Tematy - Samorząd terytorialny, Akty prawne

Po raz pierwszy w historii niepubliczna uczelnia została współorganizatorem Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz akademicki, w tym roku odbywa się na Uczelni Łazarskiego. O znaczeniu tej zmiany, stanie polskiego samorządu terytorialnego oraz wyzwaniach dla prawa konstytucyjnego rozmawiamy z prof. Jerzym Stępniem – byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, współtwórcą reformy samorządowej i wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Regionalna Izba Obrachunkowa w piśmie z 28 stycznia 2025 r. wyjaśniła, że do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki) wlicza się te składniki wynagrodzenia, które przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Do tej podstawy nie wlicza się natomiast jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc i Jarocina pokazują, że tak.

Projektowane nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej ma dostosować obecne zasady sporządzania sprawozdań do nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zawiera m.in. nowe wzory i instrukcje sporządzania sprawozdań składanych przez JST.

W dniu 19 lipca 2024 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw rozporządzenie Rady Ministrów z 12 lipca br., które waloryzuje minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Nowe stawki uwzględniają wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1 stycznia 2024 r. wynosi 4242 zł a od 1 lipca 2024 r. wyniesie 4300 zł brutto. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 sierpnia 2024 r. ale nowe stawki wynagrodzenia zasadniczego będą miały zastosowanie od dnia 1 lipca 2024 r.

Dzień Samorządu Terytorialnego obchodzimy co roku 27 maja jako upamiętnienie wyborów, które odbyły się do organów gmin w 1990 r. Święto zostało ustanowione przez Sejm w specjalnej uchwale na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego.

W dniu 13 lipca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w związku z postępowaniem prowadzonym w sprawie, której stroną jest niemiecka jednostka samorządu terytorialnego (JST). Sprawa dotyczyła pobierania przez gminę opłaty klimatycznej za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych w kontekście podatku VAT.

Zielone dachy, ogrody wertykalne czy zielone fasady już od dłuższego czasu mają o wiele ważniejszą funkcję niż jedynie estetyczna. Zwiększają efektywność energetyczną budynków, tworząc dodatkową izolację przed zimnem, co skutkuje obniżeniem opłat za ogrzewanie w zimie, przy jednoczesnej izolacji przed upałem w okresie letnim.

Ministerstwo Finansów udzieliło 24 czerwca 2022 r. wyjaśnień odnośnie centralizacji rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego.

Przepisy ustrojowe nakładają na gminę obowiązek wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy - w tym wśród młodzieży. Jedną z form realizacji tego zadania jest utworzenie młodzieżowej rady gminy. W ten sposób przyznaje się młodzieży (w tym organizacjom młodzieżowym) możliwość bezpośredniego oddziaływania na życie publiczne lokalnej społeczności.

Ułatwień w procesie edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy dotyczy rozporządzenie resortu edukacji i nauki. Zakłada m.in. przedłużenie możliwości funkcjonowania oddziału klas I-III szkół podstawowych ze zwiększoną liczbą uczniów w ciągu całego etapu edukacyjnego

Rada gminy w uchwale w sprawie powołania rady seniorów nie może dowolnie warunkować uczestnictwa w tej radzie. Niedopuszczalne jest definiowanie pojęcia seniora w taki sposób, który wykluczałby udział w radzie seniorów ze względu na wiek. W skład tego gremium mogą wchodzić przedstawiciele osób starszych oraz przedstawiciele podmiotów działających na ich rzecz. Tym samym członkostwo w tym gremium nie jest zależne od wieku - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Wójt gminy ma zamiar udzielić pożyczki samodzielnemu publicznemu zakładowi opieki zdrowotnej (spzoz). Z wnioskiem do wójta o pożyczkę na 300 000 zł wystąpił dyrektor spzoz, który motywuje to trudną sytuacją ekonomiczną placówki m.in. wskutek zwiększonych wydatków w okresie COVID-19. Wójt gminy upatruje swojej kompetencji do przekazania pożyczki m.in. w art. 30 ust. 2 pkt 3 i 4 oraz art. 60 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz art. 262 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Problem jednak w tym, że radni gminy są przeciwni udzielaniu tak wysokiej pożyczki, a limit dla wójta w uchwale budżetowej wynosi 50 000 zł i już został wykorzystany na inną pożyczkę.

Ustawodawca nie upoważnił rady gminy do formułowania w treści regulaminu utrzymania czystości i porządku zakazu wprowadzania zwierząt (np. psów) na określone tereny. Lokalny prawodawca jest władny ustalić jedynie sposoby postępowania ze zwierzętami domowymi w taki sposób, by ich pobyt na placach zabaw dla dzieci czy kąpieliskach nie był uciążliwy i nie zagrażał przebywającym tam osobom.

Podstawą działania sołectwa jest statut. I chociaż ustawa o samorządzie gminnym wyraźnie wskazuje, co powinno się w nim znaleźć, często zdarzają się przypadki nieprawidłowych zapisów lub uchybień proceduralnych. Z reguły dotyczą one wkraczania w materię ustawową z próbą jej niedozwolonej modyfikacji.

Po zapowiadanej reformie szpitali, dyrektorów, czyli praktyków i wysokiej klasy specjalistów w ochronie zdrowia, nadzorować będą ludzie o niższych formalnie kwalifikacjach - przewiduje prezes Polskiej Federacji Szpitali (PFSz), Jarosław J. Fedorowski.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przyznał MPK Poznań sp. z o.o. dofinansowanie na zakup 25 autobusów z napędem wodorowym. Umowa została już podpisana, a pierwsze autobusy wodorowe powinny dotrzeć do Poznania w II półroczu 2023 roku.

Do końca 2022 r. potrwają nabory, które Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił w ramach programu „Racjonalna gospodarka odpadami”. Samorządy, przedsiębiorstwa i inne podmioty mogą ubiegać się o dofinansowanie inwestycji związanych z selektywnym zbieraniem odpadów, budową instalacji do gospodarowania nimi oraz wykorzystaniem odpadowych paliw w energetyce. Pieniądze na wsparcie, w zależności od rodzaju projektów, będą pochodzić ze środków krajowych NFOŚiGW albo z unijnego Funduszu Modernizacyjnego.

Budżet samorządów a Polski Ład. Żaden samorząd nie będzie miał dochodów mniejszych, niż sam prognozował - zapewnił wiceminister finansów Sebastian Skuza. Komentarz odnosi się do informacji agencji Fitch z 6 grudnia 2021 r., która umieściła 14 polskich miast na liście obserwacyjnej ze wskazaniem negatywnym. Według MF samorządy wejdą w 2022 r. z nadwyżkami w kwocie co najmniej ok. 27 mld zł.

Samorządy otrzymają środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na koszty uprzątnięcia porzuconych odpadów. Jest to propozycja w opracowanym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości projekcie nowelizacji ustawy dotyczącej przestępstw przeciwko środowisku.

Przepisy porządkowe stanowią szczególny rodzaj aktów prawa miejscowego w samorządzie gminnym. Mogą być one wydawane zarówno przez organy stanowiące, jak również wykonawcze, ale jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Warto jednak mieć na uwadze procedurę wydawania takich aktów oraz zasady ich zatwierdzania czy też publikacji. Elementy te przesądzają o ich mocy obowiązywania.

4 mld zł dla JST na inwestycje wodno-kanalizacyjne. Pieniądze trafią do gmin jeszcze w tym roku.

Czy mieszkaniec nieruchomości gminnej może skarżyć uchwałę o opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie terytorialnym?

Partnerska Inicjatywa Miast 2021-2023. Wzmacnianie i promocja współpracy oraz wymiana doświadczeń i wiedzy między miastami to cel kolejnej edycji Partnerskiej Inicjatywy Miast na lata 2021-2023. To projekt Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, który ma na celu aktywizację miast do podejmowania działań rozwojowych. Termin nadsyłania wniosków upływa w dniu 20 września 2021 r.

"Laboratoria przyszłości" w szkołach. Wsparcie finansowe dla samorządów na tworzenie w szkołach podstawowych zaplecza umożliwiającego realizację zajęć technicznych - zakłada projekt uchwały dotyczący tworzenia "Laboratoriów Przyszłości" opisany w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Obowiązek wdrożenia systemów Compliance w jednostce samorządu terytorialnego nie wynika wprost w przepisów. Jednocześnie każda jednostka samorządu terytorialnego jest obowiązana zarządzać ryzykiem prawnym. A przecież to jest istota Compliance.

Czy oficer Compliance powinien być pracownikiem danej jednostki, czy też może wykonywać zadania na podstawie umowy o świadczenie usług? Każde z tych dwóch rozwiązań jest możliwe i każde z nich ma swe plusy i minusy.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii nakłada w art. 8 obowiązek ustanowienia kanałów i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych, przez podmioty prawne w sektorze publicznym, a więc i jednostek samorządu terytorialnego. W chwili obecnej oficerowie Compliance w samorządach terytorialnych lub znających Kulturę organizacyjną samorządów terytorialnych jest garstka.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii nakłada w art. 8 obowiązek ustanowienia kanałów i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych, przez podmioty prawne w sektorze publicznym, a więc i jednostek samorządu terytorialnego.

Minister Finansów 10 czerwca 2020 r. wydał interpretację ogólną w sprawie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego w związku z realizacją zadań publicznych w zakresie edukacji publicznej oraz pomocy społecznej. Czy samorządy muszą płacić od takich czynności podatek VAT?

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Zakłada on także wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego - m.in. uelastycznienie ram fiskalnych nakładanych na samorządy.

Uchwalona przez Sejm ustawa określana medialnie jako „tarcza antykryzysowa” przewiduje możliwość zwoływania i odbywania sesje organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość lub korespondencyjnie.

W styczniu 2020 r. pojawią się cztery nowe miasta w Polsce. Będą to: Czerwińsk nad Wisłą, Klimontów oraz Lututów i Piątek. Po nowym roku w Polsce liczba miast w kraju wyniesie 944.

Samorządy jeszcze nigdy nie były tak zadłużone. Jak donosi "DGP" Ministerstwo Finansów (MF), bazując na wieloletnich prognozach finansowych jednostek samorządu terytorialnego (JST), wskazuje, że na koniec tego roku samorządowe długi mogą wynieść 86,6 mld zł.

W dniu 17 grudnia 2019 r. rząd ma się zająć projektem nowelizacji ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów. Projekt zakłada pomoc dla samorządów w prowadzeniu remontów mieszkalnych budynków komunalnych.

W dniu 26 listopada 2019 r. została opublikowana Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa, zwana też kolokwialnie Dyrektywą o sygnalistach.

Prawotwórczy charakter porozumień nie powinien budzić wątpliwości. Przekazanie przez podmiot publiczny swoich zadań, w przypadku, gdy ich realizacji służyć mają np. kompetencje prawodawcze, bez wątpienia skutkuje zmianą właściwości organów na danym obszarze.

Dyskusja nad kształtem obecnie funkcjonującego mechanizmu wyrównania poziomego dochodów jednostek samorządu terytorialnego w Polsce prowadzona jest od kilkunastu lat. Wydany 6 marca br. wyrok Trybunału Konstytucyjnego (sygn. K 18/17) ponownie potwierdza tezę o konieczności wprowadzenia do omawianego systemu gruntownych zmian.

Czy dotacja udzielona na podstawie ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie i przekazana przez gminę stowarzyszeniom, klubom sportowym i fundacjom może zostać przez te podmioty wykorzystana między innymi na zakup usług gastronomicznych albo zakup suplementów diety dla zawodników sportowych? Czy można ww. koszty potraktować jako bezpośrednio związane z celem realizowanego zadania publicznego?

Samorządy mogą mieć trudności w zabezpieczaniu wkładów własnych, potrzebnych do uzyskania finansowania ze środków Unii Europejskiej.

Od kilku lat najszybszy polski pociąg Pendolino budzi wiele emocji wśród pasażerów, miłośników kolei, ale również polityków i samorządowców. Ci ostatni próbują przełożyć potencjał związany z faktem przejazdu pociągu przez ich region lub miasto na zwiększenie atrakcyjności i rozwoju lokalnego.

Cyberbezpieczeństwo to odporność systemów informacyjnych na działania naruszające poufność, integralność, dostępność i autentyczność przetwarzanych danych lub związanych z nimi usług oferowanych przez te systemy. Po wyjątkowo długim procesie legislacyjnym ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa wreszcie została uchwalona. Jej wdrożenie stawia przed jednostkami samorządu terytorialnego wiele wyzwań organizacyjnych i regulacyjnych. Część z nich zostanie zasygnalizowana w tym materiale.

Więcej żłobków, przedszkoli oraz szkół to tylko niektóre plany rządu. Zlikwidowane posterunki policji zostaną przywrócone. Rząd stawia również na rozwój mieszkalnictwa.

Już w 2018 r. w Polsce będziemy mieć nowy podział terytorialny. Zmiany ma odczuć ponad 117,4 tys. obywateli. Zmienić mogą się chociażby granice miasta Ostrołęka.

Sprawa dotycząca przepisów ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego umorzona przez Trybunał Konstytucyjny. Chodziło dokładnie o zapisy dotyczące procentowego udziału gmin we wpływach podatkowych.

Rząd nowelizując ustawę o finansach publicznych chce poprawić sytuację finansową samorządów. Jej celem jest umożliwienie restrukturyzacji i wcześniejszej spłaty długu, które zaciągnęły jednostki samorządu terytorialnego.

Kodeks postępowania administracyjnego określa procedurę decyzyjną organów administracji publicznej. Prawo administracyjne wskazuje na trzy główne rodzaje terminów w jakich należy załatwić określoną sprawę. W KPA znajdują się także informacje o skutkach niezachowania terminów oraz prawach i obowiązkach stron.

Czy dyrektorzy szkół oraz jednostki samorządu terytorialnego mogą stosować nowe przepisy oświatowe przed dniem 1 września 2017 r.? Na to pytanie odpowiedziało Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Jednostki samorządu terytorialnego otrzymają korekty planu finansowego na 2017 r. Jest to związane z nową ustawą budżetową na 2017 r.

Kwota części oświatowej subwencji na jednego ucznia wynosi 5331 zł. Wzrosła więc o 53 zł. Nie są to jedyne zmiany w rozporządzeniu w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na rok 2017.

Samorząd terytorialny, Akty prawne

Prof. Jerzy Stępień: Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na samorząd

Jak obliczyć trzynastkę dla pracownika samorządowego? RIO: nie można wliczać jednorazowych, nieperiodycznych wypłat do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce i Jarocin już to robiłą ... z pomocą AI

Będzie zmiana zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Projekt rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej

Podwyżki w gminach i powiatach od 1 lipca 2024 r. Do 1000 zł brutto więcej dla niektórych pracowników samorządowych. Ponadto korekta katalogu stanowisk

27 maja Dzień Samorządu Terytorialnego

Opłata klimatyczna a VAT - ważny dla JST wyrok TSUE

Zielone dachy i ogrody wertykalne poprawią efektywność energetyczną budynków. Samorządy zachęcą do ich stosowania

Centralizacja rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) - wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

Jak utworzyć młodzieżową radę gminy?

Ułatwienia w procesie edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy

Gminna rada seniorów nie tylko dla seniorów

Pożyczka dla spzoz a limity z uchwały budżetowej dla wójta

Rada gminy nie zabroni wprowadzania psów do parków

Statut sołectwa - wymagania względem zawartości i trybu uchwalenia

W 2023 r. dyrektorów szpitali nadzorować będą osoby o niższych kwalifikacjach (wywiad)

MPK Poznań kupi 25 autobusów wodorowych

„Racjonalna gospodarka odpadami” - 2,5 mld dofinansowania na gospodarkę odpadami

MF: samorządy wejdą w 2022 r. z nadwyżkami w kwocie co najmniej 27 mld zł

Samorządy otrzymają środki na usuwanie porzuconych odpadów

Przepisy porządkowe w gminie

4 mld zł dla JST na inwestycje wodno-kanalizacyjne

Prawo do zaskarżenia uchwały o opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi

Partnerska Inicjatywa Miast na lata 2021-2023 - nabór wniosków do 20 września

"Laboratoria przyszłości" w szkołach - prawie 1 mld zł dla samorządów

Wdrażanie Compliance w jednostkach samorządu terytorialnego – na co zwrócić uwagę

Oficer Compliance w jednostce samorządu terytorialnego – pracownik czy firma zewnętrzna

Compliance. Rewolucja w samorządzie terytorialnym spowoduje rewolucję w zawodzie oficerów Compliance

Compliance. Rewolucja w samorządzie z powodu dyrektywy PE i Rady ws. ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE

Opodatkowanie VAT czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego

Rozszerzenie Tarczy Antykryzysowej - wsparcie dla samorządów

Koronawirus a możliwość odbywania sesji on-line na podstawie specustawy

Cztery nowe miasta w Polsce już od 1 stycznia 2020 r.

Podsumowanie 2019 r.: Zadłużenie w samorządach najwyższe w historii

Pomoc dla samorządów w prowadzeniu remontów mieszkalnych budynków komunalnych już w 2020 r.

Compliance: co się wiąże z opublikowaniem Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa?

Charakter prawny porozumień międzygminnych

Janosikowe - czy adekwatnie uszczupla i zasila dochody samorządów

Dotacja dla klubu sportowego 2018 i 2019 r.

Rosną koszty obsługi samorządowego zadłużenia

Szybka kolej w rozwoju i promocji samorządów

Cyberbezpieczeństwo - zadania dla samorządów

Plany rządu wobec jednostek samorządu terytorialnego w 2018 r.

Zmiany w podziale terytorialnym Polski już w 2018 r.

Sprawa dochodów jednostek samorządu terytorialnego umorzona

Czy samorządy mogą liczyć na poprawę sytuacji finansowej?

Jaki czas ma organ samorządu terytorialnego na wydanie decyzji administracyjnej?

Stosowanie nowych przepisów oświatowych przed dniem 1 września 2017 r.

JST otrzymają korekty planu finansowego na 2017 r.

Zmiany w zasadach podziału subwencji oświatowej 2017