Strona główna » Sektor publiczny » Finanse » Rachunkowość budżetowa » Struktura budżetu

Struktura budżetu

23 października 2008, 00:00
[Data aktualizacji 13 stycznia 2010, 10:44]

KRYSTYNA GĄSIOREK

Budżet państwa jest planem finansowym polityki państwa oraz narzędziem polityki społecznej, uwzględniającym planowane dochody i wydatki państwa na następny rok budżetowy. „Budżet państwa” jest pojęciem wieloznacznym, mieści się w nim zarówno znaczenie polityczne, ekonomiczne, jak i prawnicze.

Zgodnie z tym rozumieniem, budżet jest jednocześnie:

• aktem decyzji politycznej,

• zasobem środków pieniężnych,

• planem,

• formą publicznej gospodarki finansowej,

• aktem prawnym.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Redakcja poleca: Klasyfikacja budżetowa 2016 (książka)

Ustawa budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej państwa w roku budżetowym. Jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• organów władzy państwowej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa,

• sądów i trybunałów.

Budżet państwa jest uchwalany przez Sejm na rok kalendarzowy, zwany rokiem budżetowym, w formie ustawy budżetowej - aktu prawnego najwyższej rangi.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ustawa budżetowa zawiera, w formie załącznika, wykaz obowiązujących umów o partnerstwie publiczno-prywatnym finansowanych z budżetu państwa, określający:

• przedmiot i cel umowy,

• strony umowy,

• okres wykonywania umowy,

• łączną kwotę wydatków na wykonanie umowy, w tym łączną kwotę wydatków budżetu,

• łączne kwoty wydatków w poszczególnych latach, w tym łączną kwotę wydatków budżetu w poszczególnych latach.

W ustawie budżetowej dochody budżetu państwa ujmuje się według:

• źródeł dochodów,

• części i działów klasyfikacji budżetowej.

Natomiast wydatki budżetu państwa ujmuje się w podziale na: części, działy i rozdziały klasyfikacji wydatków.

Szczegółowe zasady opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej państwa określa rozporządzenie Ministra Finansów z 9 maja 2008 r. w sprawie szczegółowego sposobu, trybu i terminów opracowania materiałów do projektu ustawy budżetowej na rok 2009.

Budżet państwa nie obejmuje dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Jednostki samorządu terytorialnego planują i uchwalają swoje budżety.

Budżet pełniący rolę prognozy może:

1) wykazywać nadwyżkę dochodów nad wydatkami,

2) być zrównoważony (bilansować się),

3) wykazywać deficyt.

Ad 1. Nadwyżka dochodów nad wydatkami to dodatnia różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, która stanowi nadwyżkę budżetu. Jeżeli w budżecie wystąpi nadwyżka budżetu, oznacza to, że część dochodów budżetowych nie jest wykorzystywana na finansowanie wydatków. W przypadku gdy wystąpi nadwyżka budżetu jednostki samorządu terytorialnego, uchwała budżetowa musi wskazywać przeznaczenie nadwyżki tego budżetu.

Ad 2. W przypadku budżetu zrównoważonego, dochody budżetowe są równe planowanym wydatkom budżetowym.

Ad 3. Ujemna różnica pomiędzy dochodami publicznymi a wydatkami budżetu państwa (budżetu jednostki samorządu terytorialnego), ustalona w danym roku budżetowym, stanowi deficyt budżetu państwa (deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego). Zgodnie z prawem, deficyt budżetu państwa może być pokryty przychodami pochodzącymi z:

• sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym,

• kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych,

• pożyczek,

• prywatyzacji majątku Skarbu Państwa,

• nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.

Natomiast deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego może być sfinansowany przychodami pochodzącymi z:

• sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego,

• kredytów,

• pożyczek,

• prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego,

• nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych,

• wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikających z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.

