Obowiązek informacyjny stron postępowania administracyjnego

Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek- Art. 9 KPA.

Określona w powyższym przepisie zasada informowania stron przybiera różną formę, w zależności od podmiotu wobec, którego ma zostać zastosowana. Organ administracji publicznej zobowiązany jest do udzielania pełnej informacji tylko stronom postępowania. Przez pełną informacje rozumie się tu okoliczności faktyczne i prawne. Natomiast w stosunku do innych uczestników postępowania organ administracji publicznej ma obowiązek udzielania informacji tylko o okolicznościach prawnych. Granice obowiązku organu wyznaczają zatem granice uprawnień stron do żądania udzielenia konkretnego typu informacji.

Zobacz również:Ustrój i jednostki

Obowiązki organu

KPA w wielu przepisach gwarantuje przestrzeganie obowiązku informacyjnego. Robi to określając szczegółowe obowiązki organu względem strony w zakresie informowania. Przykładem może być konieczność powiadamiania stron o wszczęciu postępowania z urzędu, na wniosek strony. Organ administracji publicznej ma również obowiązek doręczenia stronom pism procesowych albo zawiadamiania ich o czynnościach postępowania np. o terminie, miejscu rozprawy, o przeprowadzeniu dowodu. Innym przejawem stosowania tej zasady jest art. 107 § 1. Przepis ten wyznacza elementy jakie powinna zawierać prawidłowo sporządzona decyzja administracyjna. Do składników decyzji należą m.in. uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie.

W wyroku z dnia 11 lipca 2001 r. (I SA 2447/00) Naczelny Sąd Administracyjny wyznaczył czasowe ramy trwania obowiązku informacyjnego. NSA uznał, że strona powinna być informowana przez cały tok postępowania tj. od chwili jego rozpoczęcia, aż do chwili rozstrzygnięcia decyzją administracyjną. Co więcej, wypełnianie tego obowiązku nie może ograniczać się tylko do udzielenia informacji prawnej. Obejmuje to także udzielanie niezbędnych wyjaśnień oraz wskazówek co do sposobu postępowania, który pomoże uniknąć szkody.

Należy jednak zaznaczyć, że art. 9 nie można interpretować w ten sposób, że organ administracji staje się pełnomocnikiem strony. Obowiązku udzielania informacji nie można utożsamiać z udzielaniem stronom pomocy prawnej (zob. wyrok NSA w Warszawie z dnia 27 sierpnia 1997 r., III SA 66/96). Wynika to z faktu, że celem zasady informowania nie jest doprowadzenie do rozstrzygnięcia sprawy na korzyść obywatela, lecz jedynie wyrównanie jego szans.