Sektor publiczny - samorząd terytorialny, administracja publiczna, prawo administracyjne, finanse publiczne

Gazeta Samorządu i Administracji nr 5/2022

Od sześciu miesięcy istnieje obowiązek prowadzenia metryk spraw w formie papierowej lub elektronicznej i nadal budzi on wiele wątpliwości. Dotyczą one głównie rodzaju spraw, w których należy prowadzić metrykę i zakresu przewidzianych wyłączeń. Zestaw pytań z tego zakresu otrzymaliśmy ze starostwa powiatowego.

W 2012 roku nieznacznie zmieniły się obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego. Związane jest to przede wszystkim z wejściem w życie przepisów o efektywności energetycznej.

Trwa akcja zbierania podpisów pod obywatelskim projektem nowelizacji ustawy o dochodach JST, która ma przywrócić zachwianą, głównie z winy władz centralnych, równowagę finansową samorządów. Organizatorzy akcji zachęcają wszystkich samorządowców do wsparcia inicjatywy i szukania dla niej poparcia wśród parlamentarzystów.

Według powszechnej opinii nowoczesna e-administracja jest droga i czasochłonna. Tak być nie musi. Alternatywą jest bowiem cloud computing, czyli usługi w chmurze obliczeniowej.

Przepisy określają katalog przypadków, w których dochodzi do przejęcia zadań i kompetencji wójta w razie przemijającej przeszkody. Znowelizowana ustawa o samorządzie gminnym poszerza ten katalog.

Do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o pracownikach samorządowych. Dotyczy on m.in. włączenia członków zarządów dzielnic m.st. Warszawy do grona pracowników samorządowych zatrudnianych na podstawie wyboru, zakazu obsadzania stanowiska sekretarza jako p.o., a także doprecyzowuje pojęcie „wolnego stanowiska urzędniczego”.

Coraz częściej zdarza się, że mieszkańcy nie chcą przyłączać swoich nieruchomości do sieci kanalizacyjnej. W efekcie w przypadku mniejszej niż zakładano liczby klientów inwestycje kanalizacyjne nie spełniają pierwotnych założeń finansowych i przynoszą straty. A przecież gminy mają prawo zmusić właściciela nieruchomości do przyłączenia jej do sieci kanalizacyjnej.

W związku z nowymi przepisami o gospodarowaniu odpadami komunalnymi pojawiły się wątpliwości dotyczące konsekwencji podatkowych związanych z obowiązkami gmin. Pierwsze opinie organów podatkowych w tej sprawie są korzystne dla samorządów.

Jeżeli nowych planów miejscowych nie będzie więcej, to nie uda się przełamać kryzysu w gospodarce i planowaniu przestrzennym na szczeblu lokalnym. Niestety, stan zaawansowania prac planistycznych w większości gmin nadal jest niewystarczający.

Stan istniejących dróg powiatowych jest bardzo zły, a nowych powstaje niewiele. Ze względu na długoletnie zaniedbania, sytuacja nie poprawia się, choć na remonty i modernizacje przeznacza się coraz wyższe kwoty.

Zły stan techniczny urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych oraz problemy z obliczaniem taryf to najważniejsze bolączki przedsiębiorstw dostarczających wodę i odprowadzających ścieki. Tracą przez to i gminy, i mieszkańcy.

Obecne źródła dochodów samorządowych są niewystarczające. Dlatego przedstawiciele gmin, powiatów i województw chcą, aby udział samorządów w podatkach centralnych był wyższy. Postulują też utworzenie nowych danin lokalnych.

Zostało niewiele czasu na przygotowanie i przyjęcie uchwał wprowadzających w gminach nowy system gospodarowania odpadami. To już ostatni moment na rozpoczęcie prac nad tymi dokumentami.

Związek Powiatów Polskich znalazł sposób na modernizację i przebudowę aż 120 tys. km dróg lokalnych. Powodzenie pomysłu zależy od zgody rządu.