Ustawodawca wprowadził w uofp procedury ostrożnościowe i sanacyjne. Jeżeli wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do PKB jest większa niż 50%, a nie większa niż 55%, wtedy Rada Ministrów na kolejny rok uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do jego dochodów nie może być wyższa niż taka sama relacja z roku bieżącego. Jednocześnie relacja ta stanowi górne ograniczenie relacji deficytu każdej jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów, jaka może zostać uchwalona w budżecie jednostki samorządu terytorialnego.

Kolejna procedura ostrożnościowa wprowadzana jest, gdy państwowy dług publiczny będzie większy niż 55%, a mniejszy niż 60% PKB. Wówczas Rada Ministrów uchwala na kolejny rok projekt ustawy budżetowej, przyjmując jako górne ograniczenie deficytu taki jego poziom, który zapewni, że relacja długu Skarbu Państwa do PKB przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji ogłoszonej przez Ministra Finansów na podstawie danych za rok poprzedzający ten, w którym Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej. Rada Ministrów zobowiązana jest jednocześnie do przedstawiania Sejmowi programu sanacyjnego mającego na celu obniżenie tej relacji.

W tym przypadku górne ograniczenie relacji deficytu każdej jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów (wyliczone zgodnie z poprzednią procedurą) zostaje zmniejszone przez pomnożenie przez współczynnik R, wyliczonego w następujący sposób:

R = (0,6 - PDP/PKB) : 0,05

gdzie:

PKB - wielkość produktu krajowego brutto za poprzedni rok budżetowy,

PDP - wielkość państwowego długu publicznego, ogłoszona za poprzedni rok budżetowy

W momencie gdy relacja łącznej kwoty państwowego długu publicznego do PKB jest równa lub większa niż 60% PKB, to:

1) poczynając od siódmego dnia po dniu jej ogłoszenia, jednostki sektora finansów publicznych - więc również jednostki samorządu terytorialnego - nie mogą udzielać nowych poręczeń i gwarancji,

2) zakaz udzielania poręczeń i gwarancji przez jednostki sektora finansów publicznych obowiązuje także w kolejnym roku budżetowym,

3) Rada Ministrów zobowiązana jest, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia tej relacji, do przedstawienia Sejmowi programu sanacyjnego mającego na celu ograniczenie omawianej relacji do poziomu poniżej 60%,

4) w projekcie ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy oraz w budżetach jednostek samorządu terytorialnego kwota wydatków powinna być równa lub niższa od kwoty dochodów.

Wymienionych ograniczeń nie stosuje się do kwot deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w których ma on zostać sfinansowany z nadwyżki budżetowej z lat poprzednich, a także sfinansowanych emisją papierów wartościowych, zaciągniętymi kredytami i pożyczkami w związku z umową zawartą z podmiotem dysponującym środkami:

1) przeznaczonymi na realizację programów przedakcesyjnych,

2) pochodzącymi z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa,

3) z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej „Sekcja Gwarancji”,

4) z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji,

5) z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich,

6) niepodlegającymi zwrotowi z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA):

• Norweskiego Mechanizmu Finansowego,

• Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego,

• Szwajcarskiego Mechanizmu Finansowego,

7) innymi.

Procedur tych nie stosuje się w odniesieniu do kwoty deficytu budżetu państwa sfinansowanego nadwyżką budżetową z lat poprzednich, a także sfinansowanych przychodami budżetu państwa pochodzącymi ze sprzedaży wydzielonych aktywów Skarbu Państwa, a wydatkowanymi na sfinansowanie reformy systemu ubezpieczenia społecznego.

4.1. Planowanie w jednostkach samorządu terytorialnego

Poszczególne rodzaje jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo) uczestniczą w sprawowaniu władzy publicznej, poprzez realizację ustawowo określonych zadań. Samorządowy sektor finansów publicznych obejmuje:

1) jednostki samorządu terytorialnego,

2) organy jednostek samorządu terytorialnego,

3) związki jednostek samorządu terytorialnego,

4) jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego:

• jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

• samorządowe fundusze celowe,

• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

• samorządowe instytucje kultury,

• inne samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.

