Tematy - Samorząd terytorialny, Compliance

Po raz pierwszy w historii niepubliczna uczelnia została współorganizatorem Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Wydarzenie, które na stałe wpisało się w kalendarz akademicki, w tym roku odbywa się na Uczelni Łazarskiego. O znaczeniu tej zmiany, stanie polskiego samorządu terytorialnego oraz wyzwaniach dla prawa konstytucyjnego rozmawiamy z prof. Jerzym Stępniem – byłym prezesem Trybunału Konstytucyjnego, współtwórcą reformy samorządowej i wykładowcą Uczelni Łazarskiego.

Regionalna Izba Obrachunkowa w piśmie z 28 stycznia 2025 r. wyjaśniła, że do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastki) wlicza się te składniki wynagrodzenia, które przyjmowane są do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy. Do tej podstawy nie wlicza się natomiast jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie.

Gminom pozostało nieco ponad 100 dni na przygotowanie obowiązkowych sprawozdań, w których co roku raportują kluczowe informacje i rozliczają się z efektów realizowanych projektów. Czy to dużo czasu? Niekoniecznie, biorąc uwagę, że gminom w zależności od ich wielkości i specyficznych potrzeb stworzenie takiego opracowania zajmuje od min. 120, do nawet 2500 godzin, czyli 312 dni (!) i może angażować aż 20 pracowników (Dane szacunkowe: Integrator Danych Miejskich IRMiR). Dlatego przygotowując raport, gmina musi nierzadko sięgać po dodatkowe wsparcie. Opracowanie dokumentu kosztuje sporo wysiłku, czasu i pieniędzy, ale zdarza się, że jego lekturą nie są zainteresowani radni, więc mieszkańcy tym bardziej. Te wszystkie problemy można rozwiązać za pomocą wsparcia sztucznej inteligencji, która wygeneruje sprawozdanie o gminie. Czy to może działać? Przypadki Kielc i Jarocina pokazują, że tak.

Projektowane nowe rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej ma dostosować obecne zasady sporządzania sprawozdań do nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Projekt zawiera m.in. nowe wzory i instrukcje sporządzania sprawozdań składanych przez JST.

W dniu 19 lipca 2024 r. opublikowano w Dzienniku Ustaw rozporządzenie Rady Ministrów z 12 lipca br., które waloryzuje minimalny poziom wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Nowe stawki uwzględniają wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, która od 1 stycznia 2024 r. wynosi 4242 zł a od 1 lipca 2024 r. wyniesie 4300 zł brutto. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 sierpnia 2024 r. ale nowe stawki wynagrodzenia zasadniczego będą miały zastosowanie od dnia 1 lipca 2024 r.

Dzień Samorządu Terytorialnego obchodzimy co roku 27 maja jako upamiętnienie wyborów, które odbyły się do organów gmin w 1990 r. Święto zostało ustanowione przez Sejm w specjalnej uchwale na 10-lecie odrodzenia polskiego samorządu terytorialnego.

W dniu 13 lipca 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w związku z postępowaniem prowadzonym w sprawie, której stroną jest niemiecka jednostka samorządu terytorialnego (JST). Sprawa dotyczyła pobierania przez gminę opłaty klimatycznej za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych w kontekście podatku VAT.

Compliance to system procedur, działań i rozwiązań organizacyjnych, które mają zapewnić funkcjonowanie firmy zgodnie z przepisami prawa krajowego i unijnego, z regulacjami zewnętrznymi i wewnętrznymi czy też kodeksami dobrych praktyk. Compliance officer zajmuje się prowadzeniem firmy przez gąszcz przepisów, zarządzaniem ryzykiem czy weryfikacją i raportowaniem potencjalnych zagrożeń.

Zielone dachy, ogrody wertykalne czy zielone fasady już od dłuższego czasu mają o wiele ważniejszą funkcję niż jedynie estetyczna. Zwiększają efektywność energetyczną budynków, tworząc dodatkową izolację przed zimnem, co skutkuje obniżeniem opłat za ogrzewanie w zimie, przy jednoczesnej izolacji przed upałem w okresie letnim.