Jednym z najpoważniejszych zarzutów wobec osób pełniących funkcje publiczne w samorządzie jest oskarżenie o przyjęcie łapówki lub płatną protekcję. Poza sankcjami karnymi, np. karą pozbawienia wolności czy praw publicznych i zakazem zajmowania stanowisk w urzędach, prawomocne skazanie za te przestępstwa wiąże się także z utratą mandatu.

Samorządy odprowadzają do budżetu państwa 23% VAT od każdej inwestycji. To miliony złotych rocznie, których nie można odzyskać. Rząd twierdzi, że przepisy unijne nie dopuszczają możliwości zwrotu samorządom zapłaconego VAT. Jednak – według przedstawicieli powiatów – w krajach Unii Europejskiej system taki działa.

Gminy i powiaty mogą uczestniczyć w finansowaniu zadań policji na swoim terenie, zawierając odpowiednie porozumienia w tym zakresie.

Tegoroczny udział samorządów we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych będzie dużo niższy niż planowany przez ministra finansów w październiku 2011 r. Najprawdopodobniej trzeba będzie dostosować budżety do nowych kwot.

Wiele samorządów wprowadza wspólne przetargi dla podległych jednostek. W niektórych urzędach opracowano procedury organizowania takich zakupów. Nie jest to jednak jedyna forma wykorzystania zamówień wspólnych, jaka może być atrakcyjna dla władz lokalnych.

Obowiązek obsadzenia stanowiska sekretarza dotyczy wszystkich szczebli samorządu terytorialnego, czyli gminy, powiatu i województwa. Zatrudnianie, nadzór i zwalnianie osoby piastującej takie stanowisko wpisano w kompetencje wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty i marszałka województwa.

Przepisy przewidują dla radnych wiele zakazów związanych ze sprawowaniem przez nich mandatu. Chodzi tu o regulacje zakazujące łączenia mandatu z prowadzeniem innego rodzaju działalności. Czego zatem nie wolno robić radnemu?

Koszt pozyskania finansowania z emisji obligacji i zaciągniętego kredytu jest porównywalny. Obligacje mają też inne zalety. Dlatego coraz więcej samorządów decyduje się na emisję własnych papierów wartościowych.

O zmianę zasad naliczania subwencji równoważącej, czyli tzw. janosikowego, zabiegają od lat największe miasta. W 2012 roku do starań o zmianę systemu przyłączyły się także powiaty.

Od 1 stycznia 2012 r. zmieniły się progi unijne oraz kurs euro w stosunku do złotego właściwy do przeliczania wartości zamówień. Z wprowadzonych zmian skorzystali przede wszystkim zamawiający, ponieważ oznaczają one dla nich mniej obowiązków i formalności.

Jednym z zadań zarządcy drogi jest utrzymanie jej nawierzchni, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą. Z zadaniem tym łączą się inne obowiązki, m.in. wykonywanie robót interwencyjnych, zabezpieczających i związanych z utrzymaniem dróg.

Zdarza się, że rada gminy tak formułuje zapis w uchwale o preferencjach w podatkach i opłatach lokalnych, że mogą wystąpić problemy z właściwą interpretacją jej intencji. Jednym z najczęstszych błędów jest utożsamianie pojęć „zwolnienie” i „ulga”.

Z początkiem roku stosunki pracy pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie mianowania uległy przekształceniu w stosunki pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Dla dawnych pracowników mianowanych oznacza to możliwość łatwiejszego ich zwolnienia z pracy i niekiedy zmiany w wynagrodzeniach.

Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia czystości i porządku na jej terenie i tworzenia warunków niezbędnych do ich utrzymania należy m.in. nadzór nad gospodarowaniem odpadami komunalnymi, w tym nad realizacją zadań powierzonych podmiotom odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.

Przekroczenie ustawowych progów dopuszczalnego zadłużenia samorządu nie uzasadnia natychmiastowego zawieszenia organów jednostki ani ustanowienia zarządu komisarycznego.

Mimo wcześniejszych zapowiedzi o rezygnacji z ograniczenia deficytu samorządów, Ministerstwo Finansów przygotowało projekt ustawy, który jest jeszcze bardziej niekorzystny dla sektora samorządowego niż ubiegłoroczne propozycje resortu.

