Tematy - Gmina, Samorząd terytorialny

Rzecznik Praw Obywatelskich apeluje do premiera Donalda Tuska o zawieszenie kontrowersyjnych decyzji dotyczących zmian granic gmin do czasu wprowadzenia nowych przepisów. Od lat brakuje skutecznej kontroli sądowej nad decyzjami Rady Ministrów, które prowadzą do konfliktów między samorządami.

Po raz pierwszy w historii niepubliczna uczelnia została współorganizatorem Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz akademicki, w tym roku odbywa się na Uczelni Łazarskiego. O znaczeniu tej zmiany, stanie polskiego samorządu terytorialnego oraz wyzwaniach dla prawa konstytucyjnego rozmawiamy z prof. Jerzym Stępniem – byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, współtwórcą reformy samorządowej i wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Do końca 2025 r. gminy muszą opracować plany ewakuacyjne. To jedno z zadań nałożonych na samorządy przez ustawę z 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej.

Podatki, czynsze za mieszkania komunalne, wodę, wywóz śmieci, alimenty i mandaty – takich opłat nie regulują konsumenci oraz firmy wobec gmin. Nazbierało się tego już ponad 17,5 miliarda złotych. Jednocześnie gminy narzekają na brak pieniędzy na remonty, budowę mieszkań i inne ważne przedsięwzięcia.

Regionalna Izba Obrachunkowa w piśmie z 28 stycznia 2025 r. wyjaśniła, że do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki) wlicza się te składniki wynagrodzenia, które przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Do tej podstawy nie wlicza się natomiast jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc i Jarocina pokazują, że tak.

Od stycznia 2025 r. gminy w Polsce wprowadziły selektywną zbiórkę zużytych tekstyliów. To oznacza, że przykładowo zniszczonych ubrań nie można już wyrzucić do frakcji zmieszane. Część gmin wprowadza ułatwienia dla mieszkańców w postaci dodatkowych kontenerów. W innych mieszkańcy będą musieli samodzielnie dostarczyć tekstylia do punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK).

Projektowane nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej ma dostosować obecne zasady sporządzania sprawozdań do nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zawiera m.in. nowe wzory i instrukcje sporządzania sprawozdań składanych przez JST.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej wyjaśnia, że pomoc gminom poszkodowanym w wyniku nadzwyczajnych zdarzeń przez inne samorządy powinna być udzielana bardzo szybko, bez konieczności dokonywania zbędnych formalności. W pierwszej kolejności dopuszczalne jest działanie gminy, a dopiero potem przyjęcie stosownej uchwały – wynika z wyjaśnień.

Opublikowane zostało rządowe rozporządzenie w sprawie wykazu gmin, w których są stosowane szczególne rozwiązania związane z usuwaniem skutków powodzi z września 2024 r., oraz rozwiązań stosowanych na ich terenie. Co zawiera treść tego nowego rozporządzenia?

W dniu 19 lipca 2024 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw rozporządzenie Rady Ministrów z 12 lipca br., które waloryzuje minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Nowe stawki uwzględniają wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1 stycznia 2024 r. wynosi 4242 zł a od 1 lipca 2024 r. wyniesie 4300 zł brutto. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 sierpnia 2024 r. ale nowe stawki wynagrodzenia zasadniczego będą miały zastosowanie od dnia 1 lipca 2024 r.

Od 12 sierpnia w życie wejdą nowe standardy technologiczne dla Systemu Informacyjnego o Dostępie do Usług Stacjonarnego Internetu Szerokopasmowego (SIDUSIS). Tak poinformowało Ministerstwo Cyfryzacji. Jak wskazał resort, dzięki wprowadzonym zmianom, łatwiejsze stanie się monitorowanie infrastruktury telekomunikacyjnej.

Dzień Samorządu Terytorialnego obchodzimy co roku 27 maja jako upamiętnienie wyborów, które odbyły się do organów gmin w 1990 r. Święto zostało ustanowione przez Sejm w specjalnej uchwale na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego.

28 maja 2024 r. wejdzie w życie zmiana ustawy o samorządzie gminnym. W przypadku wygaśnięcia mandatu wójta przed upływem kadencji, jego funkcję - do czasu nowych wyborów - będzie pełnił zastępca wójta.

Bon energetyczny jako nowe świadczenie pieniężne ma być przyznawany na wniosek beneficjenta złożony od 15 lipca do 30 września 2024 r. Obsługą bonu będą zajmowały się gminy i to tam należy kierować swoje kroki, by przejść całą procedurę. Szczegóły dotyczące składania wniosku zawiera ustawa, która właśnie ujrzała światło dzienne. Sprawdź, czy bon energetyczny jest dla Ciebie!