Organem wykonawczym w przypadku samorządu województwa i powiatu jest zarząd tej jednostki, natomiast w przypadku gmin - wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów jednostki samorządu terytorialnego.

Uchwała budżetowa zawiera także plany przychodów i wydatków:

• zakładów budżetowych,

• gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,

• funduszy celowych jednostki samorządu terytorialnego,

• dochodów własnych jednostek budżetowych.

Podstawą gospodarki finansowej każdej jednostki samorządu terytorialnego jest jej budżet, który uchwalany jest przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego na rok budżetowy.

4.2. Projekt budżetu jednostki samorządu terytorialnego

Aby budżet mógł zostać uchwalony, wszystkie organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego zobowiązane są do opracowania projektu budżetu gminy, powiatu czy województwa samorządowego.

Projekt budżetu powinien być opracowany przez kompetentne organy (osoby) w celu uchwalenia budżetu. W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej do końca roku poprzedzającego rok budżetowy stanowi on podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego, jednak nie później niż do 31 marca roku budżetowego.

Organ wykonawczy nie może przekazać ani zlecić prac związanych z opracowaniem projektu budżetu innemu podmiotowi, zadanie to musi wykonać samodzielnie i na nim spoczywa odpowiedzialność za realizację tego zadania. Na tym etapie procedury budżetowej organ stanowiący nie może oddziaływać na organ wykonawczy wiążąco, poprzez wydawanie wskazówek czy zaleceń do projektu budżetu.

Podstawą prac zarządu jednostki samorządu terytorialnego - w gminach wójta, burmistrza, prezydenta miasta, nad projektem budżetu jednostki samorządu terytorialnego jest uofp oraz uchwała rady gminy w sprawie procedury uchwalania budżetu oraz rodzajów i szczegółowości materiałów informacyjnych towarzyszących projektowi budżetu. Natomiast w przypadku powiatów i samorządu województwa jest to uchwała w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej.

Zarówno w gminie, jak i w powiecie czy województwie, zadania publiczne wykonywane są za pomocą utworzonych jednostek organizacyjnych. Organ wykonawczy w celu opracowania projektu budżetu musi otrzymać informacje w zakresie funkcjonowania tych jednostek. W związku z tym wiele organów wykonawczych, chcąc, aby dane z jednostek organizacyjnych były poprawnie opracowane i wpłynęły do nich terminowo, przekazuje w określonym wewnętrznie terminie (umożliwiającym terminowe sporządzenie projektu budżetu) założenia dotyczące opracowania projektu budżetu, a zarazem „wstępnych projektów planów finansowych”. „Wstępny projekt planu finansowego” to ten, na podstawie którego opracowywany jest projekt budżetu. Wiele osób uważa, że jest to projekt planu finansowego jednostki. Należy jednak zaznaczyć, że projekt planu finansowego - zgodnie z uofp i rozporządzeniem w sprawie gospodarki finansowej, jednostki organizacyjne opracowują po złożeniu projektu budżetu organowi stanowiącemu i regionalnej izbie obrachunkowej.

Organ wykonawczy, opracowując założenia do projektu budżetu np. na 2009 r., powinien m.in. wskazać, że:

• plan wynagrodzeń będzie na poziomie roku 2008 z uwzględnieniem skutków dokonanych w 2008 r. podwyżek płac,

• plan zatrudnienia będzie na poziomie roku 2008 z uwzględnieniem zmieniających się zadań,

• utrzymanie wyniku budżetu będzie na poziomie niższym/wyższym niż planowany w roku 2008,

• utrzymanie wydatków bieżących będzie na poziomie zabezpieczającym realizację zadań gminy z równoczesnym zachowaniem dotychczasowej relacji wydatków bieżących do dochodów,

• należy zachować dotychczasową strukturę kształtowania się poszczególnych źródeł dochodów.

Ponadto należy podać informację o czynnikach, które mają wpływ na wielkość dochodów i wydatków budżetowych, takie jak np.:

• podjęte uchwały podatkowe,

• podjęte uchwały umożliwiające skorzystanie z ulg podatkowych,

• stan organizacyjny placówek wynikający z wykonywanych zadań.