Minęły już dwa lata, gdy w artykule „Compliance. Rewolucja w samorządzie z powodu dyrektywy PE i Rady ws. ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa UE” pisałem, że Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii nakłada w art. 8 obowiązek ustanowienia kanałów i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych, przez podmioty prawne w sektorze publicznym, a więc i jednostek samorządu terytorialnego.

Ministerstwo Finansów udzieliło 24 czerwca 2022 r. wyjaśnień odnośnie centralizacji rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego.

Przepisy ustrojowe nakładają na gminę obowiązek wspierania i upowszechniania idei samorządowej wśród mieszkańców gminy - w tym wśród młodzieży. Jedną z form realizacji tego zadania jest utworzenie młodzieżowej rady gminy. W ten sposób przyznaje się młodzieży (w tym organizacjom młodzieżowym) możliwość bezpośredniego oddziaływania na życie publiczne lokalnej społeczności.

Ułatwień w procesie edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy dotyczy rozporządzenie resortu edukacji i nauki. Zakłada m.in. przedłużenie możliwości funkcjonowania oddziału klas I-III szkół podstawowych ze zwiększoną liczbą uczniów w ciągu całego etapu edukacyjnego

Rada gminy w uchwale w sprawie powołania rady seniorów nie może dowolnie warunkować uczestnictwa w tej radzie. Niedopuszczalne jest definiowanie pojęcia seniora w taki sposób, który wykluczałby udział w radzie seniorów ze względu na wiek. W skład tego gremium mogą wchodzić przedstawiciele osób starszych oraz przedstawiciele podmiotów działających na ich rzecz. Tym samym członkostwo w tym gremium nie jest zależne od wieku - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

Wójt gminy ma zamiar udzielić pożyczki samodzielnemu publicznemu zakładowi opieki zdrowotnej (spzoz). Z wnioskiem do wójta o pożyczkę na 300 000 zł wystąpił dyrektor spzoz, który motywuje to trudną sytuacją ekonomiczną placówki m.in. wskutek zwiększonych wydatków w okresie COVID-19. Wójt gminy upatruje swojej kompetencji do przekazania pożyczki m.in. w art. 30 ust. 2 pkt 3 i 4 oraz art. 60 ust. 2 pkt 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz art. 262 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Problem jednak w tym, że radni gminy są przeciwni udzielaniu tak wysokiej pożyczki, a limit dla wójta w uchwale budżetowej wynosi 50 000 zł i już został wykorzystany na inną pożyczkę.

Ustawodawca nie upoważnił rady gminy do formułowania w treści regulaminu utrzymania czystości i porządku zakazu wprowadzania zwierząt (np. psów) na określone tereny. Lokalny prawodawca jest władny ustalić jedynie sposoby postępowania ze zwierzętami domowymi w taki sposób, by ich pobyt na placach zabaw dla dzieci czy kąpieliskach nie był uciążliwy i nie zagrażał przebywającym tam osobom.

Podstawą działania sołectwa jest statut. I chociaż ustawa o samorządzie gminnym wyraźnie wskazuje, co powinno się w nim znaleźć, często zdarzają się przypadki nieprawidłowych zapisów lub uchybień proceduralnych. Z reguły dotyczą one wkraczania w materię ustawową z próbą jej niedozwolonej modyfikacji.

Po zapowiadanej reformie szpitali, dyrektorów, czyli praktyków i wysokiej klasy specjalistów w ochronie zdrowia, nadzorować będą ludzie o niższych formalnie kwalifikacjach - przewiduje prezes Polskiej Federacji Szpitali (PFSz), Jarosław J. Fedorowski.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przyznał MPK Poznań sp. z o.o. dofinansowanie na zakup 25 autobusów z napędem wodorowym. Umowa została już podpisana, a pierwsze autobusy wodorowe powinny dotrzeć do Poznania w II półroczu 2023 roku.

Do końca 2022 r. potrwają nabory, które Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ogłosił w ramach programu „Racjonalna gospodarka odpadami”. Samorządy, przedsiębiorstwa i inne podmioty mogą ubiegać się o dofinansowanie inwestycji związanych z selektywnym zbieraniem odpadów, budową instalacji do gospodarowania nimi oraz wykorzystaniem odpadowych paliw w energetyce. Pieniądze na wsparcie, w zależności od rodzaju projektów, będą pochodzić ze środków krajowych NFOŚiGW albo z unijnego Funduszu Modernizacyjnego.