Resort klimatu chce uatrakcyjnić program "Stop Smog". Jakie zmiany proponuje? Które gminy mogą otrzymać środki na inwestycje?

W dniu 13 lipca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w związku z postępowaniem prowadzonym w sprawie, której stroną jest niemiecka jednostka samorządu terytorialnego (JST). Sprawa dotyczyła pobierania przez gminę opłaty klimatycznej za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych w kontekście podatku VAT.

Gdzie najlepiej się żyje według rankingu „Gmina Dobra do Życia” 2023? Jakie wskaźniki brano pod uwagę?

Osoby potrzebujące wsparcia mogą zamieszkać w mieszkaniu treningowym albo wspieranym (dla np. osób niepełnosprawnych, emerytów lub chorych).

Ministerstwo klimatu i środowiska proponuje przedłużyć zniesienie norm jakościowych sprzedawanych do gospodarstw domowych paliw stałych do końca 2023 r. - wynika z opublikowanego projektu rozporządzenia.

Po 31 lipca 2023 r. gminy nadal będą mogły sprzedawać węgiel bez konieczności zakupu i instalacji kasy fiskalnej – wynika z projektu nowelizacji rozporządzenia, które 24 lipca 2023 r. Ministerstwo Finansów opublikowało na stronach Rządowego Centrum Legislacji.

Na gminie spoczywa obowiązek zapewnienia dowozu uczniów do szkół. Jest to obligatoryjne zadanie własne gminy. Dowóz ten gmina może realizować samodzielnie albo poprzez zwrot kosztów dowozu, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice.

Rząd pracuje nad przepisami, które regulują: wzór spisu wyborców, sposób i tryb sporządzania spisu oraz jego aktualizacji, wzór wykazu wyborców przebywających w zakładach leczniczych, czy np. domach pomocy społecznej, w których utworzono obwody głosowania.

Zmiany wprowadzi nowelizacja ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego. Jest podstawą dla wdrożenia całkowicie zelektronizowanych usług publicznych.

Jak dzięki rządowemu wsparciu gmina może budować, remontować czy kupić mieszkania dla osób o niższych dochodach, ile wynosi dofinansowanie, jakie koszty są kwalifikowane - odpowiedzi na te i wiele innych pytań samorządy mogą znaleźć w specjalnym rządowym informatorze o rządowych programach mieszkaniowych.

Przy podejmowaniu decyzji o utworzeniu płatnego, niestrzeżonego parkingu gminnego należy pamiętać, że uchwała określająca zasady funkcjonowania takiego obiektu użyteczności publicznej jest aktem prawa miejscowego. Wymaga zatem prawidłowej promulgacji.

Rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, który zakłada ujednolicenie procedur dotyczących planowania i przyspieszenie całego procesu, podało Centrum Informacyjne Rządu. Projekt przewiduje wprowadzone nowego narzędzia planistycznego - planu ogólnego gminy.

Resort finansów przedstawił ostateczne roczne kwoty subwencji, wpłat i udziałów w PIT i CIT dla poszczególnych gmin, powiatów i województw na 2023 r. przyjęte na podstawie ustawy budżetowej na 2023 rok.

"To ustrojowy błąd. Władze samorządowe nie mogą zastępować organów ścigania i sądów" – ocenił prezes ZMP Zygmunt Frankiewicz.

Gospodarka nieruchomościami w gminie. W trakcie kontroli w gminie organ kontroli stwierdził nieprawidłowości mające istotny wpływ na jawność i prawidłowość gospodarowania nieruchomościami w gminie, szczególnie w odniesieniu do procedury zbywania takich nieruchomości.

Zielone dachy, ogrody wertykalne czy zielone fasady już od dłuższego czasu mają o wiele ważniejszą funkcję niż jedynie estetyczna. Zwiększają efektywność energetyczną budynków, tworząc dodatkową izolację przed zimnem, co skutkuje obniżeniem opłat za ogrzewanie w zimie, przy jednoczesnej izolacji przed upałem w okresie letnim.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało poradnik dla gmin w sprawie dodatku do gazu [refundacja podatku VAT].

Rada gminy podjęła uchwałę o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania wójta przed upływem kadencji na wniosek ustawowo wymaganej grupy radnych. Czy wójt może taką uchwałę rady gminy zaskarżyć do sądu administracyjnego na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym?

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego została powiązana ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia i w związku z tym w tym roku wyniesie 2458 zł – powiedziała we wtorek minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg. Dodała, że "prowadzone są rozmowy na temat ewentualnej możliwości dorabiania do tego świadczenia".