Powinny również zostać podane wskaźniki dotyczące np. inflacji, wzrostu płac.

Zapamiętaj!

Organ wykonawczy przekazuje założenia do projektu budżetu jednostkom organizacyjnym w zakresie, w którym ich dotyczą, ze wskazaniem terminu zwrotu opracowanych materiałów i ich odbiorcy.

Organ wykonawczy może przekazać wzór, na jakim poszczególne jednostki mają przekazywać dane. Wzór może zawierać dane:

• w szczegółowości do klasyfikacji budżetowej (dochody i wydatki),

• dotyczące dochodów i wydatków planowanych i wykonanych za III kwartał roku bieżącego oraz planowane do wykonania na koniec danego roku i w konsekwencji dopiero plan na rok 2009.

Dobre planowanie wymaga niejednokrotnie zmian zarówno w dochodach, jak i wydatkach w stosunku do okresu poprzedniego. Jest to spowodowane odpowiednią analizą danego źródła dochodów czy też poniesionych wydatków. Plan powinien być opracowany na podstawie wskaźników efektywności. O przebiegu dobrego planowania decyduje również czynnik zamożność społeczeństwa czy też przewidywalność osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową danej jednostki samorządu terytorialnego.

Zarówno zarząd jednostki samorządu terytorialnego, jak i w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), opracowując projekt budżetu, musi wziąć pod uwagę m.in. normy prawne, określające zadania obligatoryjne danej jednostki samorządu terytorialnego, oraz jej źródła dochodów.

Na podstawie otrzymanych założeń kierownicy jednostek organizacyjnych przekazują informacje służące do opracowania projektu budżetu.

PrzykŁad 1. Wstępny projekt planu finansowego materiał do projektu budżetu - Gimnazjum XXX na rok 2009

Dyrektor gimnazjum po otrzymaniu od organu wykonawczego gminy wskaźników i danych informacyjnych do opracowania wstępnego projektu planu finansowego przygotował materiał według załączonego wzoru. Uwzględnił również założenia organu wykonawczego, które dotyczą:

• wynagrodzenia na poziomie roku bieżącego (bez uwzględniania podwyżek w roku 2009),

• uwzględnienia w wynagrodzeniach godzin ponadwymiarowych tylko z projektu organizacyjnego roku 2008/2009,

• wydatków stałych bez uwzględniania inflacji na rok 2009,

• informacji o liczbie zatrudnienia w podziale na etaty z wyodrębnieniem (umowy na czas określony i nieokreślony),

• liczby i kwot nagród jubileuszowych i odpraw emerytalnych.

Uwzględniając powyższe założenia, zaplanował dochody i wydatki.

Zaplanowane zostały dochody z wynajmu w 2009 r. dwóch sal lekcyjnych na kursy, organizowane przez stowarzyszenie (zgodnie z pismem, którym zwrócił się prezes stowarzyszenia).

Wstępna kalkulacja: ........... liczba godzin × stawka ........... = 5000 zł.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Zapamiętaj!

Projekt budżetu na rok następny organ wykonawczy opracowuje na podstawie wstępnych informacji dotyczących dochodów i wydatków otrzymanych od jednostek organizacyjnych, wniosków z zebrań wiejskich, złożonych wniosków o dotacje, itp.

W większości przypadków planowane wydatki przewyższają planowane dochody. W takim przypadku organ wykonawczy dokonuje cięcia budżetowego. Musi wybrać zadania, które będą wykonywane w pierwszej kolejności. W czasie planowania powinny zostać zabezpieczone środki na zadania obligatoryjne, tzw. wydatki sztywne, a dopiero później należy planować wydatki do realizacji w ramach osiąganych dochodów. Organ wykonawczy, opracowując projekt budżetu na rok następny, musi pamiętać, że zakres szczegółowości uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego określa art. 184 uofp. Wraz z projektem uchwały budżetowej zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), ma obowiązek opracować również prognozę łącznej kwoty długu na koniec roku budżetowego i lata następne, wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań. Do projektu należy również dołączyć informację o stanie mienia komunalnego oraz przedstawić objaśnienia do projektu budżetu.

Przygotowanie projektu uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami należy do wyłącznej kompetencji zarządu jednostki samorządu terytorialnego (w przypadku gmin - wójta, burmistrza, prezydenta miasta). Inicjatywa w sprawie zmiany projektu uchwały budżetowej należy również do wyłącznej kompetencji zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

Do projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego organ wykonawczy powinien również przedstawić objaśnienia, z których będą wynikały m.in. zasady wyliczenia poszczególnych źródeł dochodów oraz planowanych wydatków.

PrzykŁad 2. Zasady wyliczenia dochodów z tytułu podatku od nieruchomości

Liczba zarejestrowanych kart nieruchomości osób fizycznych wynosi .......................................

W przypadku osób fizycznych, podatkiem od nieruchomości objęte jest między innymi:

• ............ m² powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych,

• ............ m² powierzchni użytkowej budynków związanych z działalnością gospodarczą,

• ............ m² pozostałych gruntów.

Przewidywany dochód z tytułu podatku od nieruchomości wynosi ...................... zł według stawek podatków obowiązujących w 2009 r. a przyjętych uchwałą rady gminy nr .................

Zapamiętaj!

Zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), ma obowiązek przedłożyć projekt uchwały budżetowej na kolejny rok budżetowy organowi stanowiącemu do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

Do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami oraz prognozą łącznej kwoty długu na koniec roku budżetowego i lata następne, wynikającej z planowanych i zaciągniętych zobowiązań, i informacją o stanie mienia komunalnego powinien zostać przedłożony również do regionalnej izby obrachunkowej w celu zaopiniowania. Opinię tę zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), ma obowiązek przedstawić przed uchwaleniem budżetu organowi stanowiącemu. Nawet jeżeli regionalna izba obrachunkowa wyda negatywną opinię o projekcie budżetu, to nie wstrzymuje to procedury uchwalania budżetu.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Głównymi nieprawidłowościami wskazywanymi w opiniach wydawanych przez składy orzekające regionalnych izb obrachunkowych (sprawozdanie Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych z działalności RIO i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2007 r.) są m.in.:

• nieprawidłowe ustalenie wysokości planowanego deficytu budżetu i w konsekwencji niepełne określenie źródeł pokrycia deficytu lub określenie tych źródeł w wysokości przekraczającej kwotę deficytu,

• nieprawidłowe określenie limitu zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek,

• wskazanie źródła pokrycia deficytu budżetu w przychodach pochodzących z nadwyżek z lat ubiegłych bez możliwości udokumentowania ich posiadania,

• brak zaplanowania wydatków na realizację obligatoryjnych zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego,

• brak upoważnienia organu wykonawczego do zaciągania zobowiązań na realizację zadań określonych w limitach wieloletnich programów inwestycyjnych i w limitach wydatków na programy i projekty realizowane z udziałem środków zagranicznych,

• przedstawienie prognozowanych dochodów bez uwzględnienia wymogu ich podziału na dochody bieżące i majątkowe,

• zaplanowanie wydatków bezpośrednich na rzecz Policji zamiast w prawnie dopuszczonej formie wpłaty na fundusz celowy,

• zaplanowanie dochodów ze źródeł zniesionych, np. z tytułu podatku od posiadania psów, z tytułu opłaty administracyjnej.

Zarówno projekt uchwały budżetowej, jak i następnie uchwała budżetowa, powinny zawierać elementy ujęte w tabeli 5.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Zapamiętaj!

W przypadku gmin i województw - uchwała budżetowa powinna określać dochody z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i wydatki na realizację zadań określonych w programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

Organ wykonawczy gminy, planując wydatki na program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, musi mieć na uwadze uchwałę rady gminy w sprawie programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, a szczególnie postanowienia art. 182 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, z którego wynika, że dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 lub 181 oraz dochody z opłat określonych w art. 111 wykorzystywane będą na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz Gminnych Programów, o których mowa w art. 10 ust. 2 ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, i nie mogą być przeznaczane na inne cele.

Uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego może również zawierać upoważnienia dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Organ wykonawczy, opracowując projekt, powinien wprowadzić takie upoważnienie, co nie znaczy, że organ stanowiący musi go udzielić. Rodzaje upoważnień przedstawia tabela 6.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Ponadto uchwała budżetowa może zawierać inne postanowienia dotyczące wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Uchwała budżetowa może określać również:

• wydatki jednostek pomocniczych,

• uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej w ramach budżetu.

W załączeniu znajduje się wzór przykładowo opracowanego projektu uchwały budżetowej gminy (wzór 1 - str. 81).

Do projektu budżetu należy dołączyć informację o stanie mienia komunalnego. Przy opracowaniu takiej informacji należy zachować należytą staranność, gdyż informacja ta to obraz majątku danej jednostki. Informacja o stanie mienia komunalnego powinna zawierać:

1) dane dotyczące przysługujących jednostce samorządu terytorialnego praw własności,

2) dane dotyczące:

• innych niż własność praw majątkowych, w tym zwłaszcza o ograniczonych prawach rzeczowych, użytkowaniu wieczystym, wierzytelnościach, udziałach w spółkach, akcjach,

• posiadania,

3) dane o zmianach w stanie mienia komunalnego, w zakresie danych dotyczących przysługujących jednostce samorządu terytorialnego praw własności oraz danych innych niż własność praw majątkowych, w tym w szczególności o ograniczonych prawach rzeczowych, użytkowaniu wieczystym, wierzytelnościach, udziałach w spółkach, akcjach oraz o posiadaniu; dane te powinny wykazywać zmiany w stanie mienia komunalnego od dnia złożenia poprzedniej informacji,

4) dane o dochodach uzyskanych z tytułu wykonywania prawa własności i innych praw majątkowych oraz z wykonywania posiadania,

5) inne dane i informacje o zdarzeniach mających wpływ na stan mienia komunalnego.

Do projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego należy również opracować prognozę łącznej kwoty długu, która powinna uwzględniać zaciągnięte już zobowiązania oraz planowane do zaciągnięcia zobowiązania wpływające na wysokość kwoty długu. Prognozę łącznej kwoty długu sporządza się na koniec roku budżetowego i lata następne, czyli do ostatniej raty spłaty długu. Tak opracowana prognoza ma zapewnić już na etapie projektu budżetu jednostki samorządu terytorialnego, przestrzeganie ograniczeń wynikających z art. 169 i 170 uofp, tj. dotyczących m.in. spłat rat kredytów i pożyczek oraz łącznej kwoty długu.

Projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami oraz prognozę łącznej kwoty długu i informację o stanie mienia komunalnego zarząd jednostki samorządu terytorialnego (w przypadku gmin - wójt, burmistrz, prezydent miasta) jest zobowiązany do przedłożenia organowi stanowiącemu i regionalnej izbie obrachunkowej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

4.3. Projekty planów finansowych

W terminie 7 dni od dnia przekazania projektu uchwały budżetowej organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego, zarząd jednostki samorządu terytorialnego (w gminach - wójt, burmistrz, prezydent miasta) na podstawie art. 185 uofp przekazuje podległym jednostkom informacje niezbędne do opracowania projektów ich planów finansowych (przykłady 3 i 4). Od tego momentu biegną terminy do opracowania projektów planów finansowych.

Zapamiętaj!

Kierownicy jednostek opracowują projekty planów finansowych w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, lecz nie później niż do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

Zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), w przekazywanej informacji kierownikom jednostek budżetowych powinien przedstawić kwoty dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w projekcie uchwały budżetowej w szczegółowości:

1) dochody - dział, rozdział, paragraf,

2) wydatki - dział, rozdział, z wyodrębnieniem:

• wydatków bieżących, w tym wynagrodzeń i pochodnych od wynagrodzeń,

• wydatków majątkowych.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Organy wykonawcze wszystkich jednostek samorządu terytorialnego są zobowiązane przekazać informacje do opracowania projektu planu finansowego (przykład 4). Na podstawie informacji otrzymanych od zarządu jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójta (burmistrza, prezydenta miasta), kierownik samorządowej jednostki budżetowej jest zobowiązany opracować projekt planu finansowego.