Whistleblowing – zgłoszenie zewnętrzne. Niebawem wchodzi w życie Dyrektywa o ochronie sygnalistów w Polsce. Choć prace nad ustawą o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa się przeciągają myślę, że warto napisać parę słów o zgłoszeniach zewnętrznych.

Budżet samorządów a Polski Ład. Żaden samorząd nie będzie miał dochodów mniejszych, niż sam prognozował - zapewnił wiceminister finansów Sebastian Skuza. Komentarz odnosi się do informacji agencji Fitch z 6 grudnia 2021 r., która umieściła 14 polskich miast na liście obserwacyjnej ze wskazaniem negatywnym. Według MF samorządy wejdą w 2022 r. z nadwyżkami w kwocie co najmniej ok. 27 mld zł.

Samorządy otrzymają środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na koszty uprzątnięcia porzuconych odpadów. Jest to propozycja w opracowanym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska we współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości projekcie nowelizacji ustawy dotyczącej przestępstw przeciwko środowisku.

Przepisy porządkowe stanowią szczególny rodzaj aktów prawa miejscowego w samorządzie gminnym. Mogą być one wydawane zarówno przez organy stanowiące, jak również wykonawcze, ale jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Warto jednak mieć na uwadze procedurę wydawania takich aktów oraz zasady ich zatwierdzania czy też publikacji. Elementy te przesądzają o ich mocy obowiązywania.

Whistleblowing - regulamin. Został mniej niż miesiąc do wdrożenia systemów dla sygnalistów przez podmioty prawne w sektorze publicznym, a więc i jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty w sektorze prywatnym. Pojawił się projekt ustawy. Coraz częściej pojawiają się zapytania ofertowe dotyczące regulaminu zgłoszeń wewnętrznych.

4 mld zł dla JST na inwestycje wodno-kanalizacyjne. Pieniądze trafią do gmin jeszcze w tym roku.

Ustawa o sygnalistach - kary. W projekcie ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa zawarto pięć nowych pozakodeksowych przestępstw. Za co grożą kary?

Whistleblowing – największe zagrożenia i jak ich uniknąć? Zostały mniej niż trzy miesiące dni do wdrożenia systemów dla sygnalistów. Dla większości podmiotów szansa na spokojne wdrożenie systemów dla Sygnalistów już minęła. Nie ma już na to czasu. Pośpiech zawsze powoduje zwiększenie ryzyko popełnienia błędu.

Czy mieszkaniec nieruchomości gminnej może skarżyć uchwałę o opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi na podstawie art. 101 ustawy o samorządzie terytorialnym?

Whistleblowing – co z ustawą? Czego nie wiemy o ustawie wdrażającej dyrektywę o sygnalistach? Czy warto na nią czekać?

Whistleblowing. Zostały trzy miesiące dni do wdrożenia systemów dla sygnalistów przez podmioty prawne w sektorze publicznym, a więc i jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty w sektorze prywatnym. Do dnia dzisiejszego, pomimo upływu blisko 22 miesięcy od dnia publikacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii, nie pojawił się nawet projekt ustawy implementującego ww. Dyrektywę do polskiego porządku prawnego.

Compliance - skąd brać wzorce do budowy systemów dla sygnalistów? Jakie są normy ISO?

Partnerska Inicjatywa Miast 2021-2023. Wzmacnianie i promocja współpracy oraz wymiana doświadczeń i wiedzy między miastami to cel kolejnej edycji Partnerskiej Inicjatywy Miast na lata 2021-2023. To projekt Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej, który ma na celu aktywizację miast do podejmowania działań rozwojowych. Termin nadsyłania wniosków upływa w dniu 20 września 2021 r.

"Laboratoria przyszłości" w szkołach. Wsparcie finansowe dla samorządów na tworzenie w szkołach podstawowych zaplecza umożliwiającego realizację zajęć technicznych - zakłada projekt uchwały dotyczący tworzenia "Laboratoriów Przyszłości" opisany w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

System dla Sygnalistów w samorządzie terytorialnym. Do czego jest potrzebny?