Komisja rewizyjna jest uprawniona do kontrolowania działalności wójta, gminnych jednostek organizacyjnych i jednostek pomocniczych gminy. Może zatem sprawdzać i oceniać prawidłowość działania kontrolowanych podmiotów. Nie posiada natomiast uprawnień nadzorczych i nie może wydawać wiążących dyspozycji dotyczących usunięcia stwierdzonych w toku kontroli nieprawidłowości w formie wystąpień czy zaleceń pokontrolnych.

Ustalanie składu osobowego komisji budzi często dużo emocji. Organ ten pełni jedynie funkcję pomocniczą względem rady gminy, jednak omawiane tam kwestie mogą być istotne z punktu widzenia lokalnej społeczności. Z tego też powodu udział w pracach jednej komisji może być bardziej pożądany od uczestnictwa w innej.

Centrum usług wspólnych (CUW), jako jednostka organizacyjna gminy, jest podmiotem zobowiązanym do udzielania informacji publicznych.

Kontrasygnata umowy. Czy w przypadku umów zawieranych przez gminną jednostkę obsługiwaną w ramach samorządowego centrum usług wspólnych w ogóle wymagana jest kontrasygnata? Jeśli tak, to kto powinien dokonywać takiej kontrasygnaty, skarbnik gminy czy główny księgowy jednostki organizacyjnej?

Różne udziały w PIT i CIT dla różnych samorządów, dobrowolne odpisy podatników PIT na rzecz gmin, ograniczenie wpłat janosikowego – to, jak informuje w czwartek "Dziennik Gazeta Prawna", pomysły resortu finansów na reformę lokalnych budżetów.

Wadowice wypłacają uczniom po 500 zł na potrzeby edukacyjne.

Jak złożyć wniosek o dodatek elektryczny przez ePUAP? [Krok po kroku]

Rodziny, które mają ten sam adres miejsca zamieszkania, mogą otrzymać dodatki węglowe, jeśli do 30 listopada nie da się ustanowić dla nich odrębnych adresów. Wątpliwości budzi to, czy i w jaki sposób mają potwierdzać, że podjęły jakieś kroki w tym celu.

W grudniu ograniczenie zużycia prądu o 10 proc. graniczy z cudem – uważa wójt Marek Śmiech. Jeśli do końca listopada nie zostaną zmienione przepisy, to w gminie Walce zrobi się ciemno – ostrzega.

Gminy odmawiają przeprowadzania wywiadów środowiskowych w sprawach o dodatek węglowy dla kilku rodzin mieszkających pod jednym adresem. Takie informacje otrzymuje redakcja od Internautów.

Ustawa przewiduje, że gminy, spółki gminne i związki gminne będą mogły kupować węgiel od importerów za nie więcej niż 1,5 tys. zł za tonę. Cena nie uwzględnia kosztów transportu. Następnie gmina będzie sprzedawać węgiel mieszkańcom w cenie nie wyższej niż 2 tys. zł za tonę.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o dystrybucji węgla przez samorządy - poinformowała w środę KPRP. Gminy, spółki gminne i związki gminne będą mogły kupować węgiel za maksymalnie 1,5 tys. zł za tonę, a gmina sprzedawać go mieszkańcom za nie więcej niż 2 tys. zł za tonę.

Wójt, burmistrz i prezydent miasta mogą przyznać dodatek węglowy osobie, która ma piec węglowy, ale nie zgłosiła go do CEEB. Co więcej osoba ta nie musiała złożyć wniosku o dodatek węglowy. Procedurę uzyskania wpisu w CEEB załatwi gmina. Wszystko po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego i wydaniu decyzji administracyjnej. Dodatek węglowy mogą dostać osoby, które nie wpisały pieca węglowego do CEEB.

Wzór wniosku o zakup preferencyjny węgla za 2000 zł/t w gminie [Word].

Tani węgiel z limitem. Ile wynosi?

Wzięcie odpowiedzialności za jakość węgla przez spółki, które go sprowadzają, doprecyzowanie kwestii związanych z transportem i płatnością – to część postulatów strony samorządowej dotyczących sprzedaży węgla.

Gmina, Samorząd terytorialny

RPO: Dość "wrogich przejęć" między gminami. Potrzebna kontrola sądowa

Prof. Jerzy Stępień: Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na samorząd

Plany ewakuacyjne i szkolenia. Nowe zadania gmin w 2025 r.

