Śmiecie zostały uporządkowane

Prezydent Bronisław Komorowski 15 lipca br. podpisał ustawę z 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa śmieciowa). Podpis ten kończy kilkunastoletnią „batalię o śmiecie”. W środowisku osób zaangażowanych w sprawę, w tym głównie samorządowców, to najprawdopodobniej najważniejszy akt prawny ostatnich lat. To dzięki ustawie śmieciowej gminy przejmują odpowiedzialność za gospodarowanie odpadami. Uchwalone prawo jest też wypełnieniem zobowiązań unijnych, a dokładnie trzech dyrektyw:

1) dyrektywy 91/271/EWG z 21 maja 1991 r. dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych,

2) dyrektywy Rady 1999/31/WE z 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów,

3) dyrektywy 2008/98/WE z 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylającej niektóre dyrektywy.

– Dzięki tej ustawie w Polsce może być czysto, a śmiecie mogą stać się cennym i pożądanym surowcem, odbieranym od nas w sposób cywilizowany i przetwarzanym w sposób bezpieczny dla naszego zdrowia. Cieszę się niezmiernie, że ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach została już ostatecznie zaakceptowana przez parlament. Dzięki niej mamy szansę rozwiązać problem góry odpadów, pod jaką tonie Polska, oraz osiągnąć unijne normy – skomentował uchwalenie ustawy śmieciowej minister środowiska Andrzej Kraszewski.

Nowy właściciel

Do tej pory właściciele nieruchomości sami podpisywali z firmami umowy na odbieranie odpadów. Zgodnie z ustawą śmieciową gminy w przetargach wybiorą firmy, które będą odbierać odpady, a właściciele nieruchomości uiszczą opłatę. Stawka opłaty będzie określana przez gminę na podstawie kosztów zagospodarowania odpadów. Obliczana będzie za osobę lub w powiązaniu z powierzchnią lokali lub ilością zużywanej wody. Gminy będą mogły także dowolnie stosować stawki preferencyjne dla mieszkańców segregujących śmiecie.

Samorządy dzięki ustawie zyskują narzędzia do realizacji obowiązków dbania o czystość i porządek na ich terenie. Dotychczas obowiązujące przepisy nie dawały gminie możliwości realnego egzekwowania płacenia za śmiecie czy ich właściwego, zgodnego z prawem zagospodarowania. W efekcie śmiecie wyrzucano do lasów.

Dla przedsiębiorców ustawa śmieciowa wprowadza obowiązek uczestniczenia w przetargach organizowanych przez gminy na odbieranie odpadów. Po wejściu w życie ustawy, czyli od 1 stycznia 2012 r., gminy rozpoczną wdrażanie systemu i organizowanie przetargów na ich obsługę. Dzięki uszczelnieniu systemu gospodarki odpadami do zagospodarowania „przybędzie” odpadów, które teraz zalegają w rowach i lasach.

Czytaj także: Ustawa śmieciowa w opublikowana Dzienniku Ustaw>>

Kontrola gmin

Ustawa śmieciowa powoduje, że gmina na swoim terenie będzie odpowiedzialna za gospodarkę odpadami komunalnymi. Będzie ponosić także odpowiedzialność za funkcjonowanie tego elementu. Zyskuje jednak narzędzia do decydowania o tym, by śmiecie trafiły np. do recyklingu, a nie na wysypisko.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawuje kontrolę nad przestrzeganiem i stosowaniem przepisów ustawy. Wójt może wystąpić z wnioskiem do właściwego miejscowo komendanta policji o pomoc, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia czynności kontrolnych. Natomiast marszałek województwa sprawuje kontrolę nad prowadzącym regionalną instalację do przetwarzania odpadów komunalnych w zakresie przyjmowania zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania.

Konieczność działania

Ustawa śmieciowa jest tak skonstruowana, że nakłada na gminy określone terminowo działania (wszystkie istotne daty zawiera Terminarz). Ustawa reguluje obowiązki sprawozdawcze gmin oraz uprawnienia kontrolne wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska (WIOŚ) w stosunku do samorządu gminnego, a także obowiązki prowadzących działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości związane z osiągnięciem określonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych oraz ograniczeniem masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji deponowanych na składowiskach odpadów.

Gminy muszą podjąć więc kroki, aby przygotować się do nowych zadań. Zgodnie z art. 3c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gminy są obowiązane ograniczyć masę odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania:

● do 16 lipca 2013 r. – do nie więcej niż 50% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania (minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, poziomy ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji),

● do 16 lipca 2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.

Gminy są obowiązane osiągnąć do 31 grudnia 2020 r.:

● poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w wysokości co najmniej 50% wagowo,

● poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych w wysokości co najmniej 70% wagowo.

Do tych zadań będą wydane rozporządzenia wykonawcze określające poziomy recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, które gmina musi osiągnąć w poszczególnych latach, a także sposoby obliczania poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, kierując się koniecznością możliwości zweryfikowania ich osiągnięcia przez każdą gminę.

Czytaj także: Azbest – niebezpieczny odpad i palący problem samorządów>>

Nowych obowiązków gminy otrzymały sporo, do ich wypełnienia jest trochę czasu, ale należy się do tego odpowiednio przygotować. Wsparciem w tych działaniach będzie październikowe wydanie Poradnika Samorządowa, które zostało opracowane przez ekspertów i praktyków i pomoże każdej gminie we wdrażaniu reformy śmieciowej.