchwał>>

Wyrok WSA we Wrocławiu z 12 lutego 2008 r., sygn. akt IV SA/Wr 656/07

Z orzecznictwa

1. Art. 18 ust. 1 u.s.g. (ustawy o samorządzie gminnym – przyp. redakcji) daje podstawę do podjęcia uchwały przez radę gminy tylko wówczas, gdy istnieje konkretny przepis prawa materialnego zobowiązujący do wydania takiej uchwały lub sprawa dotyczy materii niemającej charakteru normatywnego, czyli gdy uchwała zawiera ogólną inicjatywę lub intencję.

2. Art. 18 ust. 1 u.s.g. określający zadania gminy nie może być samodzielną i wystarczającą podstawą wydania uchwały jako aktu prawa miejscowego.

Wyrok NSA z 28 września 2010 r., sygn. akt II OSK 1476/10

Z orzecznictwa

Powiat w przeciwieństwie do gminy może wykonywać tylko zadania wyraźnie przypisane mu przez ustawodawstwo. Właściwość powiatu do realizacji zadań własnych dotyczyć może tylko lokalnych zadań o charakterze ponadgminnym i zadania te muszą wyraźnie wynikać z przepisów ustaw prawa materialnego.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 26 kwietnia 2006 r., sygn. akt IV SA/Wr 259/05

Z orzecznictwa

Uchwały organów samorządu terytorialnego muszą być podejmowane wyłącznie na podstawie i w granicach prawa. Uchwała rady gminy może normować jedynie te sprawy, które zostały jej przekazane do unormowania w przepisie upoważniającym. Akt wykonawczy nie może wykraczać poza zakres spraw określonych w upoważnieniu, nawet wtedy, gdyby służyło to wykonaniu ustawy i było uzasadnione względami słuszności, celowości gospodarczej czy społecznej. Przepis udzielający kompetencji prawodawczej podlega wykładni dosłownej, a zatem nie może być interpretowany ani rozszerzająco, ani zawężająco. Każde wykroczenie poza zakres udzielonego upoważnienia stanowi naruszenie normy upoważniającej i zarazem konstytucyjnych warunków legalności aktu wykonawczego.

Wyrok WSA w Lublinie z 7 lipca 2009 r., sygn. akt III SA/Lu 274/09

1. Materia będąca przedmiotem regulacji prawnej w drodze uchwały rady gminy nie może być regulowana w odrębnych przepisach prawa powszechnie obowiązujących.

2. Rada gminy obowiązana jest przestrzegać zakresu upoważnienia udzielonego jej przez ustawę w zakresie tworzenia aktów prawa miejscowego, a w tych działaniach nie może wkraczać w materię uregulowaną ustawą.

3. Uchwała rady gminy, będąca aktem prawa miejscowego, jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze danej gminy, musi zatem respektować unormowania zawarte w aktach prawnych wyższego rzędu.

4. Uznać należy za dopuszczalne przytoczenie w uchwale rady gminy określonych regulacji ustawowych, o ile jest to konieczne dla uczynienia aktu prawa miejscowego czytelnym i zrozumiałym.

Wyrok WSA we Wrocławiu z 7 grudnia 2009 r., sygn. akt II SA/Wr 401/09

Podstawy prawne

•  Ustawa z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz.U. nr 21, poz. 206; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 92, poz. 529)

•  Ustawa z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. nr 98, poz. 1070; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 109, poz. 627)

•  Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113)

•  Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113)

•  Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (j.t. Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590; ost.zm. Dz.U. z 2011 r. nr 21, poz. 113)

Zapisz się na newsletter
Śledź na bieżąco nowe inicjatywy, projekty i ważne decyzje, które wpływają na Twoje życie codzienne. Zapisz się na nasz newsletter samorządowy.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Gazeta Samorządu i Administracji

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Sektor publiczny
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu w JST. Najważniejsze informacje

System przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu dotyczy również jednostek samorządu terytorialnego. Z tego powodu są one objęte szeregiem obowiązków. Co trzeba wiedzieć o obowiązujących przepisach? Oto lista 10 najważniejszych informacji!

