Czy każda uchwała JST jest aktem prawa miejscowego

Zgodnie z art. 87 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. (dalej: konstytucja) źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej na obszarze działania organów, które je ustanowiły, są akty prawa miejscowego.

Konstytucja w art. 94 do wydawania aktów prawa miejscowego upoważnia organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, jednak zastrzega, że przepisy te mogą być wydawane wyłącznie na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Ponadto art. 88 konstytucji warunkuje wejście w życie aktów prawa miejscowego od ich ogłoszenia.

Akty w gminie

Zgodnie z art. 15 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: ustawa o samorządzie gminnym) organem stanowiącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Artykuł 30 tej samej ustawy przypisuje kompetencje wykonawcze wójtowi, który wykonuje uchwały rady gminy i zadania określone przepisami prawa. Artykuł 7 ustawy o samorządzie gminnym przedstawia katalog otwarty zadań własnych gminy, natomiast art. 18 ust. 2 wylicza sprawy należące do wyłącznej właściwości rady gminy.

Co do zasady, akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały, ale w przypadkach niecierpiących zwłoki przepisy porządkowe może wydać wójt w formie zarządzenia, które na najbliższej sesji rady gminy podlega zatwierdzeniu.

Czy zawarcie w uchwale spraw określonych w katalogu art. 18 ustawy o samorządzie gminnym wystarcza do stworzenia aktu prawa miejscowego?

Artykuł 40 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym określa, że gminie, na podstawie upoważnień ustawowych, przysługuje prawo stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy. Ustęp 2 tego samego artykułu zawiera enumeratywne wyliczenie, w granicach którego gminy na podstawie ustawy o samorządzie gminnym mogą wydawać akty prawa miejscowego. Do zakresu tego należą:

1) wewnętrzny ustrój gminy oraz jednostek pomocniczych,

2) organizacja urzędów i instytucji gminnych,

3) zasady zarządu mieniem gminy,

4) zasady i tryb korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Jeżeli zatem sprawy określone w art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym mieszczą się w zakresie przewidzianym w art. 40 ust. 2 tej ustawy bądź innym upoważniającym przepisie ustawowym jest podstawa do wydania aktu prawa miejscowego. Jeżeli regulacji podlegają wyłącznie kwestie określone w art. 18 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, ale nie nawiązują do żadnego z punktów art. 40 ust. 2 tej ustawy – nie będą one aktem prawem miejscowego.

Czytaj także: Prawidłowe uchwały Rady Gminy>>

Akty w powiecie

Podobnie jak w gminie tak i w powiecie rada jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu, z zastrzeżeniem przepisów o referendum powiatowym. Organem wykonawczym jest zarząd powiatu.

Artykuł 40 ust. 1 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (dalej: ustawa o samorządzie powiatowym) stanowi, że na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach rada powiatu stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze powiatu.

Akty prawa miejscowego stanowione są w szczególności w sprawach:

1) wymagających uregulowania w statucie,

2) porządkowych,

3) szczególnego trybu zarządzania mieniem powiatu,

4) zasad i trybu korzystania z powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Artykuł 41 ustawy o samorządzie powiatowym przypisuje radzie powiatu kompetencje do stanowienia przepisów porządkowych, które mogą być wydawane w zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W przypadkach niecierpiących zwłoki przepisy porządkowe na podstawie art. 42 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym może wydawać zarząd, jednak muszą być one zatwierdzone (tak jak w przypadku gminy) na najbliższej sesji rady.

Akty w województwie

W województwie rzecz jest bardziej skomplikowana niż w gminie czy powiecie. Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (dalej: ustawa o samorządzie województwa) do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Artykuł 18 tej ustawy określa, co należy do wyłącznej właściwości sejmiku województwa. Pierwszym punktem jest stanowienie aktów prawa miejscowego, w szczególności:

● statutu województwa,

● zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim,

● zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Przewodniczący sejmiku województwa podpisuje akty prawa miejscowego, przyjęte przez sejmik województwa, niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje je do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Zgodnie z ustawą z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (art. 59 ust. 1) na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawach, wojewoda oraz organy niezespolonej administracji rządowej stanowią akty prawa miejscowego obowiązujące w województwie lub jego części. Wojewoda w celu realizacji powierzonych mu zadań wydaje zarządzenia.

Organy niezespolonej administracji rządowej działające w województwie są zobowiązane do uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych przepisów. W sprawach nieuregulowanych w innych przepisach porządkowych wojewoda może wydawać rozporządzenia porządkowe. Akty prawa miejscowego stanowione w województwie również podlegają ogłoszeniu, tak jak w przypadku przepisów gminnych i powiatowych.