Compliance - każdy system powinien działać w cyklu Deminga i zawsze należy monitorować ryzyka. Niestety często brakuje na to zasobów lub woli najwyższego kierownictwa.

Compliance - od czego należy zacząć wdrożenie systemu w organizacji? Coraz więcej podmiotów z sektora prywatnego oraz z sektora publicznego rozumie, że posiadanie systemów Compliance jest niezbędne, by podmiot mógł bezpiecznie funkcjonować lub się rozwijać.

Compliance – wdrożenia systemów dla sygnalistów w sektorze publicznym. Kto będzie musiał wdrożyć systemy whistleblowingu dla Sygnalistów? Dlaczego sektor publiczny nie wdraża systemów dla sygnalistów?

Compliance - zwalczanie korupcji. Niewątpliwie problem korupcji towarzyszy wielu dziedzinom w Polsce. Między innymi w walce z tego typu naruszeniami powstała Dyrektywa o sygnalistach. Ale ograniczeniu czy likwidacji korupcji służy cały szereg regulacji.

Nieskuteczność systemów. Czy da się zlikwidować ryzyko compliance lub ryzyko naruszenia danych osobowych? Jakie są powody pozorności lub nieskuteczności systemów?

Komunikacja w Compliance. W najbliższym czasie sektor publiczny, ale i sektor prywatny (zwłaszcza duże i średnie przedsiębiorstwa) czeka wdrażanie systemów Compliance. Kluczem do udanego wdrożenia, a potem utrzymania systemów Compliance jest komunikacja.

Najwyższe kierownictwo - rola we wdrażaniu Compliance i systemów dla sygnalistów. Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii, zwaną potocznie dyrektywą o sygnalistach, pozostało 6 i pół miesiąca, aby sektor publiczny oraz duże przedsiębiorstwa wdrożyły systemy dla sygnalistów. Odpowiedzialność za to ponosi najwyższe kierownictwo.

System dla sygnalistów a RODO. Dyrektywa o sygnalistach nakłada w art. 8 obowiązek ustanowienia kanałów i procedury na potrzeby dokonywania zgłoszeń wewnętrznych i podejmowania działań następczych, przez podmioty prawne w sektorze publicznym i publicznym. Odpowiednie przepisy krajowe powinny wejść w życie do dnia 17 grudnia 2021 r. i będą one miały wpływ na wiele systemów i procesów w podmiotach.

Kto może być sygnalistą na gruncie Dyrektywy o sygnalistach? Czy sygnalistą może być radca prawny, adwokat lub lekarz? Kim jest sygnalista?

Jaki sposób wykrywania nieprawidłowości w gminach był najskuteczniejszy? Jakie wnioski i rekomendacje zawiera raport Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu i E-nform Sp. z o.o.?

W jaki sposób zgłaszane były w ostatnich lata nieprawidłowości w gminach? Kto obsługuje informacje o nieprawidłowościach w urzędach? Ile zgłoszeń o nieprawidłowościach zostało zweryfikowanych pozytywnie? Przedstawiamy raport z badań.

Jakimi kanałami pracownicy urzędu mogą zgłaszać nieprawidłowości według deklaracji gmin? Czy ankietowane gminy dopuszczają możliwość anonimowego zgłaszania nieprawidłowości?

Systemy dla sygnalistów - gminy. Jakie wnioski płyną z raportu z badań 2020 „Systemy dla sygnalistów w gminach w Polsce”? Kto odpowiada za skuteczność systemów dla sygnalistów w gminach?

Compliance - raport z badań „Systemy dla sygnalistów w gminach w Polsce”. 14 kwietnia został opublikowany raport opracowany na podstawie badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu, w Katedrze Finansów Publicznych, we współpracy z E-nform Sp. z o.o.

Systemy dla sygnalistów w jednostkach samorządu terytorialnego - pozostało niecałe 9 miesięcy. Dlaczego samorządy muszą wdrożyć systemy dla sygnalistów? Jakie według Dyrektywy o sygnalistach są minimalne obowiązki jednostek samorządów terytorialnego? Na co zwrócić uwagę przy wdrażaniu systemu Compliance?

Samorząd terytorialny, Compliance

Prof. Jerzy Stępień: Potrzebujemy holistycznego spojrzenia na samorząd

Jak obliczyć trzynastkę dla pracownika samorządowego? RIO: nie można wliczać jednorazowych, nieperiodycznych wypłat do podstawy wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego

Raport o stanie gminy 2025 szybko i bez błędów. Kielce i Jarocin już to robiłą ... z pomocą AI

Będzie zmiana zasad sporządzania sprawozdań budżetowych. Projekt rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej

Podwyżki w gminach i powiatach od 1 lipca 2024 r. Do 1000 zł brutto więcej dla niektórych pracowników samorządowych. Ponadto korekta katalogu stanowisk

27 maja Dzień Samorządu Terytorialnego

Opłata klimatyczna a VAT - ważny dla JST wyrok TSUE

Compliance a pranie brudnych pieniędzy

Zielone dachy i ogrody wertykalne poprawią efektywność energetyczną budynków. Samorządy zachęcą do ich stosowania

Compliance: Czy samorządy terytorialne wiedzą o nowych obowiązkach w projekcie ustawy?

Centralizacja rozliczeń VAT w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) - wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

Jak utworzyć młodzieżową radę gminy?

Ułatwienia w procesie edukacji dzieci i młodzieży z Ukrainy

Gminna rada seniorów nie tylko dla seniorów

Pożyczka dla spzoz a limity z uchwały budżetowej dla wójta

Rada gminy nie zabroni wprowadzania psów do parków

Statut sołectwa - wymagania względem zawartości i trybu uchwalenia

W 2023 r. dyrektorów szpitali nadzorować będą osoby o niższych kwalifikacjach (wywiad)

MPK Poznań kupi 25 autobusów wodorowych

„Racjonalna gospodarka odpadami” - 2,5 mld dofinansowania na gospodarkę odpadami

Whistleblowing – zgłoszenie zewnętrzne

MF: samorządy wejdą w 2022 r. z nadwyżkami w kwocie co najmniej 27 mld zł

Samorządy otrzymają środki na usuwanie porzuconych odpadów

Przepisy porządkowe w gminie

Whistleblowing – regulamin przyjmowania zgłoszeń i prowadzenia działań następczych

4 mld zł dla JST na inwestycje wodno-kanalizacyjne

Ustawa o sygnalistach - kary

Whistleblowing – największe zagrożenia i jak ich uniknąć

Prawo do zaskarżenia uchwały o opłatach za gospodarowanie odpadami komunalnymi

Whistleblowing – co z ustawą?

Whistleblowing – stan gotowości sektora publicznego

Compliance - skąd brać wzory?

Partnerska Inicjatywa Miast na lata 2021-2023 - nabór wniosków do 20 września

"Laboratoria przyszłości" w szkołach - prawie 1 mld zł dla samorządów

Po co system dla Sygnalistów w samorządzie terytorialnym?

Compliance - cykl Deminga

Compliance - od czego zacząć wdrożenie systemu?

Compliance – wdrożenia systemów dla sygnalistów w sektorze publicznym

Compliance – projekt nowych przepisów zwalczających korupcję

Nieskuteczność systemów Compliance, systemów Whistleblowingu lub ochrony danych osobowych - przyczyny

Komunikacja w Compliance

Rola najwyższego kierownictwa we wdrażaniu Compliance i systemów dla sygnalistów

System dla sygnalistów a RODO

Czy każdy może być sygnalistą?

Systemy dla sygnalistów w gminach - wykrywanie nieprawidłowości

Compliance. Jak wygląda wdrażanie systemów dla sygnalistów w gminach?

Systemy dla sygnalistów w gminach - badania, problemy

Compliance. Systemy dla sygnalistów w gminach w Polsce - raport z badań (cz.2)

Compliance - raport z badań 2020 „Systemy dla sygnalistów w gminach w Polsce”

Systemy dla sygnalistów w jednostkach samorządu terytorialnego