Od 1 września 2025 r. podwyżka o 8 i 16 zł za odbiór śmieci w Krakowie

Od 1 września w Krakowie wzrośnie opłata za odbiór śmieci posegregowanych: z 27 do 35 zł miesięcznie od jednego mieszkańca. W przypadku odpadów nieposegregowanych stawka zwiększy się z 54 do 70 zł od mieszkańca.

MKiŚ: wyznaczamy lasy społeczne z ograniczoną wycinką drzew. 158 tys. ha wokół 11 największych aglomeracji

Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało 2 lipca 2025 r., że zakończyło pierwszy etap projektu wyznaczania lasów społecznych wokół największych polskich miast. To przełomowy krok w kierunku zmiany podejścia do gospodarki leśnej - z naciskiem na potrzeby społeczne, zdrowotne i ekologiczne mieszkańców aglomeracji. O szczegółach w trakcie konferencji prasowej mówiła ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska oraz wiceminister klimatu i środowiska, główny konserwator przyrody Mikołaj Dorożała.

Zmiany w opłatach za śmieci – będą nowe zasady segregacji, ulgi i kontrola deklaracji [PROJEKT MKiŚ]

W wykazie prac legislacyjnych pojawił się projekt nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Chodzi o zmiany w funkcjonowaniu systemu gospodarowania odpadami na poziomie gminnym, które w ocenie projektodawców będą odpowiadać na realne potrzeby JST oraz mieszkańców.

REKLAMA

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Granica polsko-niemiecka. Polska wprowadza kontrole. Przedsiębiorcy mają 3 pytania

Czy Niemcy przerzucają imigrantów do Polski? Co z granicą polsko-niemiecką? Polska wprowadza kontrole graniczne w celu zapobiegania napływom nielegalnych migrantów. Co na to Niemcy?

Premier Tusk: po rekonstrukcji w rządzie będą wyłącznie przyzwoici ludzie; około 15 lipca zapadną decyzje personalne

W dniu 30 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej Premier Donald Tusk zapowiedział, że około 15 lipca zaproponuje kształt rządu po rekonstrukcji. Rozmowy w tej sprawie są prowadzone z liderami koalicyjnych ugrupowań - PSL, Polski 2050 i Lewicy. Żyjemy w ustrojowym bałaganie, podważane są obiektywne kryteria prawne, dlatego chciałbym, by politycy kierowali się naturalnymi kryteriami, jak zdrowy rozsądek czy zwykła ludzka przyzwoitość, i tacy będą ministrowie po rekonstrukcji - mówił 27 czerwca 2025 r. na konferencji prasowej premier Donald Tusk.

Nowelizacja specustawy powodziowej. Nowe zadania i obowiązki samorządów

Możliwość zamiany zniszczonych nieruchomości na lokale komunalne, obowiązek raportowania decyzji WZ, świadczenie lokalowe, premia powodziowa czy ułatwienia proceduralne w odbudowie zniszczonych domów i obiektów – to najważniejsze zmiany w specustawie powodziowej. Nowelizacja ustawy wzmacnia kompetencje JST, daje im nowe narzędzia, ale też nakłada dodatkowe obowiązki administracyjne i sprawozdawcze.

REKLAMA

Czym różni się „odbiór” odpadów komunalnych z nieruchomości od „przyjmowania odpadów”

NSA przypomniał gminom, że ustawodawca rozróżnia pojęcia odbierania odpadów komunalnych od ich przyjmowania i wprowadza odrębnie różne sposoby oddawania odpadów. Co za tym idzie – mechanizmy nie mogą być traktowane jako formy zamienne, kształtowane według własnego uznania gminy.

Wydruk zdjęcia z Google Street View jako dowód w sprawie administracyjnej

Dowodem w postępowaniu administracyjnym może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dlatego wydrukom z Geoportalu oraz wydrukom zdjęć Google Street View nie można odmówić mocy dowodowej. Stanowią one jednak tzw. dowody nienazwane i nie mają prawem przewidzianej mocy dowodowej – tak jak w przypadku dokumentów urzędowych, które sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy państwowe w ich zakresie działania stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo stwierdzone.

REKLAMA