Nowe zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych wejdą w życie 11 lutego 2012 r. Nowelizacja przepisów obejmuje każdy z najważniejszych elementów tych reguł.

Koniec roku to ważny moment, jeżeli chodzi o podejmowanie przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego aktów prawa miejscowego. Zasady tworzenia i publikowania przepisów miejscowych są ściśle określone.

W 2012 roku nie wzrosną maksymalne wynagrodzenia wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów i marszałków oraz diety radnych. Niestety, nie jest to jedyna niekorzystna informacja dla samorządowców.

Samorządy powinny bardziej angażować się w promocję inwestycyjną. Oczekują tego i inwestorzy, i przedsiębiorcy. Najbardziej przyjazne dla lokowania biznesu są małe i średnie gminy.

Kończy się czas na uchwalenie wysokości stawek podatków i opłat lokalnych na 2012 rok. Samorządy, których rady nie zdążą przyjąć nowych uchwał w tej sprawie do końca grudnia br., będą musiały stosować stawki tegoroczne.

Osobom z nakazem eksmisji, którym nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego lub zastępczego, gmina będzie musiała zapewniać pomieszczenia tymczasowe. Nowe przepisy nie umożliwiają bowiem tzw. eksmisji na bruk.

Możliwość łączenia różnych form działania w ramach jednej instytucji kultury, np. muzeów i bibliotek z innymi instytucjami kultury, oraz nowe zasady w zatrudnianiu dyrektorów tych instytucji to główne nowości w ustawie o działalności kulturalnej.

Egzystencji każdego człowieka kładzie kres jego śmierć, a obowiązek pochowania ciała osoby zmarłej spoczywa zwykle na najbliższej rodzinie. Pochówek w obecnym stanie prawnym możliwy jest z zasady wyłącznie na terenie cmentarza. Natomiast zabezpieczenie miejsc do chowania zmarłych, czyli obowiązek zapewnienia cmentarzy, został w Polsce nałożony na gminy, jako najniższy szczebel samorządu terytorialnego.

Źródłem problemów finansowych samorządów są działania władz centralnych. Dlatego zamiast niepotrzebnego zaostrzania zasad zadłużania się gmin, powiatów i województw, rząd powinien skupić się na reformie finansów publicznych, m.in. na ograniczeniu sztywnych wydatków.

Jednym z filarów organizacji wielkich imprez masowych jest zapewnienie opieki medycznej wszystkim uczestnikom. Znana jest już lista szpitali, które zostały przewidziane do obsługi drużyn, VIP-ów oraz kibiców uczestniczących w Euro 2012. Powstały także plany zabezpieczenia medycznego wszystkich stadionów.

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska uruchomiła internetową platformę edukacyjną, która oferuje samorządowcom e-learningowe kursy dotyczące Natury 2000, jej wpływu na rozwój regionu oraz możliwości wykorzystania sieci w promocji. Przystąpić do szkoleń można w każdym momencie.

We wrześniu 2011 r. pierwsze regiony ogłosiły nabór wniosków o wsparcie budowy, przebudowy, remontu i wyposażenia targowisk ze środków PROW. Do końca roku mają ruszyć konkursy w większości województw.

Partnerstwo publiczno-prywatne (dalej: PPP) stanowi szczególną formę współpracy sektora publicznego i prywatnego. Wynika to zarówno z przedmiotu tej współpracy, jej długofalowego charakteru, statusu prawnego uczestników partnerstwa, jak i wielu czynników natury prawnej, finansowej, społecznej i politycznej, od których zależy efektywne wdrażanie tego typu projektów.

Są sytuacje, gdy gmina musi prowadzić ewidencjonowanie przy zastosowaniu kas rejestrujących. Istnieją jednak zwolnienia od tego obowiązku dotyczące dostawy towarów i świadczenia usług przez podatnika na rzecz jego pracowników.