Gminy mają problemy finansowe, bo słabo ściągają zaległe czynsze, podatki, kary i tym podobne zobowiązania

Jak obliczyć trzynastkę dla pracownika samorządowego? RIO: nie można wliczać jednorazowych, nieperiodycznych wypłat do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce i Jarocin już to robiłą ... z pomocą AI

Recykling tekstyliów w gminach – co zrobić ze starymi ubraniami?

Będzie zmiana zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Projekt rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej

Stanowisko MFiPR: Pomoc samorządów dla poszkodowanych gmin powinna być udzielana bez zbędnych formalności

Wykaz gmin poszkodowanych w wyniku powodzi [rozporządzenie Rady Ministrów]

Podwyżki w gminach i powiatach od 1 lipca 2024 r. Do 1000 zł brutto więcej dla niektórych pracowników samorządowych. Ponadto korekta katalogu stanowisk

Nowe standardy dla SIDUSIS od 12 sierpnia. Łatwiejsze będzie monitorowanie infrastruktury telekomunikacyjnej

27 maja Dzień Samorządu Terytorialnego

Od 28 maja nowe przepisy o powoływaniu komisarzy w gminach

Wniosek o bon energetyczny będą przyjmowały gminy od 15 lipca do 30 września 2024 r. Sprawdź, czy przysługuje Ci nowe świadczenie!

Stop Smog. MKiŚ zapowiada zmiany w programie

Opłata klimatyczna a VAT - ważny dla JST wyrok TSUE

W której gminie w Polsce żyje się najlepiej? Ranking „Gmina Dobra do Życia”

Od 1 listopada 2023 r. dwa nowe typy mieszkań od gminy dla osób niepełnosprawnych, emerytów lub chorych [Mieszkania treningowe i wspomagane]

60 000 ton węgla w gminach zwolnione z norm jakościowych do końca roku?

Gminy nadal będą mogły sprzedawać węgiel bez kasy fiskalnej

Kto organizuje dowóz dzieci i uczniów do szkół?

Wzory: spisu wyborców i wykazu wyborców [Wybory 2023 r.]

Sprawy będziemy załatwiać w wirtualnych urzędach dzielnicy, gminy, starostwa [nowelizacja przepisów]

Informator dla gmin o rządowych programach mieszkaniowych

Jak prawidłowo uchwalić uchwałę o utworzeniu parkingu gminnego?

Nowe obowiązki dla gmin: Zagospodarowanie przestrzenne [Projekt ustawy]

40 mld zł z PIT dla gmin w 2023 r.

ZMP: gminy nie powinny przyjmować zgłoszeń od sygnalistów. Nie wymagają tego przepisy unijne

Nieprawidłowości w zakresie gospodarki nieruchomościami w gminie

Zielone dachy i ogrody wertykalne poprawią efektywność energetyczną budynków. Samorządy zachęcą do ich stosowania

Poradnik MKiŚ o dodatku do gazu 2023 r.

Prawo wójta do zaskarżenia uchwały w sprawie referendum odwoławczego

Minister Maląg: w 2023 r. świadczenie pielęgnacyjne wynosi 2458 zł

Komisja rewizyjna nie jest uprawniona do wydawania wiążących zaleceń pokontrolnych

Pominięty radny - ustalanie składu komisji przez radę

Udostępnianie informacji publicznej przez CUW

Kontrasygnata w przypadku umów obsługiwanych przez CUW

"DGP": O pomysłach MF na nowy 10% odpis w PIT [gminy]

Bon edukacyjny 500 zł w gminach

Jak złożyć wniosek o dodatek elektryczny przez ePUAP? [Krok po kroku]

Dodatek węglowy: Niektórym gminom wystarcza oświadczenie o odrębności lokalu. I przeprowadzają wywiady środowiskowe

Drogi prąd: Gminy wyłączają oświetlenie na ulicach. Bo przepisy nakazują im zaoszczędzić nie 10%, a 37% prądu w grudniu 2022 r. [błąd w przepisach]

Gminy nie przeprowadzają wywiadów środowiskowych [kilka dodatków węglowych na jeden adres]

Pełna treść ustawy z dnia 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych [PDF do ściągnięcia]

Ustawa o dystrybucji węgla przez samorządy z podpisem prezydenta

Gmina przyzna dodatek węglowy pomimo nie zgłoszenia pieca do CEEB. [Od 27 X nowelizacja przepisów, zmiany]

Wzór wniosku o zakup preferencyjny węgla. Bez telefonu lub emaila taniego węgla nie kupisz [Word]

Rząd obniżył limit zakupu węgla za 2000 zł/t w gminach z 2 do 1,5 tony w 2022 r.

DGP: Tani węgiel 2000 zł/t. Co z transportem, jakością, płatnościami? [Gminy rozmawiają z rządem]