Zapamiętaj!

Projekt planu finansowego opracowuje się w szczegółowości: dział, rozdział, paragraf.

Kierownicy samorządowych jednostek budżetowych opracowują projekty planów finansowych zapewniające zgodność kwot dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej. Zatwierdzony przez kierownika jednostki projekt planu finansowego (przykład 5) przekazuje się zarządowi jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, nie później jednak niż do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Zapamiętaj!

Projekt planu finansowego szkół i placówek oświatowych funkcjonujących w formie jednostek budżetowych opiniuje rada pedagogiczna. Natomiast w szkołach i placówkach, w których funkcjonuje rada szkoły, projekt planu finansowego tych jednostek opiniuje również rada szkoły lub placówki.

Przy opracowaniu projektu planu finansowego ma zastosowanie między innymi rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji.

Otrzymane projekty planów finansowych, zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), weryfikuje pod względem ich zgodności z projektem uchwały budżetowej. Jeżeli zostaną stwierdzone różnice, organ wykonawczy wprowadza w nich odpowiednie zmiany, informując o ich dokonaniu kierownika jednostki budżetowej (przykład 7), w terminie 7 dni od dnia otrzymania projektu planu finansowego, nie później jednak niż do 27 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

Kliknij aby zobaczyć ilustrację.

Projekty planów finansowych jednostek budżetowych:

• w przypadku gdy zachowana została zgodność z projektem uchwały budżetowej, zatwierdzone przez kierownika samorządowej jednostki budżetowej,

• zweryfikowane, odpowiednio przez zarządy jednostek samorządu terytorialnego, w gminach - wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), w odpowiednim trybie i w terminie określonym przepisami prawa,

stanowią podstawę gospodarki finansowej samorządowej jednostki budżetowej w okresie od dnia 1 stycznia roku budżetowego do dnia opracowania planu finansowego na podstawie informacji o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków wynikających z uchwały budżetowej.

Jednostki budżetowe, które dysponują rachunkiem dochodów własnych, mają również obowiązek na tych samych zasadach opracować plan finansowy rachunku dochodów własnych.

W przypadku zakładów budżetowych - pomimo zapisu dotyczącego terminu opracowania planu finansowego w § 39 ust. 1 rozporządzenia w sprawie gospodarki finansowej, który jest sprzeczny z § 39 ust. 2 tego rozporządzenia, organ wykonawczy powinien przekazać również informację o przychodach i wydatkach z projektu budżetu. Natomiast kierownicy samorządowych zakładów budżetowych sporządzają projekty planów finansowych, obejmujących wydatki stanowiące koszty działalności, a także pozostałe koszty niestanowiące wydatków i innych obciążeń i przekazują zarządowi jednostki samorządu terytorialnego w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, nie później jednak niż do 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy.

Otrzymane projekty planów finansowych (tak samo jak w przypadku jednostek budżetowych) zarząd jednostki samorządu terytorialnego, w gminach - wójt (burmistrz, prezydent miasta), weryfikuje pod względem ich zgodności z projektem uchwały budżetowej. Jeżeli zostaną stwierdzone różnice organ wykonawczy wprowadza w nich odpowiednie zmiany, informując o ich dokonaniu kierownika zakładu budżetowego w terminie 7 dni od dnia otrzymania projektu planu finansowego, nie później jednak niż do 27 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Taki projekt planu finansowego stanowi podstawę gospodarki finansowej od 1 stycznia roku budżetowego do dnia uchwalenia uchwały budżetowej.

Krystyna Gąsiorek

Chcesz dowiedzieć się więcej, skorzystaj z naszych programów >>