Obowiązujące od tego roku szkolnego dwie nowelizacje rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny w szkołach wprowadzają obowiązek wyposażenia szkół w ciepłą bieżącą wodę, a także możliwość zawieszania zajęć w trakcie dużych imprez, jak np. Euro 2012. Niezależnie od tych zmian, należy pamiętać o istniejących już wcześniej wymaganiach dotyczących terenów, budynków i pomieszczeń szkolnych oraz organizacji zajęć dla zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy i nauki.

Mistrzostwa Europy w piłce nożnej, które odbędą się w Polsce i na Ukrainie w czerwcu 2012 r., to ogromna szansa na promocję naszego kraju za granicą. Jej efekty odczują zarówno miasta-gospodarze, jak i inne gminy i regiony naszego kraju.

Efektywne zrealizowanie celu publicznego często nie jest możliwe z uwagi na lokalizację nieruchomości prywatnych na terenie planowanych inwestycji i działań. W takiej sytuacji racjonalnym rozwiązaniem jest wywłaszczenie właścicieli nieruchomości prywatnych na rzecz podmiotu publicznego.

Mazowsze dołączyło do województw, które część środków z regionalnych programów operacyjnych przeznaczyły na realizację inicjatywy na rzecz rewitalizacji miast JESSICA. Samorządy lokalne mogą liczyć na 160 mln zł.

W ramach nadzoru nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie wojewoda monitoruje, wspomaga i kontroluje ich wykonywanie m.in. przez urzędy gminy, starostwa powiatowe i urzędy marszałkowskie.

GSIA

Gazeta Samorządu i Administracji nr 5/2022

Stosowanie metryki sprawy w określonych procesach administracyjnych

Zmiany w planowaniu energetycznym w gminach

Samorządowcy walczą o większe środki

E-administracja w chmurze

Przejęcie obowiązków wójta po jego zawieszeniu

Będą zmiany w ustawie o pracownikach samorządowych

Egzekwowanie obowiązku podłączania nieruchomości do sieci kanalizacyjnej

Opodatkowanie opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi

Zbyt mało planów miejscowych

Powiaty coraz więcej wydają na drogi

Gminy tracą przez zaniedbania firm komunalnych

Nowe propozycje zmian w dochodach samorządów

Przygotowanie uchwał w sprawie odpadów

Powiatowy pomysł na remonty dróg

Skutki prawne korupcji i płatnej protekcji

Samorządy powinny odliczać VAT

Kryteria wsparcia finansowego policji przez samorząd

Niższe wpływy z PIT spowodują konieczność nowelizacji budżetów

Jak zorganizować system zamówień wspólnych

Obowiązki sekretarza w samorządzie

Działalność radnego poza sprawowaniem mandatu

Obligacje komunalne – alternatywa dla kredytu

Przepisy o janosikowym trzeba zmienić

Więcej zamówień przy mniejszych formalnościach

Zimowe utrzymanie nawierzchni drogi

Ulgi i zwolnienia w podatkach lokalnych

Koniec mianowania w samorządach

Kontrola postępowania z odpadami komunalnymi

Procedury ograniczające nadmierne zadłużenie JST

Ministerstwo Finansów znów uderza w samorządy

Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansowej

Zasady uchwalania aktów prawa miejscowego

W przyszłym roku samorządowcy nie dostaną podwyżek

Gminy w ocenie inwestorów i przedsiębiorców

Stawki podatków na 2012 rok trzeba przyjąć do końca grudnia

Nie będzie eksmisji na bruk

Od nowego roku porządkowanie zarządzania instytucjami kultury

Poradnik Samorządowca - Cmentarze komunalne

Nowy rząd powinien uporządkować finanse publiczne

Organizacja opieki medycznej dla piłkarzy i kibiców

E-szkolenia z Natury 2000 dla samorządowców

Ruszyły konkursy o środki na targowiska

Partnerstwo publiczno-prywatne w samorządzie terytorialnym

Zwolnienia od obowiązku ewidencjonowania za pomocą kasy fiskalnej

Jak zapewnić higienę i bezpieczeństwo w szkole

Nowy wizerunek Polski dzięki Euro 2012

Wywłaszczenie na rzecz samorządu

Kolejne województwo zdecydowało się na inicjatywę JESSICA

Kontrola nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy